نقش قرآن در اندیشه عرفانی امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 بررسى نقش و جایگاه معارف قرآنى در اندیشه عرفانى امام خمینى است. عرفان امام خمینى که سنگ بناى سایر تفکرات او به شمار مى‌رود، هر چند ادامه مکتب دیرپاى عرفان اسلامى است با این حال مجموعه‌اى از ویژگى‌ها، آن را از عرفان سایرین متمایز گردانیده است. نویسنده بر این باور است که تمامى اندیشه‌ها و افکار امام خمینى برساخته بر شالوده اندیشه عرفانى او است و اینکه اندیشه عرفانى امام خمینى هر چند پیوست‌هایى با مکتب عرفانى اسلامى و عارفان بلند آوازه‌اى چون: خواجه عبداللَّه انصارى، محى‌الدین عربى، صدرالدین قونوى، مولانا جلال‌الدین بلخى دارد، امّا شاخصه‌هاى ویژه خود را نیز دارد، شاخصه‌هایى چون: حماسى بودن، خلق دارى و خدا مدارى، آمیزش عقلانیت، حکمى و شهودگرایى عرفانى، پیراسته بودن از شطحیات و بدعت‌ها، پیوند دادن شریعت و طریقت و حقیقت. نویسنده، پس از توضیح این ویژگى‌ها، به ریشه‌هاى این تمایز مى‌پردازد و آن را در جامعیت علمى، ذوق مخصوص هر عارف و نیز منابع عرفان امام که مهم‌ترین نقش را در این بین دارد، مى‌بیند، وانگهى نویسنده منابع درون دینى عرفان اسلامى را برمى‌شمارد و قرآن را مهم‌ترین آبشخور عرفان امام خمینى معرفى مى‌کند و در ضمن گمانه خاستگاه غیر اسلامى عرفان اسلامى را به نقد مى‌کشد. قرآن و آموزه‌هاى عرفانى آن، بعد عرفانى معجزه قرآن، نزدیکى زبان عرفان به قرآن، بایستگى‌هاى تفسیر عرفانى، قرآن نقد دیدگاه‌هاى عارفان اسلامى به آموزه‌هاى قرآنى از سوى امام خمینى و تأثیر قرآن بر سلوک عملى و عرفان نظرى امام خمینى؛ محورهاى اساسى مقاله را به خود اختصاص داده است. مفهوم لقاءاللَّه، شناخت خدا و پدیدارها، حیات و شعور پدیده‌ها از جمله مسائل و موضوعات برگرفته از قرآن است که به نظر نویسنده در اندیشه عرفانى امام خمینى تأثیر جدى بر جاى نهاده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

the role of the quran in imam khomeini"s mystical ideas

نویسنده [English]

  • Sayyid Husayn Hashemi
چکیده [English]

the writer has, in this article, dealt with imam"s mystical references in comparison with other mystical schools, and enumerated the features of imam"s mysticism. these features include: epicality, people - considerateness and god - orientedness, mixture of philosophical rationality with mystical intuitionism, purity from paradoxes and innovations, and association between religious law, spiritual path, and reality. the writer considers imam"s and practical mysticism, namely in - religious - islamic sour ced, especially the quran, since imam regards all quranic verses, except verses of ordinances, as containing mystical doctrines. also, in this article, the mystical aspect of miracle of the quran and the closeness of mystical language to the quran are st udied, and the quran is introduced as a criterion and touchstone of rightness and wrongness of mystics" viewpoints and practical wayfaring. in the end, the manifestation of the quran in imam"s mysticism concerning the concept of meeting with god, ontolog y, and animism, is studied.