صحابه در تفسیر آیات از روایات پیامبر، اسباب نزول، لغات، عادات و سنتهاى عرب سود مى‌برند و بیشترین توجه ایشان به تفسیر نقلى بود. تابعین افزون بر تفسیر نقلى از سخن صحابه نیز بهره مى‌گرفتند. در عصر تابعین اختلافات درباره قرآن، تفسیر و شیوه‌هاى تفسیرى بالا گرفت. معتزلیان در تفسیر آیات از دو روش تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر به مأثور سود مى‌بردند در تفسیر قرآن به قرآن از بینات براى تفسیر مجلات، از خاص جهت تفسیر عام، از مقید در فهم مطلق و... کمک مى‌گرفتند. و در تفسیر به مأثور از روایات پیامبر و تا حدى از روایات معصومین و سخنان صحابه و تابعین یارى مى‌گرفتند. در نظرگاه معتزله عقل ارزش بسیار والایى در فهم آیات دارد و دیگر دلایل نیز باید در پرتو عقل معنى و تفسیر گردد. معتزلیان که از نخستین نویسندگان تفسیر علمى بودند هر روایت تفسیرى و سخن صحابى را نخست با ملاکها و معیارهایى مورد سنجش قرار مى‌دادند و پس از سازگارى با معیارها، از آنها در تفسیر آیات سود مى‌بردند. تفاسیر ایشان پاسخى کوبنده به اشکالها و ایرادهاى کافران به قرآن و اسلام بود. مهم‌ترین کاستى‌هاى تفسیر معتزله توجه و عنایت شدید و نامحدود و بى‌ضابطه به عقل، کم توجهى به روایات اهل بیت و طرح مباحث و مسائل بى‌ارتباط یا کم ارتباط با تفسیر بود.
)