تحلیل تطبیقی خاستگاه بینشی برخوردهای منفی با پیامبر اکرم (ص) در صدر اسلام و دوره معاصر با محوریت آیات قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه سطح چهار رشته تفسیر تطبیقی قرآن کریم، مدرسه عالی معصومیه (س)، قم

2 استادیار گروه قرآن و حدیث جامعة المصطفی العالمیه

3 دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم

چکیده

یکی از واکنش‌های دشمنان در برابر دعوت اسلامی، برخورد‌های منفی به‌خصوص توهین به مقدسات و ساحت پیامبر اعظم (ص) بوده که ریشه در خاستگاه‌های بینشی دشمنان دارد. نوشتار حاضر با هدف تحلیل تطبیقی خاستگاه بینشی برخوردهای منفی با پیامبر (ص) در صدر اسلام و دوره معاصر با محوریت قرآن سامان یافته است. این مقاله  با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و پردازش توصیفی- تحلیلی، با استخراج خاستگاه‌های بینشی اهانت‌ها در صدر اسلام و دوره معاصر، و بررسی اشتراکات و افتراقات آنها، به این نتیجه رسیده  که تضاد فکری و اعتقادی با آموزه‌های اسلام و ناآشنایی با شخصیت پیامبر اکرم (ص)، از خاستگاه‌های اصلی بینشی اهانت‌هاست و عملکرد دشمنان در هر دو دوره گرچه هدفی مشترک داشته است، اما بستر پیدایش و ابزار اهانت در دوره معاصر، قالب جدید یافته است. راهبردهای پیامبر در برابر این نوع اهانت‌ها با توجه به خاستگاه‌ها، دعوت به توحید و تبیین، صبر، اعلام بیزاری و توکل، تحدی، انذار کفار و ... بوده است که امروز نیز همین شیوه می‌تواند راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Analysis of the Conceptual Origins of Negative Encounters with the Holy Prophet (S.A.W.) in Early Islam and Contemporary Era with Reference to the Qur'anic Verses

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Tajalli 1
  • Muhammad Fallahi Qumi 2
  • Sayyed Zia'uddin Olyansab 3
1 Level 4 Scholar of Comparative Interpretation of the Holy Qur'an, Masoumiyeh Higher Islamic Seminary, Qum
2 Assistant Professor, Department of the Qur'an and Hadith, Al-Mustafa International University
3 Associate Professor, Department of the Qur'an and Hadith, Hazrat Masoumeh (S) University, Qum
چکیده [English]

