قاعده ترجمه لغات مشترک فارسی و عربی و بررسی آن در ترجمه‌های معاصر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس پژوهشی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی

چکیده

اهمیت ویژۀ ترجمۀ قرآن کریم، این حوزه را همچنان نیازمند پژوهش‌های جدی نشان می‌دهد. در این پژوهش با درک یکی از عرصه‌های بسیار مهم ترجمۀ کلام الهی، برآنیم تا در مسیر ارتقای سطح روشمندی این حوزه، گامی کارساز برداریم. «ترجمۀ لغات مشترک فارسی و عربی» که ذیل مبحث «ساختار لغوی قرآن کریم» قرار دارد، همچون سایر مباحث ترجمه، علاوه بر توجه شایسته‌تر، نیازمند قاعده‌مندی است تا اهداف ترجمه را بیش از پیش، دست‌یاب کند.
با توجه به اینکه واژگان مشترک فارسی و عربی سه گونه‌اند (دسته‌ای برخوردار از وحدت معنایی، دسته دیگر دارای اختلاف معنایی و دسته سوم دربردارنده وجوه معنایی)، این نوشتار واژگان مشترکی را برخواهد رسید که دارای اختلاف معنایی هستند. «سیما، شاعر، طوفان، مثقال و مداد» نمونه واژگان مورد تحلیل است. نگارنده پس از بررسی معنای لغوی و استعمال قرآنی واژگان، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، به آسیب‌شناسی ترجمه‌های فارسی منتخب قرآن کریم درخصوص واژگان پنج‌گانه پرداخته است. گزارش خطای 40 تا 50 درصدی ترجمه‌های قرآن موجود، به جهت غفلت از قاعده فهم واژگان مشترک فارسی عربی، رهاورد نوشتار حاضر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Rule for the Translation of Common Persian and Arabic Words and Examining them in Contemporary Translations of the Holy Qur’an

نویسنده [English]

  • kazem mesbah
چکیده [English]

The importance of translating the Holy Qur’an is still making this task in need of serious scrutiny and research. In this paper, by taking into consideration one of the very important areas of translating the Divine Words, we intend to take a constructive step toward upgrading the methodological level of this area. “Translation of common Persian and Arabic words” which is a subdivision of “the lexical structure of the Holy Qur’an”, like other discourses of translation, needs regulations as well as more competent attention so that the translation objectives would become more and more achievable.
Since the common Persian and Arabic words are divided into three types (the first enjoying semantic unity, the second having semantic difference, and the third containing semantic aspects), this paper studies those common words that are semantically different. Sīmā, shā‘ir, ṭūfān, mithqāl, midād are examples of the words being analyzed. After examining the literal meaning and the Qur’anic application of the words, the writer has used a descriptive-analytical method to touch upon the pathology of selected Persian translations of the Holy Qur’an of the above five words. The finding of this paper is a 40 to 50 percent error reporting of the present translations of the Qur’an due to negligence of the rules for understanding common Persian and Arabic words.

مراجع

1. ابن درید، محمد بن حسن؛ جمهرۀ اللغه، بیروت، دارالعلم للملایین، 1988م.
2. ابن فارس، احمد؛ معجم مقاییس اللغه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404ق.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب‏، بیروت‏، دار صادر، 1414ق.
4. ازهری، محمد­بن احمد؛ تهذیب اللغه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1421ق.
5. السبت، خالد؛ قواعد التفسیر جمعاً و دراسة، قاهره، دار ابن غفان، 1421ق.
6. الهی قمشه‏اى، مهدى؛ ترجمه قرآن کریم، قم‏، فاطمة الزهراء، 1380ش.
7. امامی، ابوالقاسم؛ ترجمه قرآن کریم، قم، اسوه، 1370ش.
8. ایزوتسو، توشیهیکو؛ ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی دینی قرآن کریم، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 1388ش.
9. آیتی، عبدالمحمد؛ ترجمه قرآن کریم، تهران، سروش، 1367ش.
10. آلوسی، محمود­بن عبدالله؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی‏، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
11. جوهری، اسماعیل‌بن حماد؛ تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت، دارالعلم للملایین، 1997م.
12. حداد عادل، غلامعلی؛ ترجمه قرآن کریم، مشهد، آستان قدس رضوی، 1390ش.
13. حسین یوسف، موسی؛ صعیدی، عبدالفتاح؛ الافصاح فی فقه اللغه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1363ش.
14. خرمشاهی، بهاءالدین؛ ترجمه قرآن کریم، تهران، نیلوفر، 1376ش.
15. دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1373ش.
16. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، 1412ق.
17. رضایى اصفهانى، محمدعلى و همکاران‏؛ ترجمه قرآن کریم، قم، مؤسسه تحقیقاتى فرهنگى دارالذکر، 1383ش.
18. صادقی تهرانی، محمد؛ ترجمه قرآن کریم، قم، شکرانه، 1382ش.
19. صفار زاده، طاهره؛ ترجمه قرآن کریم، قم، اسوه، 1380ش.
20. صفوی، محمدرضا؛ ترجمه قرآن کریم، قم، دفتر نشر معارف، 1388ش.
21. طباطبایى سید محمدحسین؛ المیزان فى تفسیر القرآن، قم‏، دفتر انتشارات اسلامى‏، 1417ق.‏
22. طبرسى، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، تهران‏، ناصر خسرو، 1372ش.
23. عسکری، ابوهلال؛ الفروق اللغویه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1412ق.
24. فراهیدى، خلیل‌بن احمد؛ العین‏، قم‏، هجرت‏، 1410ق.
25. فولادوند، محمدمهدى؛ ترجمه قرآن کریم، تهران‏، دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى)، 1415ق.‏
26. فیّومی، احمدبن محمد؛ المصباح المنیر، قم، هجرت، 1414ق.
27. قرشی، علی‌اکبر؛ قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.
28. مجتبوی، سید جلال‌الدین؛ ترجمه قرآن کریم، تهران، حکمت، 1372ش.
29. مرکز فرهنگ و معارف قرآن؛ ترجمه قرآن کریم، قم، بوستان کتاب، 1385ش.
30. مصطفوى، حسن‏؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران‏، بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏، 1360ش.
31. محقق داماد، مصطفی؛ قواعد فقه، تهران، سمت، 1381ش.
32. معزى، محمدکاظم؛ ترجمه قرآن کریم، قم، اسوه‏، 1372ش‏.
33. معین، محمد؛ فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، 1362ش.
34. مکارم شیرازی، ناصر؛ ترجمه قرآن کریم، قم، دارالقرآن الکریم، 1373ش.
35. موسوی گرمارودى، سید ­علی؛ ترجمه قرآن کریم، تهران، قدیانى، 1384ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار