جایگاه ساختار نحوی- بلاغی مفعولٌ به (در ترجمه قرآن کریم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی

چکیده

مفعولٌ­ به از عناصر نحوی به ظاهر سهل، اما به واقع ممتنع عربی است. این عنصر نحوی از امّهات حالات نحوی و دارای بلاغت نحوی و معنایی ویژه‌ای است که در متون نحوی و زبانی کمتر بدان پرداخته­ اند. مفعولٌ­ به از نظر بلاغت نحوی- معنایی دارای معانی و مفاهیم خاصی است؛ از جمله تمامیت، کلّیت، جامعیت، شاملیت، شدت، اقتراب کامل، تحصیل و تحصّل تام و فراگیر، اختصاص یا تخصیص، تأکید و مبالغه، رسایی فزون­تر و... . این بلاغت را به نوعی در زبان فارسی کهن نیز می­ توانیم بجوییم. بلاغت مفعولٌ­ به را از طریق مقایسه با برخی دیگر از حالات نحوی از جمله مفعولٌ­ فیه و جارّ و مجرور و نیز از طریق بررسی تأثیر حروف جرّ زاید در کارکرد مفعولٌ­به می ­توان روشن­ تر بیان نمود. با اینکه بسیاری از منصوبات ریشه در مفعولٌ­ به دارند، اما کارکرد معنایی و بلاغی مفعولٌ ­به مستقل از منصوبات دیگر است. از این رو تحلیل بلاغت نحوی- معنایی مفعولٌ­ به می تواند منظری دیگر از توانایی‌های ترجمه را فراروی مترجمان قرار دهد. پرداختن به جنبه­ های بلاغی در نحو و معنای مفعولٌ­ به گامی است در رسیدن به ترجمه­ های بلاغی یا وفادار.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Status of Syntactic-Rhetorical Structure of Indirect Object (in the Translation of the Qur'an)

نویسنده [English]

  • Ḥaydar Qulīzāda
چکیده [English]

The indirect object is one of the syntactic elements which is apparently simple but in reality impossible. This syntactic element is among the most important syntactic modes and has a special syntactic and semantic rhetoric which has not been much dealt with in syntactic and lingual texts. From the viewpoint of syntactic-semantic rhetoric, the indirect object has specific meanings and concepts, including entirety, comprehensiveness, inclusiveness, intensity, complete proximity, complete and comprehensive substance (taḥṣīl) and actuality (taḥaṣṣul), particularization (ikhtiṣāṣ or takhṣīṣ), emphasis and exaggeration, higher expressiveness, etc. This rhetoric can somehow be found in the old Persian language, too. The rhetoric of indirect object can be more clearly explained by comparing it to some other syntactic modes such as accusative of time and place (maf‘ūlun fīh) and jār u mahrūr (a preposition and the word it governs), and by means of examining the impact of extra letters of preposition on the application of the indirect object. Although many of the accusatives are rooted in indirect objects, the semantic and rhetoric application of indirect object is dependent from other accusatives. Thus, the analysis of syntactic-semantic rhetoric of the indirect object can introduce another perspective of translation potentials to the translators. Dealing with rhetoric aspects in syntax and the meaning of indirect object is a step toward rhetoric or faithful translations.