دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
زن از منظر وحی
4
9
FA
احمد
آقایی زاده ترابی
a_torabii@yahoo.com
https://jqr.isca.ac.ir/article_22325.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22325_69017d94d26b44c81acfca00b51eb804.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
مکانت زن در قرآن
12
25
FA
جعفر
سبحانی
نویسنده در آغاز به آفرینش زن از نگاه قرآن پرداخته و وى را برخوردار از آفرینش یکسان با مرد دانسته تمام کمالات انسان را براى زن و مرد مشترک مىداند، سپس حقوق زن از نگاه قرآن را بررسى کرده، بحث ارث زن را مطرح مىنماید و در این زمینه ارث زن را همیشه کمتر از مرد نمىداند بلکه در حال نوسان بوده ملاک آن را مسئولیت انفاق مىداند. همچنین از حق مالکیت زن بحث کرده و به موضوع مهریه مىپردازد. در ادامه به وظایف زن اشاره کرده و آن را معادل اما متفاوت با وظایف مرد معرفى مىکند. آن گاه به نقد نگاه غرب به زن پرداخته یکسانانگارى وظایف زن و مرد را غیرعادلانه مىداند. در پایان چند شبهه راجع به قوّامیّت مرد بر زن، چند همسرى، زدن زن به هنگام نشوز را مطرح کرده از آنها پاسخ مىدهد.
زن در قرآن,آفرینش,حقوق,وظایف,حق مالکیت,قوّامیّت مرد,چند همسرى,ارث,مهریه,زدن
https://jqr.isca.ac.ir/article_22326.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22326_f79cb218327ebc94feae4ea8176190c4.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
زن در نگاه قرآن و در فرهنگ زمان نزول (1)
26
53
FA
محمد هادی
معرفت
حسن
حکیم باشی
مترجم
hhakimbashi@yahoo.com
نگاهى گذرا به جایگاه ارزشمند زن در قرآن و پاسخ به برخى از شبهات قرآنى در موضوع حقوق و وظایف زن است.
نویسنده، نخست به منزلت زن در قرآن اشاره کرده و قوّامیّت مردان بر زنان را در قرآن بخاطر سرپرستى مرد بر خانواده مىداند که این سرپرستى به ویژگىهاى وجودى مرد و وظایفى که عرف زندگى زناشویى بر عهده او مىگذارد بازمىگردد. سپس به موضوع چرایى اینکه سهم مرد، دو برابر زن است، پرداخته و دلیل آن را وظایف سنگینتر و مسئولیت فراگیرتر مرد در فضایى که اسلام براى زندگى اجتماعى در سطح خُرد - خانواده - یا کلان ترسیم مىکند دانسته که در شرایط طبیعى سهم مرد از میراث را بیشتر مىسازد. در مورد علّتِ معادل بودن گواهى یک مرد با گواهى دو زن، فراموشى در زنان را به ویژه در جزئیّات دانسته و در مورد قضاوت زن معتقد است از آنجا که قضاوت از شئون ولایت کبراى امام المسلمین است و هر مسئولیتى که از جمله این شؤون باشد در قانون اسلام قابل واگذارى به زن نیست و او نمىتواند بار گران آن را بر دوش کشد. در ادامه به تنبیه بدنى زن پرداخته در توضیح آن آورده است منظور از »واضربوهنّ« زدن سخت دردآور نیست بلکه با توجه به آنچه در روایات آمده در واقع دست کشیدنى است با ظرافت ویژه؛ هر چند بهتر آن است که مردان از هرگونه زدن زنان خوددارى ورزند. نویسنده در مورد طلاق زنان توسط مردان با استناد به آیات متعدد و روایات اهل بیت)ع( ثابت کرده است که این مسأله عمومیّت ندارد و نه تنها با قاعده »لاضرر« آنجا که همسرى یا ادامه آن براى زن سخت و زیانآور باشد از میان برداشته مىشود بلکه در برخى موارد نیز اختیار طلاق با زن است. نیز حجاب زنان را مصونیّت از ابتذال و پاسداشت کرامت زن از درافتادن در مسیر انحطاط برشمرده است. سپس تعدد زوجات را حل مشکل یتیمان خردسال و دارایىهاى آنها، زنان جوان و بیوه بازمانده از جنگها و حل بحران بزرگترین مشکل اجتماعى اسلام دانسته است و بر مسأله عدالت بین همسران تأکید کرده است.
حقوق زن در قرآن,حقوق زن در فرهنگ زمان نزول,فرهنگ جاهلیّت,ارث,قوّامیّت مرد,شهادت,قضاوت,زدن زن,طلاق/حجاب زن,تعدد زوجات
https://jqr.isca.ac.ir/article_22327.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22327_e25669d7df4a8d470b2fdd3f2826c7f9.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
شخصیت و نقش فعّال زن در زندگی از دیدگاه قرآن
54
73
FA
سیّد محمد حسین
فضل اللَّه
اسماعیل
باغستانی
مترجم
این نوشتار حاوی گزارشى از شخصیت زن و پاسخ به شبهات قرآنى در موضوع حقوق زن است. نویسنده پس از طرح این مطلب که در مطالعه بایسته راجع به زن، نخست باید از واقعیت وجودى زن در خارج شروع کرد سپس به مطالعه متون دینى پرداخت.از زنان نمونه در تاریخ مثل مریم، ملکه سبأ، همسر فرعون بحث کرده معتقد است که برترى اینان نه در اثر یک عامل غیبى بلکه برخاسته از محیط و اراده خود آنان بوده است. سپس به تصویر قرآن از زن پرداخته مسأله ارث زن، قوّامیّت مرد و گرایش زن به زیورآلات را مورد بحث قرار داده تصورات و تفسیرهاى نادرستى که در این زمینهها وجود دارد را نقد کرده است. موضوعاتى چون: کاستى ایمان زن، گواهى زن و مسئله حجاب محورهاى دیگرى است که مورد تفسیر و تبیین جدیدى قرار گرفته است. در پایان به نقد دیدگاهى که به زن همچون یک پدیده جنسى مىنگرد پرداخته معتقد است که زن و مرد از نظر کارکرد انسانى برابرند.
نقش زن,زنان نمونه,ملکه سبأ,مریم,ارث,شهادت,شخصیت,ایمان,حجاب,حقوق,حقوق زن در قرآن,قوّامیّت مرد
https://jqr.isca.ac.ir/article_22328.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22328_87fadffc332ae72767ad025f729a6bf3.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
حجاب در قرآن
74
81
FA
سید جعفر
شهیدی
تفسیر آیات حجاب در قرآن است. نویسنده نخست کلمه حجاب را توضیح مىدهد و آن را به مانع دیدن تعریف مىکند، سپس مىگوید در قرآن حکم حجاب زن از آیات متضمن کلمه حجاب به دست نمىآید بلکه از آیات دیگر با کلماتى همچون جلباب، خمار، و جیب فهمیده مىشود. آن گاه نویسنده هر یک از این کلمات را با استناد به روایات، نهجالبلاغه و گفتههاى لغویان تعریف کرده ویژگىها و مؤلفههاى معنایى آنها را برمىشمارد.
حجاب,حجاب زن,جلباب,خمار,جیب,آیات حجاب
https://jqr.isca.ac.ir/article_22329.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22329_4b9555586652c077acfb15b8adeaebc3.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
مبانى و معیارهاى رفتار با زن در قرآن
82
111
FA
سید حسین
هاشمی
قرآن براى تعامل و رفتار در نهاد خانواده که دو رکن اساسى آن را زن و مرد تشکیل مىدهد معیارها و قواعدى بیان داشته است. نگارنده، پس از گزارش آغاز تاریخ حیات اجتماعى انسان در قالب نهاد خانواده، نگاه گذرا به ادوار سه گانه تاریخ حیات اجتماعى از منظر قرآن افکنده و آخرین دوره را دوره شروع قوانین و قواعد اجتماعى از جمله در روابط دوسویه مردان و زنان دانسته و سپس مبانى شیوه معاشرت مردان و زنان را برشمرده است که عبارتند از: همسانى مردان و زنان در آفرینش، همسانى در سرشت و فطرت انسانى، همسانى در شاخصههاى انسانى از جمله در نیروى عقل و خرد.
