ORIGINAL_ARTICLE
سرمقاله: ضرورت نگرش سیستمى به مسائل خانواده
https://jqr.isca.ac.ir/article_4415_e81eab5e51edd882453f562c081a2d34.pdf
2007-08-23
4
11
احمد
آقایی زاده ترابی
a_torabii@yahoo.com
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش خویشاوندان در تحکیم خانواده
این مقاله نخست به پیشینه تاریخى خانواده، خویشاوندان و گونه تعامل آن دو، از منظر برون دینى و قرآنى اشاره مى کند. سپس به توضیح دیدگاه قرآن راجع به نقش خویشاوندان در تحکیم پایه هاى خانواده مى پردازد. در این راستا از راهکار حقوقى و اخلاقى سخن مى گوید و زمینه هایى چون یافتن همسر همسان، پایدارى، استقلال و اصلاح روابط تنش آلود را مورد بررسى قرار مى دهد.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4416_0407c2498e7f3398e5b688d0eedaaccc.pdf
2007-08-23
14
55
خانواده
خانواده گسترده
خویشاوندان
ارحام
پیوند خویشاوندى
تحکیم خانواده
همسان گزینى
صله رحم
سید ابراهیم
سجادی
1
پژوهشگر حوزه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
قرآن و نقش تربیتى مادر در خانواده
این نوشتار به نقش تربیتی مادران در نهاد خانواده پرداخته و در بخش درآمدی نقش های سه گانه طبیعی زنان: دختر، همسر و مادر خانواده را به بحث نشسته و به این نتیجه رسیده است که قرآن بیشترین ستایش را از زنان در نقش مادری داشته و در تقسیم وظایف میان زن و شوهر کار تربیت فرزندان را به مادران سپرده است. رهیافت به این وظیفه سپاری از سوی قرآن به باور نویسنده از دو راه میسر است.دستورات صریح قرآن در واگذاری تربیت فرزندان به مادر و ارائه الگوهای موفق مادران مربی که در این مسیر به سه نمونه از مادران الگوی قرآنی اشاره شده است: مادر مریم، مادر عیسی (ع) و مادر موسی(ع).
در پایان پژوهش، نویسنده به اثبات این مدعا پرداخته است که راز ستایش قرآن از مادران، نقش عمده و سرنوشت ساز آنان در تربیت فرزندان و نسل آینده اجتماع است.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4417_6d8cc6ae289186f4d81e415962690398.pdf
2007-08-23
56
73
خانواده
نقش های زنان
نقش دختران
نقش همسران
نقش مادران
مادران الگو
سید حسین
هاشمی
1
مدرس و پژوهشگر حوزه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خشونت خانوادگی از منظر قرآن
در این نوشتار خشونت خانوادگی به عنوان یکی از بحران های خانوادگی به بحث و بررسی گذاشته شده است. نویسنده پس از آن که خشونت خانوادگی در ایران را گزارش می کند، از تعریف خشونت و پیشینه آن، خشونت خانوادگی در یک خانواده هسته ای،خشونت گرایان و قربانیان و نیز انواع خشونت همچون خشونت جسمی، روحی و روانی و مالی با توجه به آیات وحی سخن می گوید.
حسادت، باورهای ناروا، مشکلات اقتصادی، بیماری، بد آموزی، بد گمانی، کبر و خودبینی، حب دنیا، شهوت، خستگی، از عوامل اصلی خشونت در آیات وحی معرفی شده اند.
والدین در مدیریت خشم باید با یکدیگر نیکو رفتاری کنند، روحیه اعضای خانواده را بشناسند،از قربانی خشونت حمایت کنند و با خشونت گر برخورد کنند و ایجاد مهر و محبت در میان اعضای خانواده نمایند.