One of the enemies’ reactions to the Islamic call has been negative encounters, especially insults to the sanctities and the dignity of the Holy Prophet (S.A.W.), which are rooted in the enemies’ conceptual origins. The present article is intended to provide a comparative analysis of the conceptual origins of negative encounters with the Prophet (S.A.W.) in early Islam and contemporary era, with reference to the Qur'an. This article, by collecting information through library methods and descriptive-analytical processing, by extracting the conceptual origins of insults in the early Islamic era and the contemporary era, and by examining their similarities and differences, the conclusion has been made that the conflict of thought and belief with the teachings of Islam and the unfamiliarity with the personality of the Holy Prophet (S.A.W.) are the main conceptual origins of insults, and although the actions of the enemies in both periods had a common goal, the context of the emergence and tools of insults in the contemporary period have taken a new form. The Prophet's strategies against this type of insults, in respect to the origins, were call to monotheism and explanation, patience, declaring aversion and trust, challenging, warning the infidels, etc., which can be helpful procedures today, as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • insult
  • affront
  • Apostle of Allah
  • Prophet Muhammad (S.A.W.)
  • enemies of the Prophet
  1. قرآن کریم.
  2. ابن عاشور، محمد طاهر (1394ق)، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  3. ادوارد، سعید (1371)، شرق شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  4. امین، نصرت بیگم (بی‌تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، بی‌جا: بی‌نا.
  5. انوری، حسن (1386)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
  6. ایلخانی، محمّد (1374)، «تثلیث از آغاز تا شورای قسطنطنیه»، نشریه معارف، دوره دوازدهم، شماره ۳۶، ص 73-100.
  7. آن.کی.اس لمتون و برنارد لوئیس (1979)، «محومت یا تحجر» (mahomet ou le fanatisme)، پاریس: ص 7-53.
  8. بخاری، محمدبن اسماعیل (بی‌تا)، صحیح بخاری، بی‌جا: بی‌نا.
  9. بدوی، عبدالرحمان (1375)، فرهنگ کامل خاورشناسان، ترجمه شکرالله خاکرند، قم: مرکز انتشارات تبلیغات اسلامی.
  10. بروکلمان، کارل؛ نبیه، امین فارس (1973)، تاریخ الشعوب الاسلامیه، بیروت: دارالعلم للملایین.
  11. بنایی، مهدی (1390)، تاریخ فلسفۀ غرب، قم: جامعة المصطفی العالمیه.
  12. بیضاوی، عبدالله‌بن عمر (1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی،
  13. پیترز اف. ئی (1392)، یهودّیت، مسیحیت و اسلام از عهد تا جامعه، ترجمه حسین توفیقی، تهران: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
  14. جمیله، مریم (مارگارت) (1388)، خاورشناسی و توطئه خاورشناسان از مجموعۀ آثار عذر تقصیر به پیشگاه محمد در قرآن، تهران: اطلاعات.
  15. خسروپناه، عبدالحسین (1386)، انتظارات بشر از دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  16. دانشنامه اسلامی کمبریج (۱۹۹۲)، ذیل عنوان «محمد» (Muhammad)، ص ۳۷۹.
  17. دشتی، علی (1970)، بیست و سه سال، بی‌جا: بی‌نا.
  18. دورانت، ویل (1341 )، تاریخ تمدّن، ترجمه علی‌اصغر سروش، تهران: انتشارات اقبال و فرانکلین.
  19. دیاری، محمدتقی (1383)، پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر قرآن، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
  20. دیدرو و دلامبر (1969)، مدخل: محومت و عبداللّه، آمستردام.
  21. ذهبی، محمدحسین (1976)، التفسیر والمفسرون، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  22. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1413ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
  23. رضایی اصفهانی، محمدعلی (1394)، بررسی مبانی «نقد قرآن، دکتر سها» قم: انتشارات پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
  24. زمانی، محمدحسن (1387)، شرق شناسی و اسلام شناسی غربیان، قم: بوستان کتاب.
  25. زمخشری، محمود‌بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: دارالکتاب العربی.
  26. زیگموند، فروید (1383)، تمدن و ملالت‌های آن، ترجمه محمد مبشری، تهران: نشر ماهی.
  27. سعیدیان فر، محمدجعفر؛ ایازی، سید محمدعلی (1397)، فرهنگ نامۀ پیامبر در قرآن کریم، تهران: سرایی.
  28. سیوطی، جلال‌الدین (1404ق)، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  29. سیوطی، جلال‌الدین (1429ق)، الاتقان فی علوم القرآن، قم: ذوی القربی.
  30. صادقی تهرانی، محمد (1406ق)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن والسّنه، قم: نشر فرهنگ اسلامی.
  31. صمیمی، مینو (1395)، محمد در اروپا، ترجمه عباس مهر پویا، تهران: انتشارات اطلاعات.
  32. طبرسی، فضل‌بن حسن (بی‌تا)، تفسیر جوامع الجامع، قم: حوزه علمیه قم.
  33. طبری، محمد‌بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
  34. عاملی، جعفر مرتضی (1426ق)، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، قم: مؤسسه دارالحدیث.
  35. علیانسب، سیدضیاءالدین (۱۳۹۶)، بازشناسی رویدادهای مهم تاریخ اسلام، تبریز: انتشارات مائده.
  36. عهد قدیم و عهد جدید (1935)، لندمن: دار السلطه.
  37. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1409ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
  38. قطب، محمد (1999)، المستشرقون و الاسلام، قاهره: مکتبة وهبة.
  39. کلینی، محمد‌بن یعقوب (1407ق)، الکافی، محقق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
  40. گلدزیهر، ایگناس (1357)، درسهایی درباره اسلام، ترجمه علینقی منزوی، تهران: کمانگیر.
  41. گوستاولوبون (1347)، تاریخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه سیدهاشم حسینی، تهران: الاسلامیه.
  42. لوتر، مارتین، مجموعه آثار (Martin Luther's works)، ترجمه یورو سلاو پلیکان، سنت لوئی: 1967-1958، برگزیده مزامیر، بخش سوم selected psalms)1530)، جلد14، ص 8-37.
  43. مطهری، مرتضی (۱۳۶۸)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
  44. معرفت، محمدهادی (۱۳۸۸)، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
  45. معین، محمد (1386)، فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات نامن.
  46. مونتگمری، وات ویلیام (2002)، محمّد صلی اللّه علیه در مکه، ترجمه عبدالرحمن عبداللّه الشیخ حسین عیسی، قاهره: الهیئة المصّریة العامّة لکتاب.
  47. نیازی، عزالدین (1997)، دین السلطان البرهان (الکتاب الثانی)، دمشق: بیسان للنشر.
  48. نیشابوری، مسلم‌بن حجاج (۱۴۱۹ق)، صحیح مسلم، بیروت: دار ابن حزم.
  49. واقدی، محمد‌بن سعد کاتب (بی‌تا)، طبقات، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
  50. یاسینی، سیده راضیه (1392)، «تصویرپردازی از سیمای پیامبران در سینمایی هالیوود»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال 15، شمارۀ 26، ص 177-208.
  51. Martin Luther's exposition off the 14th, 15th, 16th chapt ters off the gospel St John, p 69.