نجات بخشی ادیان در پرتو قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 دیدگاه‌هاى گوناگون نجات بخشى ادیان از نگاه آیات قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. تکثرگرایى دینى از دو منظر برون دینى و درون دینى قابل بحث و بررسى است. این نوشتار، نجات بخشى ادیان به عنوان یکى از استوانه‌هاى پلورالیسم را با نگاه درون دینى مورد بحث قرار داده است. یهودیان تنها آیین یهود را نجات بخش مى‌خوانند. در جهان مسیحیت گروهى مسیحیت را تنها دین نجات‌بخش مى‌دانند. و شمارى هم تمامى ادیان را نجات‌بخش مى‌خوانند. در نگاه قرآن تمامى ادیان در ظرف زمانى خود نجات‌بخش هستند. اما آیا در زمان‌هاى بعد نیز نجات‌بخشى خود را دارند؟ شمارى تنها اسلام را نجات‌بخش مى‌دانند و هیچ یک از ادیان را پس از ظهور اسلام نجات‌بخش نمى‌دانند. این گروه، به سه گروه از آیات استدلال مى‌کنند: 1. آیاتى که اسلام را دین واقعى و نجات‌بخش معرفى مى‌کند. 2. آیاتى که ترادف ایمان و اسلام را نتیجه مى‌دهد و کفر را نقطه مقابل اسلام و ایمان نشان مى‌دهد و کافران را سزاوار دوزخ مى‌خواند 3. آیاتى که پیامبر اسلام را خاتم انبیا و اسلام را ناسخ ادیان گذشته مى‌دانند. این مستندات انحصارگرایى را نتیجه نمى‌دهد؛ چه اینکه: 1. در آیات قرآن، اسلام همان حقیقت ادیان الهى است. 2. در عرف قرآن اسلام، ایمان و کفر از جهت مفهومى گسترده‌تر از اسلام، ایمان و کفرى است که فقها و متکلمان مطرح مى‌کنند. اسلام، در اصطلاح قرآن روح و حقیقت ادیان الهى و کفر، نقطه مقابل آن است، پس هر دینى که از روح و حقیقت برخوردار است نجات‌بخش است. 3. در قرآن اسلام محمدى ناسخ دیگر ادیان نیست و افزون بر این بر فرض نسخ، نمى‌توان نتیجه گرفت اسلام تنها دین نجات‌بخش است. در برابر گروه اول، برخى به رستگارى آفرینى تمام ادیان معتقدند و در جهت اثبات نظریه خود به آیاتى اشاره کرده‌اند: الف. آیاتى که از وحدت و سازگارى ادیان حکایت دارد. ب. آیاتى که رستگارى را به ایمان و عمل صالح پیوند مى‌زند. ج. آیاتى که تورات، انجیل و قرآن را هدایت‌گر و راهنما خوانده است. د. عادل بودن خداوند. ه. فراخواندن اهل کتاب به اصول مشترک.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Religions as being Redemptive in View of the Qur’an

نویسنده [English]

  • Muhammad Bahrami
چکیده [English]

In this article, redemption in Judaism and Christianity are being reviewed, and all religions have been introduced by the Qur’an as being redemptive within their time span. Redemption in Christianity and Judaism after the advent of Islam, which is subject to basic controversy, however, is approached with two responses. The first response is the theory of exclusivism, which is viewed as incorrect by the writer, and the second is that all religions are redemptive, which is accepted as true. For the latter, some evidences from the Qur’an are given through the verses as follows: 1. Verses indicating the unity of all religions, 2. The verses that introduce faith and good deeds as redemptive, 3. The verses that regard the Gospel and Torah as showing the right way and the Qur’an as confirming them, 4. The verses that views God as Just, 5. The verses that enjoin the Prophet  to call the people of the Book toward common principals of religions, and 6. The verses that condemn “mutual boasting” (tafakhur) of Muslims and the people of the Book to each other.