تغییر وضعیت جسمی، سکوت، گوش دادن به سخنان خشونت گرا، توجه به آثار خشونت، و وضو گرفتن از راههای کنترل خشم شناخته می شود . از سویی دیگر حکومت ها با وضع برخی قوانین ومقررات می توانند در راستای کنترل خشم قدم بر دارند.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4418_4e406e03bd8b11f878451b0c634b2507.pdf
2007-08-23
74
111
خشونت
خشونت خانوادگی
خشونت روحی
خشونت جسمی
خشونت مالی
خانواده
کنترل خشم
محمد
بهرامی
m.bahrami.41@gmail.com
1
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
عوامل استحکام خانواده در فرهنگ قرآنی
در این مقاله از عوامل اصلی و فرعی، داخلی و خارجی استحکام خانواده بحث شده است. نویسنده از محبت و عشق واقعی، احساس نیازعاطفی، نیاز جنسی، و داشتن فرزند، به عنوان مهمترین عوامل استحکام خانواده یاد کرده است،که عوامل بیرونی و قوانین کشورها و فرهنگ جامعه میتواند این عوامل را تشدید یا تضعیف کند. سپس از تأثیر منفی منافع و اغراض دیگران، دخالت های جاهلانه، حتی از روی دوستی و به اصطلاح محبت و عوامل درشت و ریز دیگری که در حاشیه خانواده هستند در فروپاشی خانواده سخن گفته است.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4419_42a53b148dfd1e1de1287f54595b2b34.pdf
2007-08-23
112
129
خانواده
عوامل استحکام
عوامل درونی
محبت
نیاز جنسی
نیاز عاطفی
فرزند
سید حیدر
علوی نژاد
1
مدرس و پژوهشگر حوزه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درنگی در آیه امامت ابراهیم (ع)
امامت ابراهیم (ع) از موضوعاتی است که در معنا و حقیقت آن دیدگاه های گوناگونی از سوی مفسران مطرح شده است. این نوشتار با بررسی چهار دیدگاه: امامت به معنای نبوت، رهبری سیاسی،پیشوایی پیامبران و راهنمایی باطنی به نقد و ارزیابی آنها پرداخته و خود با ارائه دیدگاه پنجمی (امامت به معنای پیشاهنگی در عمل) بر این باور است که این دیدگاه با آیات قرآن سازگارتر می نماید.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4420_deaa623581370c367c419f7e5e71bab4.pdf
2007-08-23
132
147
امامت ابراهیم (ع)
نبوت
رهبری سیاسی
پیشوایی انبیا
راهنمایی باطنی
پیشاهنگی در عمل
سید موسی
صدر
aliandelham@yahoo.com
1
مدرس و پژوهشگر حوزه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«أمر بین الأمرین» در ترازوی براهین عقلی وآیات قرآن (قسمت دوم)
از جمله مبانی فکری شیعه، عقیده به «امر بین الامرین» است .در این نوشتار سعی شده است درستی واستحکام نظریه «امر بین الامرین» با استناد به اصل توحید افعالی وخالقیت استقلالی خداوند، اصل اصیل علیت ونیز اصل مراتب تشکیلی وجود نشان داده شود. نویسنده کوشیده است به اجمال و در حد ضرورت آیات قرآن را در یک منظومه مرتبط و دسته بندی ریاضی گونه و قابل مقایسه قرار دهد و با نشان دادن نظارت برخی عناصر متن بر برخی دیگر، گروه های مختلف آیات قرآن را با ارجاع به اصول موضوعه و محکمات خود متن فهم نماید واز دسته بندی گروه های مختلف آیات قرآن که بیش از ده گروه است به دلالت جامع میان آنها که نظریه قویم «امر بین الامرین» است دست یابد.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4421_73dc6c7b9f175851f31ab3ad20aa2c11.pdf
2007-08-23
148
175
توحید استقلالی
اصل علیت
مراتب وجود
«امر بین الامرین»
ایوب
اکرمی
akrami-a@um.ac.ir
1
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سیر تاریخی ظاهرنگری در آیات صفات
در این نوشتار، پس از نگاهی اجمالی به آیات صفات خبری خداوند، تفکر ظاهرنگری نسبت به آیات صفات، منشأ پیدایش و شکل گیری این تفکر،اوج و افول های آن در مقاطع مختلف تاریخ، پیامدها و آثار منفی آن در فرهنگ اعتقادی مسلمانان به تصویر کشیده شده است.
از صاحب نظران و فرقه های کلامی و مذهبی که در پرورش اندیشه ظاهرنگری و انتساب صفات ظاهری انسان گونه به خداوند تلاش می ورزیدند، یاد می شود. از همفکران جریان ظاهرنگری که در بسترهای گوناگون تاریخی در جهت تعدیل دیدگاه های دیگر همسانان خود تلاش های لازم را به عمل می آورند، نیز سخن گفته شده است.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4422_6dd86e9500c57e8a8f8d84543ea4dca4.pdf
2007-08-23
176
213
آیات صفات
دانشمندان یهود
اصحاب رأی
اهل حدیث
اشاعره
تجسیم و تشبیه
ابن تیمیه
وهابیت
سید محمد حسین
موسوی مبلغ
1
پژوهشگر حوزه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
انسجام قرآن؛ رهیافت « فراهی- اصلاحی » در تفسیر
روش تفسیر قرآن در دوره معاصر با روشهای سنتی تفسیر در سدههای پیشین تفاوتهایی آشکار دارد. از جمله وجوه تمایز آنها، رهیافتی نوین در تفسیر آیات و سورههای قرآن است که نظریه انسجام در قرآن نام گرفته است؛ بدین معنا که میان آیات و سورههای قرآن یکپارچگی و وحدت محتوایی و مضمونی وجود دارد. هرچند نظیر این دیدگاه در برخی تفاسیر سنتی ذیل عنوان تناسب آیات و سوره های قرآن قابل ردیابی است،ولی تلقی مفسران پیشین از این موضوع اساساً متفاوت بوده و بدین سبب در گذشته هیچگاه بهمنزله یکی از اصول و مبانی در تفسیر قرآن بدان توجه نشده است.
در مقاله حاضر نخست با مروری اجمالی بر تاریخچه این موضوع، جایگاه این نظریه در سنت تفسیری اسلامی و تفاوت تلقی سنتی و نوین از آن تبیین شده است و آنگاه با معرفی و تحلیل آرای تفسیری حمیدالدین فراهی و امین احسن اصلاحی از مفسران و اندیشمندان دوره معاصر از شبه قاره هند، رهیافت ایشان بهمثابه روشی تازه در تفسیر قرآن شناسایی شده است.
در این مقاله نشان داده شده است که این دو، یکپارچگی و انسجام سورههای قرآن را اصل اولیه در تفسیر قرآن تلقی کردهاند و در نتیجه دیدگاه تفسیری نظامیافتهتر و جامعنگرتری نسبت به دیگران عرضه کردهاند.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4423_68f927952d3daa92603f6d79c5a19291.pdf
2007-08-23
216
259
تفسیر قرآن
انسجام و وحدت موضوعی
روشهای تفسیری
حمیدالدین فراهی
امین احسن اصلاحی
سید علی
آقایی
1
عضو هیأت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازکاوی «تدبر» در قرآن
«تدبر» اصطلاح ویژه ای است که کلام وحیانی، آن را تنها برای غور و ژرف اندیشی در کل قرآن برگزیده است، و کاربردی جز در قرآن شناسی ندارد. در محافل و منابع قرآنی و در حلقه های تفسیر، کلام و اخلاق، تا به حال از واژه تدبر و از ریشه و مشتقات و مفهوم آن، سخن بسیار رفته است، اما چه بسا که در مفهوم شناسی آن، درتعابیر مترادف گونه ای همچون: تفکر، تعقل، تفقه، تذکر، آینده نگری و نیوشیدن کلام حق با جان و دل متوقف مانده اند. این که جایگاه هریک از تعابیر و واژه ها در چیدمان سخن وحی چگونه بوده ؟ در سامانه وجودی انسان با کدام یک از حواس شناخته شده در ارتباطند؟چه ارتباط معنا داری میان آنها وجود دارد؟ هر کدام چه نقشی را در روح و روان انسانی ایفا می نمایند؟ تدبر با واژه های مشابه خود چه وجوه اشتراک و افتراقی دارند؟پرسش هایی هستند که تا کنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است. مقاله حاضر، این پرسش ها را با استناد به دلایل قرآنی و گاه روایی، پاسخ گفته و در حد خود، نقاب از عروس معنای تدبر، باز می گشاید.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4424_ef5966b0ff73848d50fbd2e8661334d0.pdf
2007-08-23
260
297
تدبر
تفکر
تعقل
تفقه
تذکر
حسن
رهبری
1
کارشناس ارشد مدیریت
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نسخ از دیدگاه شیخ طوسی
یکی از مباحث جدی و اساسی علوم قرآنی بحث نسخ در قرآن است. اهمیت این بحث را از روایات ائمه (ع) که در این باره رسیده می توان فهمید.این مقاله، نسخ در قرآن را از دیدگاه شیخ طوسی (ره) با استفاده از دو کتاب « التبیان فی تفسیر القرآن» و « العده فی اصول الفقه» ایشان مورد بررسی قرار داده است.
نسخ در قرآن بر سه قسم قابل تصور است: نسخ حکم بدون لفظ، نسخ لفظ بدون حکم، نسخ حکم و لفظ با هم
نسخ حکم بدون لفظ بدین معناست که آیه ای در قرآن ثابت است ولی مفهوم و مفاد تشریعی آن منسوخ گردیده و عمل به آن جایز نیست.از دیدگاه علمای شیعه تنها همین نوع نسخ است که در قرآن جایز است و دو قسم دیگر به تحریف قرآن می انجامد و باطل است.
شیخ طوسی برای هر کدام از ناسخ، منسوخ و نسخ شرایطی ذکر کرده است. از جمله شرایط ناسخ اینکه باید منفصل و متأخر از منسوخ بوده و امری قطعی و علمی باشد نه ظنی. و از شرایط کلی نسخ نیز اینکه در احکام شرعی و تکلیفی جاری می شود و نه در احکام عقلی و تکوینی.
