تلاشهاى علمى و فکرى معتزله پیرامون علوم و معارف قرآن مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. معتزله از اوایل قرن دوّم به دست واصل بن عطاء شکل گرفت. معتزلیان، مسائل قرآنى را در ضمن اصل »عدل« یکى از اصول مذهب خود، قابل طرح مى‌دانند. زیرا بر این باورند که قرآن فعلى است از افعال خدا و بحث درباره افعال خدا در اصل »عدل« مطرح است. توجّه بیش از حد معتزلیان به عقل باعث شد تا دست آنان از بسیارى روایات و احادیث کوتاه شود و چون در مناظرات با مخالفان، دلیل عقلى کارگر نمى‌افتاد و نیاز به دلیل نقلى بود، ناگزیر، قرآن به عنوان مهم‌ترین تکیه‌گاه معتزله مورد استناد آنان قرار مى‌گرفت. نویسنده در ادامه به تاریخچه تفسیر و مفسّران معتزله پرداخته و از واصل بن عطاء (131 ه .ق.( بنیانگذار فرقه معتزله و از مفسّران بزرگ مدرسه عراق - تا على بن محمد بن احمد بن هارون العمرانى الخوارزمى الحنفى (560 ه .ق.( - شاگرد زمخشرى - تألیفات قرآنى معتزلیان را معرفى کرده است.
)