نقد و بررسی شیوه‌های معادل‌یابی واژگانی در ترجمۀ قرآن (با تکیه بر تحلیل مؤلفه‌های معنای واژگان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

یکی از اصول بسیار مهم در حوزۀ معناشناسی و به‌ویژه فن ترجمه، شناخت اجزای واژگان در یک زبان است. «تحلیل مؤلفه‌های معنای واژگان» به‌عنوان یکی از نظریات حوزۀ معناشناسی و مطالعات معنایی، به تجزیۀ واحدهای زبانی به اجزای تشکیل­دهندۀ آنها می‌پردازد و به استخراج معنای نهفته در واژه و کشف لایه‌های معنایی آن توجه دارد و در شناسایی تفاوت‌های معنایی بین واژگان هم‌معنا، دارای اهمیت است. پژوهش پیش‌رو کوشیده ضمن معرفی این روش به‌عنوان رویکردی مهم در حوزۀ معناشناسی و ایجاد تعادل ترجمه‌ای، با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد انتقادی، به نحوۀ برابریابی واژگان بر مبنای تحلیل مؤلفه‌های معنایی در منتخبی از واژگان سوره‌های طه و مؤمنون در ترجمه‌های آقایان آیتی، الهی قمشه‌ای، رضایی اصفهانی، فولادوند و معزی بپردازد. برآیند پژوهش نشان می‌دهد که در ترجمه‌های آقایان آیتی، الهی قمشه‌ای، فولادوند و معزی، در بیشتر موارد به انتقال دقیق مؤلفه‌های سازندۀ معنای یک واژه از زبان مبدأ به زبان مقصد توجه لازم صورت نگرفته و این کم­دقتی باعث ارائۀ معنای اولیه و هسته‌ای از واژگان شده است. ترجمۀ آقای رضایی اصفهانی نیز هرچند توفیق کامل نداشته، اما مؤلفه‌های معنایی واژگان را بهتر از سایر ترجمه‌ها انتقال داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of the Procedures of Finding Vocabulary Equivalents in Translation of the Qur’an

نویسندگان [English]

  • seyyed mehdi masboogh 1
  • ali hosaein gholami 2
1 bu ali sina university
2 bu ali
چکیده [English]

One of the very important principles in field of semantics and particularly in translation technique is the recognition of parts of words in a language. “Analysis of Semantic Components of Words” as one of the theories of semantics and semantic studies deals with separating the lingual units into their components, pays attention to extracting the meaning hidden in the word, and uncovering its semantic layers. It is also of importance in identifying the semantic differences between synonymous words. While trying to introduce this method as an important approach in the field of semantics and creating a translational balance, the present research has tried to address with a descriptive-analytical method and with a critical approach to the method of finding equivalents based on analysis of the semantic components in a selection of words from Sūras of Ṭāhā and Mu’minūn in translations of Messrs. Ayati, Elahi Qumshei, Rezaei Esfahani, Fouladvand, and Mu’izzi. The findings of the research show that in the translations of Messrs. Ayati, Elahi Qumshei, Fouladvand, and Mu’izzi in most cases not enough attention has been paid to the accurate conveyance of constructive components of the meaning of a word from the source language to the target language and this inaccuracy has caused presenting a primitive and core meaning of the words. Although not very successful, Rezaei Esfahani’s translation has conveyed the semantic components of the words better than other translations.

مراجع

منابع و مآخذ
1. قرآن کریم.
2. آلوسی، محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
3. آیتی، عبدالمحمد؛ ترجمه قرآن کریم، تهران، سروش، 1371ش.
4. ابن فارس، احمد؛ معجم مقاییس اللغه، بیروت، دارالفکر، 1979م.
5. ابن منظور، محمّدبن مکرّم؛ لسان العرب، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
6. اختیار، منصور؛ معنا­شناسی، تهران، دانشگاه تهران، 1348ش.
7. الهی قمشه‌ای، مهدی؛ ترجمه قرآن کریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1372ش.
8. ایزوتسو، توشیهیکو؛ خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1388ش.
9. پالمر، فرانک ریچارد؛ نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه کوروش صفوی، تهران، کتاب ماد، 1366ش.
10. جوهری، اسماعیل‌بن حمّاد؛ الصحاح تاج­اللغه و صحاح­العربیه، بیروت، دارالعلم للملایین، 1956م.
11. درویش، محی­الدین؛ اعراب القرآن الکریم وبیانه، بیروت، دار ابن کثیر، بی‌تا.
12. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن، ریاض، مرکز الدراسات والبحوث بمکتبة نزار مصطفى الباز، بی‌تا.
13. رضایی اصفهانی، محمدعلی و جمعی از پژوهشگران؛ تفسیر قرآن کریم، قم، عصر ظهور، 1389ش.
14. رضایی اصفهانی، محمدعلی؛ ترجمه قرآن کریم، مؤسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، بی‌تا.
15. زبیدی، محمد مرتضی؛ تاج العروس من جواهر القاموس، کویت، المجلس الوطنی للثقافة والفنون والآداب، 1997م.
16. زمخشری، محمود؛ أساس البلاغه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1998م.
17. ــــــــــــــ ؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل، ریاض، مکتبة العبیکان، 1998م.
18. صفوی، کوروش؛ درآمدی بر معنا­شناسی، تهران، سوره مهر، 1378ش.
19. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1417ق.
20. طبرسی، فضل‌بن حسن؛ مجمع­البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالعلوم، 2006م.
21. عجلی، ابوالنجم؛ دیوان أبی‌النجم العجلی، دمشق، مجمع اللغة العربیه، 2006م.
22. فراهیدی، خلیل­بن احمد؛ کتاب العین مرتبا علی حروف المعجم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2003م.
23. فولادوند، محمدمهدی؛ ترجمه قرآن کریم، قم، ولیعصر، 1386ش.
24. فیومی، احمدبن محمد؛ المصباح المنیر، بیروت، مکتبة لبنان، 1987م.
25. گلفام، ارسلان و همکاران؛ «بررسی تحولات معنایی و ساخت اطلاع ساخت‌های نشانداری در فرایند ترجمه از انگلیسی به فارسی»، فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، دوره اول، شماره اول، 1389، 85-113.
26. لاینز، جان؛ مقدمه‌ای بر معناشناسی زبان­شناختی، ترجمه حسین واله، تهران، نشر گام نو، 1391ش.
27. لطفی­پور ساعدی، کاظم؛ درآمدی بر اصول و روش ترجمه، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1371ش.
28. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، نشر آثار علامه مصطفوی، 1393ش.
29. مطیع، مهدی؛ معنای زیبایی در قرآن کریم، تهران، دانشگاه امام صادق7، 1387ش.
30. معزی، محمدکاظم؛ ترجمه قرآن کریم، قم، اسوه، 1372ش.
31. هادی، اصغر؛ «روشی نوین در معناشناسی مفاهیم و واژه‌های قرآنی»، پژوهش‌های قرآنی، سال 18، شماره4، پیاپی 72، 1391، 86-102.
32. Lobner, Sebastian; Understanding Semantics, London, Arnold, 2000.
33. Cat ford, J.C; A Linguistic Theory of Translation, London, Oxford University Press, 1965.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار