دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
قرآن پژوهى نیازمند کار جمعى و جامع نگر
3
14
FA
سید عباس
صالحی
salehi4842@gmail.com
نویسنده نخست از ژرفاى قرآن سخن گفته و ضرورت استمرار پژوهش در آن را مطرح مىکند آن گاه لزوم به کارگیرى روشهاى کارآمد و دقیق را بیان کرده آفتهاى تحقیقات دینى را محدودنگرى. نسخه نگارى و یکسویه اندیشى مىداند، سپس پژوهش جمعى را نشانه رشد فرهنگى و اجتماعى تلقى کرده نمونههایى از آن را بر مىشمارد و در پایان به دو پیش نیاز کار جمعى 1 - آمادگى محیط سیاسى و اجتماعى و 2 - رشد فرهنگى و احساس تفاهم علمى، اشاره مىکند.
قرآن پژوهى,روششناسى,آفات پژوهش,جامع نگرى,تفاهم علمى,توسعه فرهنگى,توسعه سیاسى,توسعه اجتماعى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22421.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22421_7169f8e03f09c9b4c6fb1751a7afccdb.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
تطابق تفسیرى اسباب نزول و آیه، روشى در جهت نقد اسباب نزول
15
34
FA
محمد مهدی
مسعودی
masoudimm@mums.ac.ir
بررسى نقش علم اسباب نزول در تفسیر آیات وحى و بهره ورى از تفسیر آیه در جهت ارزیابى و نقد سبب نزول است. شکل روایتى اسباب نزول، کثرت اسباب نزول رسیده از طریق اهل سنّت، تأثیر پذیرى از اسرائیلیّات، تسامح و تساهل در برابر اسرائیلیّات و مسأله دار بودن راویان، اهمیّت نقد اسباب نزول و شناخت ملاکهاى آن را دو چندان مىسازد. از سوى دیگر، افزون بر ضعفهاى سندى، روایات اسباب نزول به لحاظ دلالت و محتوا با ضعفهاى اساسى روبرویند. بسیارى از روایات، نقل به معنا است و تحت تأثیر شرایط سیاسى و فرهنگى قرن اول، راویان ناگزیر از نقل سینه به سینه روایات بودهاند و در این میان تغییراتى در سبب نزول رخ مىداده است به گونهاى که اکنون برخى از اسباب نزول متضاد مىنمایند و تعداد بسیارى استنباط شخصى راویان است. بنابراین باید در استفاده از اسباب نزول به معیارها و ضوابط اعتبار یک روایت توجه داشت و تنها اسباب نزولى را پذیرفت که با آیه، ضروریات دین و عقل ناسازگار ننماید. نویسنده، در ادامه ناهمخوانى سبب نزول با محتوا، سیاق و ظاهر آیه را در آیات مریم، 77، انعام/108، فاطر/22، انفال، 67 با استناد به آیات قرآن و روایات و دلایل عقلى و نقلى به اثبات رسانده است.