همسانى زن و مرد در شاخصههاى انسانى چون خردمندى، نویسنده را بر آن داشته است تا به کاستى عقلانى زن به صورت مبسوط نیز بپردازد و آن را با استناد به آیات قرآن انکار کند، با این حال نویسنده ناهمسانى و تفاوتهایى را در بین زنان و مردان مىپذیرد و آن را ناشى از تفاوتهاى فیزیولوژیک مىداند که دست آفرینش در وجود هر یک از زن و مرد تعبیه کرده است. اما این تفاوت هیچ ارتباط به کرامت، میزان بهرهورى از انسانیت و عقلمندى زنان ندارد.
گسترش و تداوم نظاممند نسل آدمیان و ایجاد کانون امن زندگى براى انسان، دو هدف بنیادین خانواده است که نگارنده آن را در نگره قرآنى دریافته است، راز کشش و تمایل دوسویه مردان و زنان و برشمارى ملاکهاى معاشرت مردان و زنان، تبیین مسایل پیرامونى این دو موضوع، همچون معاشرت به »معروف«، مفهوم معاشرت، جایگاه معروف در روابط زناشویى از نظر اسلام، نمونههاى معاشرت به معروف، حوزه معناى معروف، ملاک حُسن معاشرت )طبع زن، عرف مردمان یک سرزمین، طبع و شأن اجتماعى خانواده و عرف جامعه انسانى( محورهاى اصلى مقاله را تشکیل مىدهد که نویسنده در مجموع به این نتیجه دست یازیده است که معروف، ملاک و معیارى است که قرآن آن را در روابط و تعامل مردان و زنان در کانون خانواده معتبر شناخته است، مقصود از معروف را نیز عرف و اجتماعى که محیط زیست هر خانواده است، معرفى کرده است.
معاشرت مرد و زن,نهاد خانواده,اهداف خانواده,کاستى عقلانى زن,همسانى مردان و زنان,تفاوت مردان و زنان,حسن معاشرت,معاشرت در قرآن,»معروف«,رفتار با زن در قرآن,نظام حقوق زن
https://jqr.isca.ac.ir/article_22330.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22330_520b2b9cb2333fe05376c1e6360e41e1.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
فلسفه مردانه بودن گفتمان قرآنی
112
131
FA
سید موسی
صدر
aliandelham@yahoo.com
بحث و بررسى پیرامون فلسفه مردانه بودن گفتمان قرآنى است، فلسفه مردانه بودن گفتمان قرآنى حضور گسترده و پیوسته مردان در عرصه زندگى است. نویسنده با استناد به آیات متعدد و اثبات مردانه بودن گفتمان قرآن، نخست با یادآورى چند نکته به تنقیح محل بحث مىپردازد سپس پنج دیدگاه راجع به فلسفه مردانه بودن گفتمان مطرح مىکند: 1- تعمیم مفهومى 2- تعمیم مصداقى 3- تغلیب 4- واقع نگرى در جامعه مرد سالار عرب 5- واقع نگرى در عرصه زندگى و با نقد نظریات چهارگانه نخست به اثبات نظریه اخیر مىپردازد و در آخر به تفاوت نظریه اخیر با پدیده مردسالارى، توجیه ابزارنمایىزن در برخىآیاتوامکان کاهش حضورزن در عرصهزندگى اشاره مىکند.