مرحوم شیخ وقوع نسخ را در امر و نهی و یا در خبری که متضمن امر یا نهی است صحیح می شمارد. همچنین ایشان نسخ کتاب به کتاب و سنت به سنت را در صورتی که از نظر دلالت مساوی باشند جایز می شمارد.همین طور نسخ کتاب به سنت و سنت به کتاب را در صورتی که سنت خبر مقطوع و متواتر باشد جایز می داند.
شیخ طوسی برای شناسایی ناسخ و منسوخ دو راه برشمرده است :
1- ناسخ با دلالت لفظی دلالت بر نسخ کند.
2- ناسخ از جهت معنا اقتضای نسخ داشته باشد.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4425_6802f544776cc78ba658e81ea71a475e.pdf
2007-08-23
298
333
نسخ
ناسخ
منسوخ
شیخ طوسی
اقسام نسخ
شناخت ناسخ
زمینه های نسخ
علی اصغر
آخوندی
1
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بایسته های پژوهشی در موضوع قرآن و جهان معاصر
قرآن، کتاب آسمانی و حبل المتین هویت بخش مسلمانان در طول تاریخ است. در باور پیروان دین اسلام، این کتاب، دستورنامه ای غنی و ارزشمند برای تربیت همه جانبه انسان در عرصه فردی و اجتماعی و در همه زمان ها و مکان ها، و از جمله در دوران معاصر، است. لکن اثبات این امر و دفاع از آن نیازمند توجه به نکته ها و مباحثی است که نوشتار حاضر عهده دار بررسی برخی از آنهاست. مفروض و مدعای این مقاله آن است که بدون توجه به این نکته های کلیدی، فرایند پژوهش درباره توانایی قرآن برای پاسخگویی به نیازهای جامعه معاصر، و دفاع از این امر، با سختی ها و اشکال های فراوان روبرو خواهد شد. در نوشتار حاضر، با رویکردی نظری ـ کاربردی، پس از تبیین ضرورت های بحث، برخی از نکته هایی که در بررسی و تحقیق پیرامون موضوع زندگی و زایندگی قرآن در دنیای امروز توجه به آنها لازم است بیان خواهد شد. این بایسته ها در ذیل عنوان هایی چون موضوع شناسی، قرآن شناسی، مخاطب شناسی، روش شناسی، و آسیب شناسی صورت بندی شده است.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4426_58b237166718e0551c3336ce0da3fbd6.pdf
2007-08-23
334
359
قرآن
قرآن و دنیای معاصر
قرآن و انسان امروز
ضرورت ها و بایسته ها
دفاع از قرآن
بایسته های قرآن پژوهی
حسینعلی
رحمتی
1
پژوهشگر دانشگاه مفید
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
قرآن مکی و مدنی از نگاه سید قطب
شناخت صحیح و دقیق آیات و سوره های مکی و مدنی از مهمترین قرینه های لازم در تفسیر و تبیین وحی آسمانی و الهی قرآن به شمار است. با وجود این ضرورت، مفسران و قرآن پژوهان در موارد متعددی از این توشه و زادِ راه محرومند! گواینکه عالمان تیزبین و ژرف اندیش قرآنی از تدارک و تأمین این توشه ضروری دست نَشُسْته، خویش را درگیر امر نموده و در صدد بازیابی هرچه بیشتر و بهترِ آن برآمده و تلاش های قابل ارجی را سامان بخشیده اند.
این مقال به بررسی و تحلیل دیدگاه «سید قطب»، که یکی از مبرزترین مفسران قرآن است، در شناخت آیات و سوره های مکی و مدنی و ضرورت و اهمیت این شناخت می پرداخته و برآن شده تا کنجکاوی ها و موشکافی های این مفسر پر ارج را در این عرصه بنمایاند.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4427_3a91aded678b8aeed13b6adaf30349f9.pdf
2007-08-23
260
377
علوم قرآنی
ترتیب نزول
مکی و مدنی
سید قطب
فی ظلال القرآن
کرم
سیاوشی
1
استادیار دانشگاه بوعلی سینا همدان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«غلو در قرآن» از نگاهی دیگر
این مقاله به منظور بررسی موضوع «غلو» در قرآن نگاشته شده است. نگارنده در آغاز به بیان مفهوم لغوی «غلو» می پردازد. آن گاه بر اساس مفهوم «غلو» مصادیق ونمونه های آن را در قرآن بررسی می کند.
غلو شیطان، غلو فرعون، غلو یهود ونصاری، غلو بت پرستان، غلو نسبت به رهبران دینی و آسمانی موضوعات مورد توجه این مقاله است.
https://jqr.isca.ac.ir/article_4428_17f2ad9211add6934cc421acc683335c.pdf
2007-08-23
378
399
غلو
غالی
اهل کتاب
بت پرستی
شیطان
فرعون
رهبران دینی
حمیدرضا
فهیمی تبار
1
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث و عضو هیأت علمی دانشگاه کاشان
AUTHOR