اسباب نزول,حجیّت,تاریخ,ناهمخوانى,آفات,نقد
https://jqr.isca.ac.ir/article_22422.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22422_2df6f6843d42795a1028565bb55067fc.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
آشنایى با دانش اسباب نزول (2)
35
64
FA
سید ابراهیم
سجادی
محمد
بهرامی
0000-0002-1748-4051
m.bahrami.41@gmail.com
بحث و بررسى پیرامون دانش اسباب نزول به عنوان یکى از موضوعات مهمّ علوم قرآنى است. »سبب نزول«، عبارت است از: حادثه، یا سؤال و... که در عصر پیامبر (ص) اتفاق افتاده و باعث نزول آیه، آیهها و یا سورهاى از قرآن شده است که به شکلى اشاره به آن حادثه یا سؤال و... دارد. بنابراین شرط تقارن زمانى بین سبب و مسبب لازم است. فواید اسباب نزول خاص عبارتند از: شناخت فلسفه احکام، شناخت دایره شمول حکم، تخصیص حکم عام به وسیله سبب نزول، دفع توهّم حصر، شناخت رجال و شخصیّتهاى صدر اسلام، سهولت حفظ الفاظ و فراگیرى معارف قرآن، فهم معانى آیات، شناخت آیات مکى و مدنى، شناخت اعجاز قرآن، شناخت افکار، عقاید، آداب و ویژگىهاى مردم عصر نزول، شناخت زمینهها و سابقه تاریخى مسأله امامت و ولایت، شناسایى ادلّه برخى حقایق مطرح در مباحث کلامى و شناخت ناسخ و منسوخ. در ادامه نویسندگان به نقد و بررسى دو نظریه درباره پیدایش و نگارش علم اسباب نزول پرداختهاند و معتقدند اولین کسى که به نگارش این علم پرداخته حضرت على (ع) بوده است. سپس تکامل علم اسباب نزول در پنج مرحله - نقل سینه به سینه، تدوین در ضمن حدیث، تدوین در ضمن تفسیر، تدوین مستقل و نقد و بررسى و شکلگیرى به صورت علمى خاص - و انواع سبب نزول در چهار صورت - لفظ عام و سبب نزول عام، لفظ خاص و سبب خاص، لفظ خاص و سبب عام، لفظ عام و سبب خاص - و ملاکهاى شناخت اسباب نزول - واژهشناسى اسباب نزول، اعتبار سند، سازگارى با قرآن، عدم مخالفت با آیات قرآن، سازگارى با روایات، سازگارى با اعتقادات و باورها و تاریخ - به همراه مثالهاى گوناگون به تفصیل مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. در پایان نیز، در مورد تعدّد سبب نزول و وحدت آیه و تعدّد نازل و وحدت سبب توضیحاتى آمده است.
اسباب نزول,تاریخ,تألیفات,فواید,احکام,انواع,ملاکهاى شناخت
https://jqr.isca.ac.ir/article_22398.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22398_8fc09011fb7791858495a7bedf9cb14d.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
جعل و تحریف در روایات اسباب نزول (2)
65
86
FA
سید موسی
صدر
aliandelham@yahoo.com
حسن
ربانی
روایات اسباب نزول زمینه جعل و تحریفهاى فراوان بوده است. نویسنده با تعریف دو اصطلاح »جعل« و »تحریف« در اسباب نزول، به معیارهاى تشخیص ایندو پدیده پرداخته و به امورى چون عقل، قرآن، اجماع، ضعف و قوّت سند، قراین معنوى و دو معیار ویژه اسباب نزول یکى واقعیتهاى تاریخى و دیگر مطابقت و عدم مطابقت با جریانهاى حاکم اشاره کرده است. سپس با بیان سرآغاز پیدایش جریان جعل و تحریف، اهداف و انگیزههاى آن را توضیح داده است. در این راستا انگیزهها را به چهار دسته سیاسى، مذهبى، دنیاطلبى و عاطفى تقسیم نموده است و قسم نخست را در جعل و تحریف در اسباب نزول پر رنگتر مىداند. در ادامه، به نمونههایى از جعل و تحریف در شأن نزول آیات یا سورهها پرداخته و به نقد آن نیز اشاره کرده است. و در پایان به این نتیجه رسیده است که جعل و تحریفها بیشتر در زمینه اشخاص و جریانهاى مؤثر در صحنه سیاسى و اجتماعى صورت گرفته و گرایشهاى عقیدتى و سیاسى پدید آورندگان، نقش عمده داشته است و چون بیشتر انگیزهها و موارد سیاسى بوده است لذا روایاتى که ابعاد سیاسى دارد از نظر حجّیت مورد تردید است.
