راهبردهای فرهنگی نفوذ اجتماعی دین در آموزه‌های قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه بیرجند

چکیده

جامعه کنونی ایران با آسیب‌ها و مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زیادی روبه‌رو است که نشان از دوری آن از نسخه شفابخش قرآن مجید دارد. مسأله این است که با گسترش ارتباطات و مدیریت صاحبان پول و قدرت از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ای، «جهانی شدن فرهنگ» سرعتی مضاعف یافته است و ایستادن در برابر آن با تکیه بر معیارها و سلایق شخصی امکان‌پذیر نبوده و نیازمند در اختیار داشتن راهبردهای نفوذ اجتماعی از متن دین است. ازاین‌رو هدف این پژوهش، استخراج راهبردهای فرهنگی نفوذ اجتماعی دین از آموزه‌های قرآن است که با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و گراندد تئوری میسر گردیده است. این پژوهش سیزده راهبرد فرهنگی نفوذ اجتماعی در آموزه‌های قرآنی استخراج و ارائه می‌کند که عبارت‌اند از: فرهنگ رایج جامعه، تشبیه و تمثیل، پیام‌های کوتاه، الگوهای عینی و تجربی، گردشگری و جهانگردی، استفاده از تاریخ، تدریج و استمرار در ارائه پیام، تناسب فرهنگی با مخاطبان، قابل فهم بودن پیام، صراحت و فصاحت پیام، غیر صریح بودن پیام در مراحل اولیه، حفظ اصالت پیام و هم‌زبانی با مخاطب.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Cultural Strategies of Social Influence of Religion in the Qur’an’s Teachings

نویسنده [English]

  • mohammad bagher akhoundi
Sociology،Humanities،birjand
چکیده [English]

The present Iranian society is facing many social, cultural, and economic losses, which is indicative of its distance from the healing prescription of the Qur’an. The problem is that with the expansion of communications and the management of the possessors of money and power, the “globalization of culture” has doubly expedited through the social networks and media and standing against it with reliance on personal standards and tastes is not possible and requires possessing strategies for social influence of religion from within religion. Thus, this research is intended to extract the cultural strategies of social influence of religion from the Qur’an’s teachings, which has been possible through using the method of analyzing the qualitative content and Granded theory. This research has extracted and presented thirteen cultural strategies of social influence in the Qur’anic teachings, which include: the current culture of the society, similitude and parable, short messages of objective and experiential patterns, travelling and tourism, using history, gradation and continuation in presenting messages, cultural proportion with the addressees, understandability of the messages, explicitness and eloquence of the messages, implicitness of the messages at early stages, preserving the originality of the messages and speaking the same language as the addressee.

مراجع

1. قرآن کریم.
2. ارونسون، الیوت؛ روانشناسی اجتماعی، ترجمه حسین شکرکن، تهران، انتشارات رشد، 1373ش.
3. استراس و کوربین؛ اصول روش تحقیق کیفی نظریه مبنایی، ترجمه بیوک محمدی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1387ش.
4. استرایکر، شلدون و دیگران؛ مبانی روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه جواد طهوریان، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، 1376ش.
5. آخوندی، محمدباقر؛ «الگویی قرآنی برای سنجش دینداری مردم ایران»، آموزه‌های قرآنی، شماره 23، 1395، 79-55.
6. ــــــــــــــــ ؛ «تأثیر فرهنگ و شرایط اجتماعی در شکل‌گیری آرمان شهر قرآنی»، اسلام و علوم اجتماعی، شماره 4، 1379، 77-59.
7. آذربایجانی، مسعود و دیگران؛ روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان سمت، 1385ش.
8. جوادی آملی، عبدالله؛ جامعه در قرآن، قم، اسراء، 1391ش.
9. حسن‌زاده آملی، حسن؛ انسان و قرآن، قم، انتشارات قیام، 1381ش.
10. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، 1412ق.
11. طالقانی، سید محمود؛ پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1362ش.
12. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
13. طبرسی، فضل‌بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1372ش.
14. فرانزوی، استفن؛ روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه مهرداد فیروزبخت و دیگران، بی‌جا، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1381ش.
15. فیض کاشانی، ملا محسن؛ تفسیر الصافی، تهران، انتشارات صدر، 1415ق.
16. قرائتی، محسن؛ تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1383ش.
17. قرشی، سید علی‌اکبر؛ قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1371ش.
18. کوئن، بروس؛ درآمدی به جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات توتیا، 1386ش.
19. کاشانی، ملا فتح‌الله؛ تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابفروشی محمدحسن علمی، 1336ش.
20. کریمی، یوسف؛ روان‌شناسی اجتماعی، تهران، ارسباران، 1377ش.
21. گیدنز، آنتونی؛ جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی، 1373ش.
22. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1374ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار