شیوه نیایش بر درگاه خدا با استفاده از آیه 55 سوره اعراف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعة المصطفی العالمیه

چکیده

دعا، حلقه اتصال میان انسان و خداوند به‌شمار می‌آید که در گونه‌های مختلف، ظهور و بروز می‌یابد. آیه شریفه 55 سوره اعراف «اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدینَ»، یکی از آیاتی است که برخی از مفسران اسلامی ازجمله زمخشری، ضمن حکم به وجوب یا استحباب صدای آهسته و پنهانی در قرائت دعا، به عدم جواز جهر و رفع صوت در دعا حکم نموده‌اند. پژوهش درباره صحت و سقم این حکم، از اهداف این نوشتار است. نتایج تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به همراه درون‌متنی، بیانگر این نکته مهم است که ادله مختلف این برداشت تفسیری، از آن جمله قرب خداوند به انسان، رعایت ادب در دعا، پرهیز از ریا، دعای حضرت زکریا با صدای آهسته، تساوی دعا با ذکر، صدق بدعت و ...، نه‌تنها با روح دعا منافی است، بلکه با ظواهر آیات الهی هم در تضاد روشن است. ضمن آنکه توجه به سیره ائمه معصومین (ع) در موقعیت‌های مختلف، اقتضای حالات و مقامات مختلف، صدق تعظیم شعائر الهی بر جهر در دعا و ...، جواز صدای بلند و دسته‌جمعی در دعا با شرایط خاص را اثبات و تأیید می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Method of Invocation to God Using Verse 55 of Sūrat al-A‘rāf

نویسنده [English]

  • Ali Karimpour Qaramaleki
Assistant Professor, Jami’at al-Mustafa al-‘Alamiyya
چکیده [English]

Supplication is the link between man and God, which manifests itself in various forms. The noble verse 55 of Sūrat al-A‘rāf ﴾Supplicate your Lord, beseechingly and secretly. Indeed He does not like the transgressors﴿ is one of the verses that some Islamic commentators, including Zamakhshari, while ruling on the obligatoriness or desirability of a low and hidden voice in reciting the supplication, have ruled on the impermissibility of raising the voice (jahr) in supplication. Research on the validity of this ruling is among the aims of this article. The results of the research with descriptive-analytical and intra-textual method indicate that it is important that the various reasons for this interpretive interpretation, including God's closeness to man, observance of etiquette in supplication, avoidance of hypocrisy, supplication of the prophet Zechariah in a low voice, equality of supplication with dhikr (remembrance of God), veracity of innovation, etc., is not only contrary to the spirit of supplication, but is also clearly in contradiction with the external meaning of Divine verses. While paying attention to the sīra of the Infallible Imams in different situations, the appropriateness of different situations and conditions, the truth of veneration of the Divine rites in raising voice in supplication, etc., proves and confirms the permissibility of a loud and collective voice in supplication with special conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • supplication
  • fear
  • khafa’ (lowering the voice)
  • jahr (raising the voice)
  • the Holy Qur’an
  1. قرآن کریم.
  2. آلوسی، محمود‌بن عبدالله (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  3. ابن ابی الحدید، عبدالحمید‌بن هبة الله (1404ق)، شرح نهج البلاغه، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
  4. ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمن‌بن محمد (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز.
  5. ابن بابویه، محمد‌بن علی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  6. ابن طاووس، علی‌بن موسی (1417ق)، اقبال الاعمال، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  7. ابن عربی، محمد‌بن عبدالله (بی‌تا)، تفسیر احکام القرآن، بیروت: دارالجیل.
  8. ابن عطیه، عبدالحق‌بن غالب (1422ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  9. ابن فارس، احمد (1399ق)، معجم مقائیس اللغه، بیروت: دارالفکر.
  10. ابن منظور، محمدبن مکرم (1408ق)، لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  11. اردکانی، محمدعلی، تحفة الاولیاء (ترجمه اصول کافی)، قم: دارالحدیث.
  12. ارمی علوی، محمدامین‌بن عبدالله (1426ق)، تفسیر حدائق الروح و اریحان فی روابی علوم القرآن، بیروت: دار طوق النجاة.
  13. بغدادی، علاءالدین علی‌بن محمد (1415ق)، لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  14. بیهقی، احمد‌بن حسین (1405ق)، دلائل النبوة، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  15. پانی پتی، ثناء الله (1412ق)، التفسیر المظهری، کویته: مکتبة رشدیه.
  16. ثعلبی، احمد‌بن محمد (1422ق)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  17. جزایری، ابوبکر جابر (1416ق)، ایسر التفاسیر لکلام العلی الکبیر، مدینة منورة: مکتبة العلوم و الحکم.
  18. جصاص، احمد‌بن علی (1405ق)، احکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  19. حسینی همدانی، سید محمد (1404ق)، انوار درخشان، تهران: کتاب فروشی لطفی.
  20. حلی، احمد‌بن محمدبن فهد (1407ق)، عدة الداعی و نجاح الساعی، تهران: دارالکتب الاسلامی.
  21. دروزه، محمد عزت (1383ق)، التفسیر الحدیث، قاهرة: دار احیاء الکتب العربی.
  22. دینوری، عبدالله‌بن محمد (1424ق)، تفسیر ابن وهب المسمی الواضح فی تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  23. راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد (1392ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار الکتاب العربى.
  24. رسعنی، عبدالرزاق‌بن رزق الله (1429ق)، رموز الکنوز فی تفسیر الکتاب العزیز، مکة مکرمة: مکتبة الاسدی.
  25. زمخشرى، محمود (1407ق‏)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، بیروت: دار الکتاب العربی‏.
  26. شحاته، عبدالله محمود (1412ق)، تفسیر القرآن الکریم، قاهرة: دار غریب.
  27. شوکانی، محمد‌بن علی (1420ق)، نیل الاوطار، ریاض: وزارة الاوقاف السعودیة.
  28. صادقى تهرانى، محمد (1406ق)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، قم: فرهنگ اسلامى.
  29. طباطبایی، سید محمدحسین (1427ق)، تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  30. طباطبایى، سیدمحمد حسین (1417ق)‏، المیزان فى تفسیر القرآن‏، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  31. طبرانی، سلیمان‌بن احمد (1413ق)، الدعاء، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  32. طبرانی، سلیمان‌بن احمد (2008)، التفسیر الکبیر، اردن: دارالکتاب الثقافی.
  33. طبرسی، فضل‌بن حسن (1412ق)، تفسیر جوامع الجامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
  34. طبرسى، فضل‌بن حسن (1372)‏، مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  35. طبری کیاهراسی، علی‌بن محمد (1405ق)، تفسیر احکام القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  36. طریحی، فخرالدین‌بن محمد علی (1367)، مجمع البحرین، بی‌جا: نشر الثقافة الاسلامیة.
  37. طنطاوى، محمد (1997)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر.
  38. عسقلانی، احمد‌بن علی (1402ق)، فتح الباری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  39. فخر رازی، محمد‌بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
  40. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1408ق)، العین، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
  41. قرشى، على‌اکبر (1371)، قاموس قرآن‏، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  42. کاشانی، ملافتح الله (1423ق)، زبدة التفاسیر، تهران: بنیاد معارف اسلامی.
  43. کلینى، محمد‌بن یعقوب‏ (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  44. ماتریدی، محمد‌بن محمد (1426ق)، تأویلات اهل السنة (تفسیر الماتریدی)، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  45. مجلسی، محمدباقر (1423ق)، بحارالانوار، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  46. مصطفوی، حسن (1385)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.