جعل,تحریف,احکام,تاریخ,انواع جعل و تحریف,انگیزههاى جعل و تحریف,احادیث موضوعه
https://jqr.isca.ac.ir/article_22401.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22401_70a8c0cb5c9bae6ece3ce03d51548040.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
سبب نزول آیه ولایت
87
124
FA
حسن
حکیم باشی
hhakimbashi@yahoo.com
بررسى سبب نزول آیه ولایت - مائده، 55 - و اثبات نزول آن درباره على (ع) است. نویسنده، با استناد به روایات، نزول آیه ولایت را در شأن على (ع) بر مىشمارد و زمینههایى نزول آیه ولایت، داستان اعطاء خاتم، نظریات دیگر در خصوص سبب نزول این آیه، استشهاد به سیاق آیات، اشکالات و شبهات وارده بر نزول آیه ولایت درباره على (ع) را به تفصیل مورد نقد و بررسى قرار داده و اثبات کرده است که آیه ولایت بر اساس روایات معتبر و فراوان شیعه و سنّى و وجوه عقلى بسیار، در شأن على (ع) و در جریان بخشش انگشترى از سوى آن حضرت به مرد سائل نازل شده است نیز به کمک سبب نزول یاد شده محتواى آیه به خوبى روشن است و بنا بر مفاد آیه، ولایت بر مؤمنان تنها از آن خدا و رسول (ص) و امام على (ع) است.
اهل بیت,آیه مباهله,آیه ولایت,امیرالمؤمنین على (ع),تفسیر روایى,آیات اهل بیت,ولایت,اسباب نزول و اهل بیت
https://jqr.isca.ac.ir/article_22423.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22423_a5adcfdc0f02efe77746a536fa231a04.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
نقد و بررسی کتابهای اسباب نزول
125
156
FA
محمد
بهرامی
0000-0002-1748-4051
m.bahrami.41@gmail.com
سید ابراهیم
سجادی
بررسى و نقد چهار کتاب »اسباب النزول« واحدى، »لباب النقول« سیوطى، »اسباب النزول القرآنى« غازى عنایة و »اسباب النزول«، سیدّ محمد باقر حجّتى است.
تتبع کامل، نگارش اسباب نزول به صورت مستقل و دورى از تعصبات مذهبى از امتیازات و بى توجهى به شمارى از اسباب نزول، بیان برخى نظریات شخصى به عنوان سبب نزول، نداشتن سند و عدم ذکر منبع، آوردن روایات متناقض براى یک آیه، بى توجهى به نقد روایات اسباب نزول و ذکر پارهاى از نقلهاى ضعیف و غیر قابل قبول از مهمترین کاستىهاى اسباب النزول واحدى است. پرهیز از در آمیختن وقایع تاریخى با اسباب النزول اجتناب از نقل روایات تفسیرى و نقد و بررسى روایات از امتیازات و حذف تعدادى از اسباب نزول، در آمیختن روایات اسباب نزول با دیدگاههاى تفسیرى، غفلت از جمع میان روایات، بى توجهى به ملاکهاى شناخت اسباب نزول و تعصّب مذهبى از نقاط ضعف »لباب النقول« سیوطى است. عدم تعریف »اسباب نزول«، اغراق گویىها و حجیّت سخن صحابه و تابعین درباره سبب نزول آیات از جمله کاستىهاى »اسباب النزول القرآنى« غازى عنایة است. فراهم کردن مطالب متنوع، شرح گویاى اسباب نزول، پاورقىها و فهرست منابع، بهرهگیرى از منابع اولیه و نقد و بررسى اسباب نزول از مزایا و فقدان تحلیل و بررسى برخى نظریات نادرست، بى توجهى به برخى مباحث اصلى، طرح نظریات اهل سنت به صورت گسترده و زیاده گویى از نقایص کتاب »اسباب النزول« دکتر حجّتى است.
اسباب نزول,منابع,لباب النقول,اسباب النزول,اسباب النزول القرآنى,کتابشناسى اسباب النزول,واحدى,سیوطى,غازى عنایة,حجّتى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22424.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22424_d761e344b999c9b74059a926ff6a8400.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
تفسیر المیزان و اسباب نزول
157
182
FA
علی
فصیحی
بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »المیزان« اثر علامه طباطبایى است. وى براى اسباب نزول اهمیّت چندانى قایل نیست و براى آن، جایگاه ویژهاى در نظر نگرفته و آن را در »بحث روایى« بیان مىکند و همان گونه که روایات تفسیرى را گاه بحث مىکند، روایات شأن نزول را نیز مورد نقد و تحلیل قرار مىدهد. استنباط و اجتهاد شخصى راویان، وجود روایات متناقض، وجود نقل به معنى و نفوذ اسرائیلیات از مهمترین علل بى توجّهى علامه به روایات اسباب نزول است. به نظر ایشان، تنها روایاتى مدار اعتبارند که متواتر و یا قطعى الصدور باشند. نیز مجرّد قول صحابه و تابعین حجّیت ندارد. از سوى دیگر ایشان معتقد است که اسباب نزول، موجب انحصار آیات قرآن کریم در همان مورد خاص نگشته، بلکه آیات قرآن، عام و شامل تمام انسانها در هر عصر و زمان خواهد بود. نیز بر این باور است که هیچ مانعى ندارد چند سبب نزول، باعث نزول یک آیه شود.
سبک علامه در نقل روایات اسباب نزول، اغلب به شیوه تفصیلى و مستند و با ذکر منبع و گاه اجمالى و به صورت غیر مستند است.
ترجیح روایت موافق با ظاهر قرآن، ترجیح سبب نزول با تاریخ و ترجیح بر اساس اتفّاق نظر فریقین ملاکهاى ترجیح سبب نزول در المیزان است وى در نقد و تحلیل اسباب نزول از مفهوم آیه، سیاق آیات، ضرورت کلامى و فقهى و سند روایات منصفانه و به دور از تعصّبهاى مذهبى استفاده مىکند.
اسباب نزول,احکام,علامه طباطبایى,المیزان,تفاسیر روایى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22425.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22425_cd4d1adfcd657563801247a568396e01.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
اسباب نزول در تفسیر کشاف
183
204
FA
سید حسین
هاشمی
بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »کشاف« اثر جار اللَّه زمخشرى (538 ه.ق( است. زمخشرى، اعتبار چندانى براى اسباب نزول قائل نیست و واژهها و کلماتى را براى اسباب نزول به کار برده است که نشانگر تضعیف و بى اعتبارى آن روایات از دیدگاه وى است. علت این بى توجهى ریشه در عقلگرایى و اعتبار عموم نص در عین خصوصیّت سبب در باور وى دارد. حدود استفاده زمخشرى از اسباب نزول به دو مورد تفسیر آیه و تأیید تفسیر منتخب خود محدود مىشود. وى در درستى و سستى سند روایات اسباب نزول، توجّه جدى از خود نشان نداده است. از این رو، در موارد بسیارى، به روایات ضعیف و حتّى متعارض استناد کرده است. تنها ملاک نقد اسباب نزول در نگاه زمخشرى، تمسک به ظاهر قرآن است. چگونگى نقل اسباب نزول به ویژه موقعیت اسباب نزول در مسیر مباحث، بى توجهى به ذکر سلسله سند روایات، تعابیر و منابع کشاف در نقل اسباب نزول و اجمال گرایى در نقل اسباب نزول از جمله موضوعاتى است که در این مقاله آمده است.
اسباب نزول,احکام,جار اللَّه زمخشرى,کشّاف,تفاسیر بلاغى,تفاسیر عقلى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22426.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22426_98d0fbc4029467f102d951f5895eabb4.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
نقل و تحلیل اسباب نزول در تفسیر آلوسی
205
226
FA
علی
غزنوی
بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »روح المعانى« اثر آلوسى (1270 ه . ق( است.
اسباب نزول در تفسیر آلوسى جایگاه والایى دارد. به همین دلیل، در جاى جاى تفسیر خود از اسباب نزول در تفسیر و فهم آیات بهره جسته است. به باور آلوسى، خاستگاه شمارى از تنشهاى تفسیرى اختلاف در سبب نزول است. وى در جمع آورى اسباب نزول سعى وافر داشته و در مواردى که یک آیه چند سبب نزول داشته به نقد و بررسى روایات مىپردازد و یک روایت را انتخاب مىکند. در تفسیر آلوسى روایات ضعیف قابل اعتماد نیست و اسباب نزولى معتبر است که افزون بر برخوردارى از شهرت، سند روایت کامل و قابل اعتماد باشد، هر چند در مواردى از این قاعده عدول کرده است. آلوسى معتقد است که اسباب نزول مانع از عمومیّت آیه نمىشود. سبک وى در نقل اسباب نزول به شکل تفصیلى است.
