ظهر و بطن قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 تاریخ ظاهر و باطن آیات قرآن و دیدگاه‌هاى گوناگون در این زمینه مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. باور به بطون و ژرفاى معناى چند لایه قرآن از حقایق برگرفته از خود قرآن و معارف اهل بیت(ع) است که در شمار مبادى فهم قرآن قرار دارد و در گذر تاریخ تفسیر، رویکردهاى گوناگونى را برتافته است. نویسنده در آغاز از رویکردهاى سه گانه، ظاهرگرایى از نوع سنّتى و مدرن، بطون گرایى و اخبارى‌گرى در تاریخ تفسیر قرآن یاد مى‌کند و سپس خاستگاه و بستر تاریخى مفهوم ظهر و بطن و نگرش قرآن و روایات به این مسأله را مطرح مى‌کند و بدین نتیجه مى‌رسد که در قرآن به صورت غیرمستقیم و در روایات به گونه صریح به این حقیقت قرآنى اشاره شده است. سپس نویسنده به تفسیر بطون در عصر نزول پرداخته و بساطت تفسیر در دوره‌هاى اول را بررسى کرده و نمونه‌هایى از تفسیر بطون در عصر پیامبر و صحابه را ذکر کرده و آغاز گسترش تفسیر بطون را در نیمه نخست قرن دوم و عصر پیدایى مکاتب تفسیرى باطنى دانسته است. پیش فرض‌هاى باور به بطون قرآن، جامعیت قرآن، جاودانگى معارف قرآن، حکمت گویش بطونى قرآن، تعیین شاخص مرزبندى ظاهر و باطن از نگاه متن‌گرایان و معنى‌گرایان و تعدد یا وحدت مراد در کلام الهى با ارائه نمونه‌هایى براى هر یک به تفصیل مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. در پایان نیز، شرایط راه‌یابى به فهم بطون قرآن که عبارتند از: تکامل خرد و دانش بشرى، تزکیه باطن و تدبر موضوعى در آیات، آمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Exterior and the Interior of the Qur'an

نویسنده [English]

  • Sayyed Husayn Hashemi
چکیده [English]

The following issues are discussed in this article:
1. The historical grounds of the exterior (zahr) and the interior (batn) ot the Qur'an. In this part , some researchers of the Qur'an who claim that the issue of the exterior and the interior are fabricated by Sh'as are reviewed and critcized.
2. The outlook of the Qur'an on the issue of the exterior and the interior. This part has also made use of hadiths in this connection.
3. The interpretation (tafsir) of the interiors in the era of the revelation. In this part , the reasons for limitation of tafsir to explanation of the external meanings in the era of the revelation are pointed out and demonstrated that in that era tafsir was also carried out for some elites.
4. development of tafsir on the interiors.
5. Prerequisites for belief in the interiors of the Qur'an, which include: comprehensiveness of the Qur'an, everlasting quality of Qur'anic wisdom and knowledge (Ma'arif) , the wisdom of the interior discourse of the Qur'an, etc.
6. Indices to the demarcation between the exterior and the interior of the Qur'an , with two main trends: textual and contextual.
7. Conditions for approaching an understanding of the interiors of the Qur'an, such as the evolution of man's wisdom and knowledge , the purification of the inside , mystical joureny (wayfaring), and deliberation on the topics of the Qur'anic verses.