نقد دیدگاه آرتور جفری درباره مفهوم و مصادیق اسباط با تأکید بر آیات قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22081/jqr.2020.55524.2664

چکیده

قرآن کریم اسباط را برای اشاره به‌شماری از پیامبران دریافت‌کننده وحی و نیز قبایل دوازده‌گانه بنی‌اسرائیل به‌کار برده است. آرتور جفری که بر اساس دیدگاه نخست خویش، اسباطِ دریافت‌کننده وحی را پیامبران دوازده‌گانه یهود، معروف به انبیایِ صغار می‌دانست، گمان کرده که قرآن کریم با کاربرد اسباط به‌معنای قبایل دوازده‌گانه بنی‌اسرائیل از یک سو، و یادکرد آنان به‌عنوان دریافت‌کنندگان وحی از سوی دیگر، انبیای صغار را با قبایل دوازده‌گانه بنی‌اسرائیل درهم آمیخته است. نسبت نادرستِ خلط بین مصادیقِ اسباط به قرآن بر انگاره بشری بودن آن استوار است. وی بعدها با تغییر دیدگاه خود درباره مصادیقِ اسباطِ دریافت‌کننده وحی، آنها را اشاره به پسران دوازده‌گانه یعقوب7 دانسته است. دلایل و قراین متعددی نشان می‌دهد که دیدگاه آرتور جفری درباره خلط مصادیق اسباط، به‌ویژه تطبیق آنان بر پسران دوازده‌گانه یعقوب‌7 و انبیای صغار، ناسازگار با روایت قرآن و ناشی از ناآشنایی وی با مفاهیم قرآنی و اثرپذیری از روایتِ عهد عتیق است. نزول وحی بر اسباط، لزوم ایمان مسلمانان به آنها، یادکرد آنان در کنار پیامبران و نفی یهودی و مسیحی بودن آنها از یک سو، و گزارش قرآن درباره رفتار پسران یعقوب با پدر و برادرشان یوسف7 و نیز فرازهایی از تاریخ شرک‌آلود و کفرآمیز حیات دینی یهود، به‌ویژه چگونگی برخورد آنان با انبیا از سوی دیگر نشان می‌دهد که اسباط دریافت‌کننده وحی نمی‌توانند همان قبایل بنی‌اسرائیل یا برادران یوسف باشند و هویت جداگانه‌ای دارند. ایشان افراد معین و برگزیده‌ای از میان نوادگان یعقوب7 بوده‌اند که افزون بر استمرار نژادی، به اعتبار جانشینی آن حضرت، پیروان معنوی او نیز به‌شمار می‌رفته‌اند. این جانشینان و رهبران الهی، به احتمال زیاد پس از یوسف7 و پیش از موسی‌7 در مصر و میان بنی‌اسرائیل رسالت داشته‌اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique of Arthur Jeffery’s Viewpoint concerning the Concept and Evidences of Asbāṭ (Tribes) with an Emphasis on the Verses of the Holy Qur’an

نویسنده [English]

  • Ali Asadi
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Research Institute
چکیده [English]

The Holy Qur’an has used asbāṭ to refer to a number of Revelation receiving Prophets as well as the twelve Israelite tribes. Arthur Jeffery, who according to his early viewpoint considered the Revelation receiving tribes (asbāṭ) as the twelve Jewish Prophets, also known as Twelve Minor Prophets, has presumed that the Holy Qur’an by using asbāṭ as the twelve Israelite tribes on one hand and mentioning them as the receivers of Revelation on the other, has proclaimed the Minor Prophets to be the same as the twelve Israelite tribes. Later on, by changing his viewpoint concerning the referents of the revelation receiving tribes, he has considered them as referring to Prophet Jacob’s twelve sons. Various reasons and evidences indicate that Arthur Jeffrey’s viewpoint concerning the confusion of the referents of asbāṭ, especially their application to Prophet Jacob’s twelve sons and the Minor Prophets, is incompatible with the Qur’an’s narration and are resulted from his unfamiliarity with the Qur’anic concepts and his impressionability from the Old Testament’s narration. The revelation to the asbāṭ, the necessity of Muslims’ faith in them, mentioning them along with the prophets, and the negation of their being Jewish and Christian on one hand and the Qur’an’s report about the Jacob’s sons treatment of their father and brother Joseph as well as some eminent parts of the paganish and blasphemous history of the Jewish religious life, especially the way they treated their Prophets on the other hand, show that the revelation receiving asbāṭ cannot be the same as the Israelite tribes or the Prophet Joseph’s brothers, as they have separate identities. They included certain elect members from among the descendants of Prophet Jacob, who, besides their racial continuity and by virtue of being successors to Prophet Jacob, have been regarded as his spiritual followers as well. These successors and spiritual leaders have most probably been missioned as prophets in Egypt and among the Israelites after Prophet Joseph and prior to Prophet Jacob.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arthur Jeffrey
  • sabṭ
  • asbāṭ
  • Israelites tribes
1. آلوسی، محمود (بی‌تا)، روح المعانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
2. ابن شهر آشوب (1412ق)، مناقب آل ابی طالب، به کوشش البقاعی، بیروت: دار الاضواء.
3. ابن کثیر، اسماعیل (1412ق)، تفسیر ابن کثیر، بیروت: دارالمعرفه.
4. ابن منظور، محمدبن مکرم (1408ق)، لسان العرب، به کوشش علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
5. اسدی، علی (1396)، «بررسی و نقد نظریه اقتباس قرآن از عهدین»، معرفت ادیان، شماره 31، ص29-46.
6. برگ نیسی، کاظم (1374)، «واژه‌های دخیل قرآن و دیدگاه‌ها»، مجله معارف، شماره 34 و 35، ص93-119.
7. ثمالی، ابوحمزة (1420ق)، تفسیر ابوحمزه (تفسیر القرآن الکریم)، گردآوری عبدالرزاق حرزالدین، به کوشش معرفت، قم: الهادی.
8. جفری، آرتور (1386)، واژه‌های دخیل در قرآن مجید، ترجمه بدره ای، تهران: توس.
9. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1407ق)، الصحاح، به کوشش العطار، بیروت: دار العلم للملایین.
10. خرازی قمی، علی‌بن محمد (1401ق)، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، قم: بیدار.
11. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، دمشق: دار القلم.
12. راوندی، قطب‌الدین (بی‌تا)، الخرائج والجرائح، قم: مؤسسة الامام المهدی.
13. رشید رضا، محمد (1373ق)، المنار، قاهره: دار المنار.
14. زبیدی، محمدمرتضی (1409ق)، تاج العروس، به کوشش گروهی از محققان، بیروت: دار الهدایه.
15. زمخشری، جار الله (1385ق)، الکشاف عن حقائق التنزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل، قاهره: شرکة مصطفی البابی.
16. سیوطی، جلال الدین (1416ق)، الاتقان، به کوشش المندوق، بیروت: دار الفکر.
17. شاذلی، سیدبن قطب (1412ق)، فی ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دارالشروق.
18. شوکانی، محمدبن علی (بی‌تا)، فتح القدیر، بی‌جا: عالم الکتب.
19. صدوق، محمدبن علی (1363)، کمال الدین و تمام النعمة، تصحیح و تحقی: علی اکبر غفاری، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
20. صدوق، محمدبن علی (1385ق)، علل الشرایع، نجف: المکتبة الحیدریه.
21. طباطبایی، سید محمدحسین (1371)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
22. طبرسی، احمد‌بن علی (1416ق)، الاحتجاج، تهران: اسوه.
23. طبرسی، فضل‌بن حسن (1415ق)، مجمع البیان، بیروت: مؤسسه اعلمی.
24. طبری، محمدبن جریر (1415ق)، جامع البیان عن تفسیر آی القرآن، بیروت: دار الفکر.
25. طریحی، فخرالدین (1403ق)، مجمع البحرین، بیروت: الوفاء.
26. طوسی، محمد‌بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
27. عاملی، سید مرتضی (1409ق)، تنزیه الانبیاء، بیروت: دار الاضواء.
28. عبدالملک، بطرس و دیگران (1994)، قاموس الکتاب المقدس، قاهره: دار الثقافه.
29. عسکری، ابوهلال (1412ق)، معجم الفروق اللغویة، قم: انتشارات اسلامی.
30. عکبری، عبدالله (1399ق)، املاء ما من به الرحمن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
31. عکبری، عبدالله (بی‌تا)، التبیان فی اعراب القرآن، ریاض: بیت الافکار الدولیه.
32. فخر رازی، محمدبن عمر (بی‌تا)، التفسیر الکبیر، بی‌جا، بی‌نا.
33. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1409ق)، ترتیب العین، تهران: دار الهجره.
34. فیروز آبادی، محمدبن یعقوب (1415ق)، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیه.
35. فیض کاشانی،  ملا محسن (1402ق)، الصافی، بیروت: اعلمی.
36. قرطبی، محمدبن احمد (1373)، الجامع لاحکام القرآن، تهران: دارالکتب السلامیة.
37. کلینی، محمدبن یعقوب (1363)، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
38. گلن، ویلیام؛ هنری مرتن (1380)، کتاب مقدس، ترجمه فاضل خان همدانی، تهران: اساطیر.
39. مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
40. مصطفوی،حسن (1374)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: وزارت ارشاد.
41. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1375)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
42. موسوی، علی‌بن حسین (شریف مرتضی) (1409ق)، تنزیه الانبیاء، بیروت: دارالاضواء.
43. مؤذن جامی، محمدهادی (1373)، «نگاهی به واژه‌های دخیل در قرآن مجید»، آیینه پژوهش، شماره 25، ص50-57 .
44. نیشابوری، حاکم (بی‌تا)، المستدرک، بیروت: دارالمعرفه.
45. یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب (بی‌تا)، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دارصادر.