آلوسى در نقد و بررسى روایات اسباب نزول از تاریخ، مفهوم و سیاق آیات بسیار استفاده کرده است.
اسباب نزول,احکام,روح المعانى,آلوسى,تفاسیر جامع,تفاسیر حنفیّه
https://jqr.isca.ac.ir/article_22427.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22427_4acf8c766e142001c3bc62d6dd919c68.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
روش تفسیری الفرقان در اسباب نزول
227
252
FA
سید حسین
هاشمی
بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »الفرقان فى تفسیر القرآن« اثر دکتر محمّد صادقى است تفسیر الفرقان در شمار تفسیرهاى معاصر قرار دارد و به شیوه تفسیر قرآن به قرآن نگارش یافته و روایات تفسیرى را به عنوان ابزارهاى فرعى تفسیر قرآن شناخته است. به همین دلیل روایات اسباب نزول در این تفسیر بر خلاف روش مرسوم مفسّران در پاورقى آمده است که نشانگر دید منفى و محتاطانه مفسّر است. وجود روایات اسرائیلى در میان روایات اسباب نزول، وجود روایات جعلى اسباب نزول منبعث از تعصبهاى مذهبى، و آمیختگى مصادیق با اسباب نزول آیات از جمله دلایل بى مهرى مفسّر نسبت به اسباب نزول است.
از این رو، مؤلّف تفسیر الفرقان نسبت به سند روایات تفسیرى به ویژه روایات سبب نزول اهتمام خاصّى دارد و عموم نص را بر خصوص سبب مقدم مىشمارد و بر لزوم موافقت معناى روایات با مدلول آیات قرآن تأکید مىکند.
با وجود اظهار نظرهاى منفى از سوى نویسنده الفرقان، وى در برخى موارد از جمله در تفسیر آیه، تأیید نظر تفسیرى، تثبیت باورهاى مذهبى و بیان ارتباط جملههاى آیه از اسباب نزول بهره برده است.
ملاکهاى نقد اسباب نزول در الفرقان عبارتند از: منطوق قرآن، ضرورتهاى کلامى و حقایق تاریخى.
در این تفسیر، سازگارى یک سبب نزول با مفهوم آیه، باعث برترى آن بر دیگر روایات شده است. نیز پرهیز مؤلّف از دخالت دادن تعصبهاى مذهبى در نگارش تفسیر و نقل اسباب نزول شایان توجه است. کیفیت نقل اسباب نزول از منظر اجمال و تفصیل و میزان توجه به سلسله افراد سند و منابع اسباب نزول از جمله موضوعاتى است که در این مقاله آمده است.
اسباب نزول,احکام,الفرقان فى تفسیر القرآن,دکتر محمد صادقى,تفسیر قرآن به قرآن
https://jqr.isca.ac.ir/article_22428.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22428_c0ce4372b20765e5a93db2cdad9868af.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
زمینه های تأثیر قرآن بر زبان و ادب فارسی
253
274
FA
سید حیدر
علوی نژاد
گزارش تأثیر قرآن به عنوان یک فرهنگ، بر زبان و ادب پارسى است. زبان تأثیر زیادى بر ادبیات دارد و با دگرگونى زبان و فرهنگ، ادبیات نیز دگرگون مىگردد. جامعه و فرهنگ در ساخت یک متن ادبى تأثیر گذارند به گونهاى که یک متن ادبى بدون شناخت جامعه و فرهنگى که متن در آن شکل گرفته امکانپذیر نیست چنان آشناست که شناخت یک فرهنگ نیز از طریق ادبیات امکانپذیر مىگردد. زبان نیز بر فرهنگ تأثیر ژرفى مىنهد. هنگامى که اسلام بالیدن گرفت و در حوزه زبان فارسى نفوذ کرد، ساختار جامعه و فرهنگ مردم تحول یافت و زبان و ادبیات نیز دگرگون شد. دو عامل تماس و برخورد زبانها و فرهنگها با یکدیگر و محتواى تازه فکر و تغییر زبان، روشن کننده این نکتهاند که ارتباط زبان فارسى با زبان قرآن - زبان عربى - و نیز محتواى تازه فکر و اندیشهاى که قرآن به حوزه زبان فارسى انتقال داد، تماماً در مورد تأثیر قرآن بر ادبیات فارسى و نوع نگرش و تحقیق، نقش دارند. بر خورد زبان عربى با فارسى گستردگى واژگان زبان فارسى را نتیجه داد و فرهنگ و تفکر قرآنى دریچههاى نو بر روى فارسى زبانان گشود. عده بسیارى آموختن زبان عربى را پیشه کردند و میان زبان فارسى و عربى داد و ستدى وسیع صورت گرفت. ماهیت زبان عربى در مقایسه با زبان فارسى قویتر نبود بلکه این فرهنگ قرآنى بود که زبان عربى را حیات بخشید و آن را پیشرو ساخت تا آنجا که در زبان لاتین و فرانسه نیز تأثیر گذار شد. زبان و ادبیات فارسى از قرآن بسیار بهره گرفت به طوریکه برخى از واژهها، معانى جدیدى یافتند. افزون بر این واژگان و اصطلاحات جدیدى از قرآن و تفاسیر به زبان فارسى راه یافت و خط پهلوى به خط عربى تغییر یافت.
زبان فارسى,ادبیات فارسى,زبانشناسى,زبان عربى,ادبیات عربى,فرهنگ قرآن,خط پهلوى,خط عربى,جامعهشناسى زبان
https://jqr.isca.ac.ir/article_22429.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22429_77f1c3aefe63e98a4c4eaaa1a1a90c5c.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
قرآن در مثنوی
275
314
FA
مسعود
مهدوی
گزارشى از بهرهبردارىهاى مولوى از قرآن در دیوان مثنوى معنوى است. مثنوى معنوى، سروده عارف نامى و شاعر متفکر، مولانا جلال الدین رومى است. از نمودهاى آشکار و جلوههاى برجسته این اثر ادبى شگرف، حضور گسترده و کم نظیر قرآن در جاى جاى آن است.
دامنه تأثیر قرآن بر مثنوى، تنها محدود به الفاظ و تعبیرات آنکه بسیار بر گرفته از قرآن کریم است، خلاصه نمىشود، بلکه اوج بهره ورى مولوى از قرآن در پیام و محتواى مثنوى که در قالبهاى مختلفى چون داستان، حکایت، تمثیل و پند و... نمودار مىشود، به خوبى مىتوان دید. نویسنده، کاربرد صناعاتى چون اقتباس، تلمیح، حلّ یا تحلیل و ترجمه را به همراه شرح و توضیح مختصر و ذکر نمونههایى در مثنوى معنوى بیان کرده است.
مثنوى معنوى,مولانا جلال الدین رومى,صناعات ادبى,اقتباس,تلمیح,تحلیل,ترجمه,و ادبیّات فارسى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22430.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22430_b20cfbbeb66124adc00a9b32346ee6e8.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
بررسی تفسیرهای تک نگاری موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی (1)
315
330
FA
سید محمد حسین
موسوی مبلغ
معرّفى تفسیرهاى تک نگارى موجود در کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى است. نویسنده پس از ذکر مذهبهاى تفسیرى با اشاره به شیوه تفسیر تک نگارى، تفسیرهاى تک نگارى خطى و چاپى را در سه قسمت تفسیرهاى آیات، تفسیرهاى سورهها و تفسیرهاى جزءها - با تأکید بر سبک نگارش، موضوع بحث، محتوا و جهتگیرى کلّى برخى تفسیرها و اطلاعات کتابشناسى هر اثر به ترتیب حروف الفبا معرّفى کرده است. در بخش اوّل، یازده تفسیر چاپى آیات، در بخش دوّم و سوّم، 43 تفسیر چاپى سورهها و یک تفسیر چاپى جزء و در پایان، سیزده تفسیر خطى سورهها و شش تفسیر خطى آیهها آمده است. مجموعه آثار معرفى شده، 74 اثر به زبان عربى و فارسى است.
تفسیرهاى تک نگارى,نسخههاى خطى,نسخهشناسى,کتابشناسى,کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى,تک نگارى آیه,تک نگارى سوره,تک نگارى جزء
https://jqr.isca.ac.ir/article_22431.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22431_33ed282f1440888a4e7ae3d914c4b665.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
کلید مفاهیم قرآن
331
336
FA
محمد
مرادی
معرّفى کتاب »کلید مفاهیم قرآن«، یا »معجم موضوعى قرآن کریم« اثر آقاى على اکبرهاشمى رفسنجانى است. این اثر که با عنوان »تفسیر راهنما« چاپ و منتشر شده، نخستین معجم مفصّل موضوعى مفاهیم قرآن کریم است که به شکلى ابتکارى و منحصر به فرد، اطلاعات موضوعى گستردهاى را در خود جاى داده است.
تفسیر راهنما,معجم موضوعى قرآن کریم,هاشمى رفسنجانى,مرکز فرهنگ و معارف قرآن,تبیان3
https://jqr.isca.ac.ir/article_22434.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22434_f3f0857f371a8576145d3927ee176a6e.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
هدفها و انگیزه های انتشار «علوم القرآن عند المفسّرین»
337
340
FA
علیرضا
ایمانی
معرّفى کتاب »علوم القرآن عند المفسّرین« است. نویسنده پس از ذکر اهمیّت و ضرورت کتاب، هدف از تألیف آن را تهیه وتدوین مجموعهاى دانسته که در بر دارنده تمامى بحثهاى علوم قرآنى مىباشد که در مقدمه 56 دوره تفسیر عربى به قلم نویسندگان شیعه و سنّى آمده است.
علوم القرآن عند المفسّرین,کتابشناسى,علوم قرآنى,مرکز فرهنگ و معارف قرآن,مقدمات تفسیرى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22435.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22435_24fde4e41b47d1dd909b985ba0e0fc84.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان رضوی
پژوهشکده اسلام تمدنی
پژوهش های قرآنی
2251-9815
1
2
1995
08
23
سیر پژوهش در فرهنگ واژگان قرآنی
341
358
FA
گروه پژوهشی
پژوهشهای قرآنی
نویسنده در آغاز دو ویژگى طرح را بر مىشمارد 1 - کشف وجود معنایى واژهها بر اساس آسان سازى ترجمه 2 - تدوین به دو زبان فارسى و انگلیسى. سپس مراحل کار پژوهش را در گروه عربى توضیح مىدهد. نخست منابع مورد استفاده را نام مىبرد و روش دسته بندى واژه را شرح مىدهد. در ادامه چگونگى تحقیق در منابع و مشکلاتى که فرا روى پژوهش وجود دارد، از جمله اختلاف منابع و چگونگى تحلیل آنها را با ذکر نمونههایى روشن مىکند. آن گاه مرحله معادل یابى و چگونگى کار در این مرحله را توضیح مىدهد. سپس کیفیت شناسایى مترادفها و متضادّها و نیز چگونگى همایش واژهها را بیان مىکند و در پایان نمونههایى در مورد چند واژه ذکر مىکند.
فرهنگواژگانقرآنى,معنىشناسى,واژهشناسى,پژوهشهاىقرآنى,دفتر تبلیغات اسلامى,معادلیابى,فرهنگواژههاىقرآنى - انگلیسى,فرهنگواژههاىقرآنى - فارسى
https://jqr.isca.ac.ir/article_22436.html
https://jqr.isca.ac.ir/article_22436_85ec5a2431e0552346a013d1ddc73848.pdf