روش تفسیری مجمع البیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 تفسیر مجمع‌البیان که در دوره گذار از روش تفسیر نقلى به تحلیلى، سامان یافته، نقطه پیوند اسلوب قدیم و جدید و در شمار اندک تفسیرهایى است که داراى اسلوب، سیاق عالمانه و مکانت علمى همه زمانى مى‌باشد. پژوهنده، در آغاز، تفسیر نامبرده را بلند آوازه‌ترین تفسیر از میان تفسیرهاى سه‌گانه شیخ طبرسى مى‌شمارد که اگر چه از تفسیرهاى معاصر و پیش از خود چون »الکشاف« و به ویژه »التبیان« شیخ طوسى الهام گرفته اما بر جملگى آنان تفوق و برترى یافته است. تفسیر مجمع البیان در زمره تفسیرهاى جامع جاى مى‌گیرد، چه مفسّر بردانشهاى گوناگون رایج در عصر و زمان خویش احاطه داشته و از ابزارهاى تفسیرى متعدد، سود جسته است، همچنین داراى نظم و ترتیب بایسته و در خور ارج مى‌باشد که از نوآورى‌هاى طبرسى است. فهم‌پذیرى قرآن، گستره معناى قرآن، بطون قرآن، تحریف ناپذیرى قرآن، فرا موردى بودن متن از مبانى و عقل و نقل از منابع این تفسیر است. در بخش نقل، از متون روایى شیعى و سنى هر دو غفلت نورزیده است، چنان که از ابزارهاى فهم زبان، همچون اعراب، نحو، لغت، بلاغت و بیان، قراءت، اسباب نزول، آراى اصحاب و تابعین، نه تنها فروگذار نکرده بلکه به دلیل تسلط علمى وى بر این دانشها تفسیر مجمع البیان را به مثابه مرجع و منبعى براى قرآن‌پژوهان در این قلمرو در آورده است. نگرش طبرسى به اسباب نزول، فقه‌القرآن و اشاره گذرا به فرودهاى تفسیر مجمع‌البیان، فرازهاى پایانى مقاله است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interpretations Method of Majma’ al-Bayan

نویسنده [English]

  • Sayyid Husayn Hashemi
چکیده [English]

This article intends to explain Tabrisi’s method in the interpretation of verses. According to this research, among the features noted in the tafsir of “Majma’ al-Bayan” are comprehensiveness, topical organization, modesty in utilization of traditions, fair-mindedness in narration, criticism of opinions and views, as well as attention to occasion of revelation. The other part of the article talks about the interpretation foundations of Tabrisi which the writer of the article points out by titles such as: Understandability of the Qur’an, the interiors of the Qur‘an, undistortability of the Qur’an, and its extratextuality.