گفتمان قرآنى,گفتمان مردانه,گفتمان زنانه,تغلیب,واقعیت نگرى,مردسالارى,تعمیم مفهومى,تعمیم مصداقى,خطاب مردانه
https://jqr.isca.ac.ir/article_22331.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22331_5b2e52603347ecf592bbcda761ec1504.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
قوّامیّت مردان بر زنان در خانواده
132
169
FA
سیّد ابراهیم
سجادی
بررسى و نقد نظرات گوناگون درباره قوّامیّت مردان بر زنان در خانواده از دیدگاه قرآن است. در میان آشفتگىهاى حاکم بر روابط زن و مرد، قرآن از تساوى زن و مرد در حقوق و کسب ارزشها سخن گفته و از تفاوت ارزشهاى موهبتى نام مىبرد که تکیهگاه قوّامیّت مرد به حساب مىآید که باید با تعامل عادلانه و دوستانه از استوارى شخصیت زن حراست کند. نقش آفرینىهاى زیباى زن در طول تاریخ با بىعدالتىهاى مرد رو به رو بوده است. همین بىعدالتىها جریان فمینیستى را پدید آورد که صدمه شدیدترى را متوجه زن ساخت، قضاوت فیلسوفان و کتاب مقدس نیز در این رابطه منفى بوده است. در این میان رابطه زن و مرد مسلمان نیز محکوم به افراط، تفریط و تحیر مىباشد، گفتههاى دانشمندان مسلمان، بس پریشان مىنماید. شمارى از آنها مرد سالارى را تأیید نمودهاند و برخى شعار فمینیستى سر دادهاند. هر چند ارزشهاى موهبتى - که سازنده جنسیّت است - به صورت متفاوت در زن و مرد وجود دارد و تأمین کننده مصالح زندگى خانوادگى مىباشد و حرکت بر طبق آنها، هر کدام را براى دیگرى دوست داشتنىتر مىنمایاند، امّا، این تفاوت، تفاوت در ارزشها را در پى نمىآورد. تساوى لیاقتها و ارزشها تساوى حقوق را برقرار مىکند و تفاوت ارزشهاى موهبتى اساس قوّامیّت مرد - استوارى نه زورگویى - را تشکیل مىدهد زیرا قوّامیّت با شاخصهایى چون رعایت عدالت، معروف و برخورد دوستانه و دلسوزانه قابل تعریف مىباشد. از سوى دیگر، استوارى زن با رعایت حقوق او و دعوت و تشویق به تکالیف دینى صورت مىگیرد که واژه »معروف« بدان اشاره دارد، علاقه زن به تجمّل و خودآرایى، کم میلى او به مسایل جنسى و بىتوجهى به تکالیف حقوقى خود، از جمله موارد معروف و منکرى است که کنترل آن بر عهده مرد است.
قوّامیّت مرد,فمینیسم,نشوز,حقوق زن,حقوق مرد,تساوى زن و مرد,تفاوت زن و مرد,خودآرایى زنان
https://jqr.isca.ac.ir/article_22332.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22332_f7f08886e1874bce4f639265750ab7b3.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
دیدگاه قرآن درباره مشارکت سیاسى زنان
170
183
FA
موسی
حسینی
بررسى و نقد دیدگاههاى گوناگون اندیشمندان مسلمان درباره مشارکت سیاسى زنان از دیدگاه قرآن است. زن مىتواند در عرصههاى گوناگون سیاسى مشارکت فعال داشته باشد. نویسنده پس از تعریف مشارکت سیاسى و بیان ابعاد آن، به طرح دو دیدگاه نسبت به مشارکت سیاسى زنان و دلایل هر یک مىپردازد. نخست پنج دلیل براى نظریه موافق مطرح مىکند و سپس به نقد چهار دلیل نظریه مخالف پرداخته و در پایان به این نتیجه مىرسد که دلایل نظریه مخالف که چهار آیه است یا ارتباطى به مسأله مشارکت ندارد و یا دلالت بر نفى حق و صلاحیت زن ندارد، امّا در عین حال با توجه به نگاه قرآن راجع به محوریت خانواده، مشارکت سیاسى زن تا زمانى مطلوبیت دارد که به نهاد خانواده لطمه نزند.
