دیدگاه هاى انسان شناختى قرآنى امام خمینى

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 گزارشى از دیدگاه‌هاى قرآنى انسان شناختى امام خمینى است. نویسنده با طرح این نکته که انسان‌شناسى امام خمینى برایند روشهاى عرفانى، فلسفى و دینى در شناخت انسان است، نخست به ضرورت بحث انسان‌شناسى پرداخته دلایلى را براى آن اقامه مى‌کند. سپس دیدگاه‌هاى انسان شناختى امام خمینى را در فصل‌هاى دهگانه زیر توضیح مى‌دهد:
 1- سیماى انسان در قصه آدم. در این بخش از تقدیر ازلى خروج آدم از بهشت، حقیقت شجره ممنوعه که از نگاه امام طبیعت متکثر است، گناه آدم و استمرار آن در فرزندانش و تعلیم اسماء به آدم، بحث مى‌کند و در پایان این بخش، از مهم‌ترین درسهاى انسان‌شناسى که از قصه آدم مى‌توان گرفت سخن مى‌گوید و هشت نکته را یادآور مى‌شود.
 2- حقیقت فطرت. در این بخش نخست به حقیقت فطرت از نگاه امام اشاره مى‌کند سپس از نقش قلب در فطرت سخن مى‌گوید و آن را مرکز فطرت مى‌داند. در ادامه به اقسام فطرت از نگاه امام مى‌پردازد و آن را به دو قسم مخموره - اصلى و تبعى - و محجوبه تقسیم مى‌کند و هشت گرایش را به عنوان امور فطرى نام مى‌برد در ادامه از خاموش شدن نور فطرت در انسان سخن گفته، نسبت فطرت و اختیار را بررسى مى‌کند و آن دو را ناسازگار نمى‌داند. سپس از نقش گناه در انسانیت و نفى فطرت بحث مى‌کند. شناخت امور فطرى، راز اختلاف انسانها که در اثر غفلت از خویش است، و همخوانى کتابهاى آسمانى در بیان ساختار وجودى انسانى، از دیگر موضوعاتى است که در این بخش مورد بحث قرار گرفته و در پایان پانزده نکته به عنوان درسهاى انسان‌شناسى از آیه فطرت مطرح گردیده است.
 3- فرایند تحقق انسانیت و حیوانیت. در این بخش از سیر صعودى انسان به سوى کمال و مراحل آن و نیز از سیر نزولى وى با توجه به آیه امانت بحث مى‌کند.
 4- جایگاه انسان در نظام آفرینش. در این قسمت نخست به هفت ویژگى انسان که جایگاه او را در هستى تعیین مى‌کند اشاره مى‌شود، سپس ویژگى‌هاى انسان کامل را در شانزده عنوان نام مى‌برد و در پایان به برترى انسان نسبت به فرشتگان اشاره مى‌کند.
 5- نفس انسان. در این بخش نخست به سه ساخت نفس اشاره مى‌کند سپس نفس مذموم را معرفى مى‌کند در ادامه قواى نفس را بحث کرده و براساس آن اقسام نفس را مطرح مى‌کند، مسخ شدن انسان، ارزش قواى نفس و علم و ادراک محورهاى دیگرى است که مورد بحث و ارزیابى قرار مى‌گیرد.
 6- سعادت و شقاوت انسان و سرآغاز پیدایش آنها. 7- شاکله انسان و نقش آن در شکل‌گیرى رفتار. 8- فراموشى خدا و نقش آن در فراموشى خویشتن انسانى. 9- ارتباط انسان و جهان و ممدوح یا مذموم بودن بودن دنیا. و در آخر به این نتیجه مى‌رسد که انسان از دیدگاه امام خمینى میدان جنگ دو نیرو است. نیروهاى رحمانى و شیطانى و چون این نیروها فطرى او است نزاع میان آن دو همیشه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

imam khomeini"s humanistic - quranic viewpoint

نویسنده [English]

  • davood sheybani daluee
چکیده [English]

in this article, the writer deals with imam khomeini"s quranic viewpoints on man, and after stating reasons for the importance of this discussion and its impact an knowledge of religion, theosophy, and other human sciences, he examines imam"s views views about verses of story of adam (a.s) from humanistic point of view, especially adam"s sin as a predetermines plan in the most perfect "order of being". he, then, introduces imam"s viwepoint concerning the hidden (makhmura) and the veiled nature and the i mpact of each one on man"s becoming an animal of a human being. imam khomeini deems human nature upon entering the world as devoid of any potentiality in good or evil, and know it as among reason"s army and agents. the writer proceeds to deal with absolu te freedom in underlying and giving identity to his "self", and talks about the relation of this freedom with his (man"s) divine nature, as well as about the unboundedness of human existense and the mystical interpretatan of the verse concerning man"s be ing zalum (most crub el) and jahul (most ignorant) from the viewpoint of imam, and states the status of man in the order of creation and the features of perfect man. elucidation of the reality of soul; faculties, and the impact of each faculty on person ality: and the high value of soul faculties are among other topics in this article. in the end, imam khomeini"s views concerning man"s prosperity and misery, manner of the soul, and man"s relation with the world are introduced to the readers.