حق آزادى از منظر قرآن و لیبرالیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 دیدگاه‌هاى قرآن و لیبرالیسم غربى در مورد »حق آزادى« به صورت تطبیقى مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. دست‌یابى به آزادى و رهایى از قیدها و محدودیّت‌ها، یکى از پرشورترین آرمانهاى بشر به شمار مى‌آید. از این‌رو، در مکاتب مختلف تعاریف گوناگونى را بهع دنبال داشته است. لیبرالیسم غربى - مکتب رهایى - در تعریف آزادى با تأکید بر دیدگاه‌هاى »رفتارگرایانه«، دچار محدود نگرى شده و دو بعد آزادى را »ارتباط انسان با استعدادهاى وجودى‌اش« و نیز »ارتباط انسان با خداوند« به عمد یا از سر غفلت مورد بى‌مهرى قرار داده است. متأسفانه این نگره لیبرالیستى به آزادى، در میان جوامع اسلامى و اندیشمندان مسلمانِ سطحى‌نگر و بى‌بهره از دریافت‌هاى ژرف دینى راه پیدا کرده است. این در حالى است که آزادى در اسلام مفهوم و حقیقت گسترده و ژرفى دارد که دو عرصه آزادى درونى )= منفى( و بیرونى )= مثبت و منفى( را پوشش مى‌دهد و در عرصه بیرونى، گونه‌هاى مختلف آزادى‌هاى فردى، اجتماعى، سیاسى و بین‌المللى را ترسیم مى‌کند. چنین مفهوم فربه و غنى از آزادى را نمى‌توان در هیچ مکتبى حتى لیبرالیسم سراغ گرفت. در ادامه، آزادى عقیده به عنوان یکى از محورى‌ترین شاخه‌هاى آزادى فردى مطرح شده و دیدگاه اثبات‌گرایان و نفى‌گرایان در زمینه آزادى مطلق داشتن انسان در اعتقاد و اندیشه همراه با مستندات قرآنى هر دیدگاه آورده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Freedom Right in view of the Qur’an and Liberalism

نویسنده [English]

  • Hashem Islami
چکیده [English]

Freedom is a highly acclaimed concept and attaining freedom and release from shackles and restraints is considered as one of the most fervent human ideals.
Issues such as the quiddity and definition of freedom from the viewpoints of both western liberalism and Revealed Religions, particularly Islam and the permeation of the liberalism into freedom among the Islamic communities and the superfluous Muslim thinkers who lack in-dept religious perception, are the topics brought up in the earlier parts of this article.
Other issues touched upon in this writing include: Islam and freedom; response to the idea of the separation of religious doctrines and freedom; and enumeration, definition, and description of equalities of freedom in the Qur’an, which are varied on the basis of man’s communication equalities. The article goes on to examine the definition of freedom in the Qur’an and its consistencies and inconsistencies with the definition of freedom created by liberalism. Then, freedom of idea as one of the most pivotal branches of individual freedom is brought up, and the viewpoint of the positivists and negativists about man’s having absolute freedom in idea and thought along with the Qur’anic evidences of each viewpoint is presented. In the last part, dimensions of freedom in view of the Qur’an including internal and external freedom; individual and sociopolitical freedoms and rights in the relations among nations is studied.