مشارکت سیاسى زنان,موافقین,مخالفین,حقوق خانواده,حقوق سیاسى,حقوق سیاسى زن در قرآن
https://jqr.isca.ac.ir/article_22333.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22333_55747c7242caa89d6dcf621dd7ef5c3b.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
حجاب در نگاهى نو
184
211
FA
محمد مصطفی
مختار
نویسنده پس از طرح دو نکته مقدماتى، یکى تعریف انسان متمدن و دیگر معناى بازگشت به خویش، نخست به تعریف حجاب پرداخته آن را حیا و پنهان داشتن جلوههاى زنانه مىداند سپس حجاب اسلامى را با استناد به آیات بررسى کرده انگیزههاى حفظ حجاب توسط زن مسلمان را در عصر حاضر برمىشمارد، آن گاه به چالشهاى فرا روى حجاب در جهان اسلام و بیرون از جهان اسلام پرداخته به یکى از پیامدهاى بىحجابى که ازدواج دیر هنگام است اشاره مىکند. در ادامه گسترش و هنجار شدن بىحجابى در جهان اسلام را به بحث گرفته، عواملى که باعث این پدیده شده است را بررسى مىکند و هفت عامل را نام مىبرد، سپس از بهانههایى که به عنوان ابزار تبلیغ بىحجابى استفاده مىشود سخن گفته آنها را در دو مقوله آزادى زن، و نقش زن در فعالیت اقتصادى جامعه مورد بررسى و نقد قرار مىدهد. راهکارهاى ترویج حجاب موضوع دیگرى است که به بحث گرفته شده است با نویسنده در این بخش بازگشت به حجاب را در گرو کار در چهار محور 1- بررسىهاى تئوریک و آمارى در رابطه با شئون زن مسلمان در عصر حاضر 2- تبلیغات 3- تربیت 4- عمل، معرفى مىکند در پایان با بررسى آینده حجاب در جوامع، توصیههایى براى مردان، زنان، دولتمردان، عالمان اسلامى و جامعه اسلامى دارد.
ازدواج دیر هنگام,بىحجابى,راهکارهاى ترویج حجاب,حجاب اسلامى,بدحجابى,حجاب در آینده جهان اسلام,فلسفه حجاب,چالشهاى بدحجابى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22334.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22334_7acc52eefe1077bda7c9106e8b0d2651.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
دیه زن از منظر قرآن و فمینیسم
212
235
FA
محمد
بهرامی
0000-0002-1748-4051
m.bahrami.41@gmail.com
اشکالات وارده بر دیه زنان از دیدگاه قرآن مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. فمینیزم در لغت »اعتقاد به تساوى حقوق زن و مرد« و در اصطلاح تعریفهاى بسیارى دارد. فرودستى زنان از گذشتهاى دور در شمار باورهاى مسلم مردان قرار داشت. در متون مقدس و آثار فلاسفه نیز نشانههاى روشنى از فرودستى زنان دیده مىشود. حرکتها و فعالیتهاى علمى و اجتماعى از قرن شانزدهم و هفدهم در برابر زن ستیزى آغاز شد. جنبش فمینیستى تاکنون سه موج پدید آورده است و چهار گرایش فمینیستى در میان هواداران این جنبش به چشم مىخورد.
جنبش فمینیستى در ایران نیز چالشهایى ایجاد کرد. قانون دیه و اختلاف دیه زن و مرد از قوانینى است که بیشترین هجمهها را دیده است. هر دو آیه دیه - بقره، 178 و نساء، 98 - به حکم اشتراک احکام میان زنان و مردان دلالت بر دیه در قتل زنان دارد. در روایات نیز دیه زنان در قتل نفس، نصف دیه مردان آمده است. فقیهان شیعه و بسیارى از فقهاى اهل سنت دیه زن را نصف مرد مىدانند. عدهاى این تنصیف را نشان زن ستیزى، جنسیتگرایى و فرودستى زنان در اسلام مىدانند و آن را ناسازگار با آیات قرآن مىخوانند و روایات ناظر به تنصیف را باطل مىدانند. اگر مقصود این عده از آیات، آیاتى است که زن و مرد را از نظر ماهیت مانند هم نشان مىدهد تنصیف ناسازگار با این آیات نیست، زیرا فلسفه دیه زن و نصف بودن آن مسائل اقتصادى است نه تفاوت ماهوى میان زن و مرد. اگر مقصود از آیات، آیات دیه است ناسازگارى رخ نمىدهد چون هیچ یک از دو آیه به مقدار دیه اشاره نمىکند و بر فرض ناسازگارى این ناسازگارى کلى نیست بلکه آیات مطلق است و روایات این آیات را مقید مىکند. و اگر مراد از آیات، آیات قصاص است میان روایات دیه زن و این آیات ناسازگارى نیست. عدهاى دیگر دیه را حکم امضایى مىدانند نه تأسیسى و چون و چرا در احکام امضایى را روا مىدانند، که این اشکال نیز از جهاتى در خور تردید است. جواز چون و چرا در احکام امضایى نیز نادرست مىنماید. ادعاى نیامدن مقدار دیه در قرآن و سنت متواتر، و بشرى بودن حکم تنصیف در دیه زنان نیز از جهاتى چند باطل نشان مىدهد.
دیه زن,مقدار,انواع,روایات,آیات,حکم تأسیسى,حکم امضایى,فمینیسم,حقوق زن,تفاوت زن و مرد در قرآن
https://jqr.isca.ac.ir/article_22335.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22335_11aee41979da2376971d291f44286ac1.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
رویکردهاى روشنفکرى به مسأله زن در قرآن
236
273
FA
سید حیدر
علوی نژاد
بیان و نقد نظرات ابوزید درباره تعدد زوجات است. نگاه روشنفکر مآبانه به حقوق زن در قرآن، در کشورهاى عربى اسلامى پیشینه دیرینه دارد، ابوزید یکى از کسانى است که در این رابطه سخن گفته است. او که کارش را اجتهاد در دین مىخواند بر این باور است که بدون تقیّد به متون دینى باید کار اجتهاد را پى گرفت و حکمى را جاى حکمى گذاشت. نویسنده، با نقد ادعاى اجتهاد ابوزید به نقد و بررسى دیدگاه او درباره ارتباط پیامبر )ص( با فرهنگ و باورهاى زمان خودش، شکلگیرى قرآن براساس فرهنگ عربى آن زمان و فهم قرآن با روش زبان شناختى و نظریه نسبیت زبانى، پرداخته و ناروایى این تلقى را مورد تأکید قرار مىدهد. مقاله در باب تعدد زوجات، نخست دیدگاه تعدادى از حامیان حقوق زن را در جهان عرب به نقد مىگیرد سپس به بیان و نقد دیدگاه مبانى و روش استنباط ابوزید مىپردازد. ابوزید، جواز تعدد زوجات را موقتى و مربوط به افزایش زنان بىسرپرست بعد از جنگ احد مىداند و نه همه زمانى و در این رابطه از دلایل محمد عبده براى مشروعیت جلوگیرى از تعدد ازدواج مردان نیز استفاده مىکند. نویسنده مىکوشد که بىپایگى دلایل ادعاى فوق را به اثبات رساند.
ابوزید,محمد عبده,نظریه نسبیت زبانى,تعدد زوجات,جنگ احد,فرهنگ عصر نزول,روشنفکرى عربى,حقوق زن در قرآن,ثابت و متغیّر
https://jqr.isca.ac.ir/article_22336.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22336_43fb9edd18ed5404e756c8aa42efe5ae.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
گفت وگو با آیت اللَّه دکتر محمد صادقی
276
293
FA
پاسخ استاد دکتر صادقى به پرسشهاى چندى راجع به زن در قرآن است. در این گفتوگو، نخست تفسیر مسأله قوّامیّت مردان مطرح شده و استاد ملاک آن را توانمندى و قدرت مىداند و نه فضیلت دیگر. سپس محدوده قوّامیّت را خانواده معرفى مىکند نه جامعه. آن گاه به مسأله اختیاردار بودن مرد در طلاق اشاره کرده فلسفه آن را توضیح مىدهد و شرایط خاص طلاق را بیان مىکند. در ادامه به تاریخمندى احکام زنان در قرآن پرداخته آن را منافى با جاودانگى قرآن مىداند. موضوع نشوز و زدن زن ناشزه محور دیگر گفتوگو است که دکتر صادقى معتقد است در صورتى که تخلف زن در زندگى زناشویى باشد به طورى که ویرانگر باشد در مرحله اوّل موعظه و امر به معروف، در مرحله دوّم نهى از منکر با ترک بستر و در مرحله سوم راه چاره زدن است. تشریع کننده بودن پیامبر و اینکه آیا در احکام زنان سیاست گامبهگام رعایت شده است یا نه و مردانه بودن گفتمان قرآنى از موضوعات و پرسشهاى دیگرى است که دکتر صادقى بدانها پاسخ داده است. فلسفه نابرابرى ارث زن و مرد، نگاه به موقعیت و جایگاه زن در اسلام و نعمتهاى بهشتى براى زنان آخرین محورهاى این گفتوگو است.
دکتر محمد صادقى,قوّامیّت مرد,طلاق,تاریخمندى احکام,زدن زن,احکام زن,ارث زن,گفتمان مردانه قرآن,تفاوت زن و مرد,حقوق زن در قرآن,نشوز
https://jqr.isca.ac.ir/article_22337.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22337_4f8f1ddae63db4d338a22661fa5020b8.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
تفسیر علمی در «المیزان»
296
321
FA
علی
هدایت زاده
بیان و نقد نظر علامه طباطبایى درباره تفسیر علمى در »المیزان« است. براى دریافت تعریف علامه از تفسیر علمى باید از تعریف تفسیر و موارد تفسیر علمى در المیزان بهره گرفت. علامه تفسیر علمى را به عنوان یکى از شیوههاى تفسیر قرآن باور دارد اما بهکارگیرى یافتههاى علمى به صورت مستقیم در کشف مقاصد آیات را باور ندارد. آیات باید نخست تفسیر قرآن به قرآن شوند و آن گاه از همخوانى آیه با یافتههاى علمى سخن به میان آید. بهرهگیرى علامه از یافتههاى علمى در فهم آیات هیچگونه ناسازگارى با مخالفت علامه با تفسیر حسگرایان و معتقدین به اصالت عمل و ماده ندارد. علامه طباطبایى تأثیر وزن در رویش گیاهان، زوجیت اشیاء، انبساط و گستردگى جهان و اختلاف شب و روز را به کمک تفسیر علمى نتیجه مىگیرد. تفسیر پراگماتیستى، ماتریالیستى، امپریسیزمى و پوزیتویستى از نظرگاه علامه نادرست است. روش تفسیرى علامه و نظرگاه ایشان درباره هدفمندى قرآن و ارتباط اجزاء و سورهها، با تفسیر سیستمى از آیات قرآن همانندىهایى دارد. در نقد و بررسى تفاسیر علمى، علامه، گاه از روشهاى برون دینى مانند: قطعیت نداشتن، جامعیت نداشتن، ناسازگارى با سایر یافتههاى علمى و گاه از روشهاى درون دینى مانند: ناسازگارى با آیات و لغت و سیاق سود مىبرد. بنابراین مىتوان ادعا کرد شرایط تفسیر علمى از نگاه علامه، آن است که یافته، جامع، علمى و قطعى باشد و با آیات، سیاق و لغت ناسازگار نباشد.
المیزان,زوجیت اشیاء,گستردگى جهان,اختلاف شب و روز,تفسیر پراگماتیستى,تفسیر ماتریالیستى,تفسیر امپریسیزمى,تفسیر پوزیتویستى,تفسیر سیستمى,تفسیر علمى,روش تفسیرى المیزان,نقد تفسیر علمى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22338.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22338_b1519c2f30cc24f2b1cf81994631c4f4.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
آسیب شناسی روایات تفسیری
322
343
FA
علی اکبر
رستمی
آسیبشناسى روایات تفسیرى از زوایاى گوناگون است. نویسنده پس از ذکر اهمیّت آسیبشناسى و پاکسازى تفاسیر روایى موجود، به روش پالایش روایت تفسیرى در حوزه سندشناسى و بازکاوى محتوایى اشاره مىکند و دو مرحله آسیبشناسى روایات تفسیرى و روششناسى تفسیر در تفاسیر معصومان )ع( را داراى اهمّیت مىداند. سپس به بحث آسیبهاى تفاسیر روایى مىپردازد و نکاتى از این جمله را برشمرده است: 1. در آمیختگى تفسیر، تأویل - ظاهر و باطن - و لزوم جداسازى آنها، 2. نقش جداسازى روایات تفسیرى در نفى پندارهاى ناروا، 3. جریانشناسى غلوّ در روایات، 4. تأثیرگذارى غلوّ در وضع حدیث، 5. مرز غلوّ با تکریم، 6. شناسایى اسرائیلیات و پاکسازى تفسیر و 7. راهکارشناسایى اسرائیلیّات را به همراه ذکر نمونههایى از روایات تفسیرى به تفصیل مورد بررسى قرار مىدهد.
روایات تفسیرى,انواع روایات تفسیرى,آسیبشناسى روایات تفسیرى,سندشناسى,تفاسیر معصومین)ع(,غلوّ,اسرائیلیات,وضع حدیث
https://jqr.isca.ac.ir/article_22339.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22339_f0922f6cee0c9b5ea16156e4cffbc4c5.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
اهداف قصص قرآنى
344
357
FA
عباس
اشرفی
بررسى اهداف و فوائد داستانها از دیدگاه قرآن است. نویسنده، با ذکر این نکته که قصه در قرآن براى به حقیقت رساندن هدفهاى دینى سروده شده است، به بررسى آیات قرآن پرداخته و هدفها و فایدههایى از جمله: 1. تثبیت قلب پیامبر )ص( و رسالت او، 2. عبرت، 3. بهترین شیوه داستان سرایى، 4. غفلت زدایى، 5. بیان اصول دعوت پیامبران، 6. تفکر، 7. هدایت و رحمت براى مؤمنان، 8. اسوهسازى براى هدفهاى تربیتى، 9. بیان سنتهاى الهى و فلسفه تاریخ، 10. وحدت دین، 11. روشهاى زندگى، 12. روشهاى تبلیغ و استدلال و 13. استنباط احکام فقهى.
قصص قرآن,اهداف داستان,فوائد داستان,تفکر,عبرت,روشهاى زندگى,الگوسازى,اهداف تربیتى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22340.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22340_d93f120f35bafba6d72bb52bedce6087.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
نقدی بر «نشانهای از اعجاز علمی قرآن»
360
363
FA
سید محمد رضا
نوری
https://jqr.isca.ac.ir/article_22341.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22341_f71b4ffe1b9f9de6336794223b2e3735.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
ضرورت تدوین فرهنگ قرآن و علوم
364
369
FA
مصطفی
محامی
https://jqr.isca.ac.ir/article_22342.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22342_ef54ae45fe84bfac455a8a7761ca0c33.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
7
25-26
2001
07
23
کتابشناسی مطالعات تفسیری در زبانهای اروپایی
372
439
FA
مرتضی
کریمی نیا
فهرست حاضر حاوى کتابها و مقالات انتشار یافته به یکى از زبانهاى انگلیسى، فرانسوى، آلمانى، هلندى، ایتالیا و اسپانیولى در موضوع تفسیر قرآن است. محتواى 420 اثر معرفى شده، همگى راجع به تاریخ تفسیر، دورههاى مختلف تفسیر، تفاسیر قدیم و معاصر، مفسّران معروف و نیز بررسى تفسیرى پارهاى از آیات قرآن است. دامنه زمانى انتشار این منابع دو قرن نوزدهم و بیستم است. در ذیل هر شماره، مشخصات کتاب شناختى اثر و سپس ترجمهاى فارسى از عنوان مقاله یا کتاب و نام مؤلف ارائه شده است. در پایان، نیز نمایهاى موضوعى آمده است.
کتابشناسى مطالعات تفسیرى,کتابشناسى مطالعات تفسیرى در زبانهاى اروپایى,کتابشناسى مفسّران,آثار مستشرقین
https://jqr.isca.ac.ir/article_22343.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22343_eaf5f708d64c0353f16abbff2d4ddafd.pdf