تحلیل محتوای مجله‌های علمی- پژوهشی قرآنی ایران: روش‌های پژوهش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 دانشیار سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

10.22081/jqr.2020.57255.2847

چکیده

این پژوهش با هدف تحلیل محتوای مقاله‌های علمی- پژوهشی در مجله‌های قرآنی ایران شکل گرفت. از میان 2233 مقالۀ منتشر شده در 20 نشریۀ علمی- پژوهشی قرآنی میان سال‌های 1397-1390، 996 مقاله که به روش خود تصریح کرده بودند، بر اساس دسته‌بندی روش‌های پژوهش که به تأیید متخصصان رسیده بود، تحلیل محتوا شدند. یافته‌ها نشان دادند که روش‌های توصیفی- تحلیلی، معناشناسی، زبان‌شناختی، تطبیقی، تحلیلی، تحلیل محتوای کمی و تاریخی فراوان‌ترین روش‌های پژوهش بودند و مقاله‌ای با روش‌های فراتحلیل، همبستگی، علی- مقایسه‌ای، نظرسنجی، مردم‌نگاری، تحقیق اقدامی، مرور نظام‌مند و واج شناسی یافت نشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Qur'anic Scientific-Research Journals of Iran: Research Methods

نویسندگان [English]

  • Sayyid Mustafa Ahmadzadeh 1
  • Hamed Bakhshi 2
1 Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Research Institute
2 Associate Professor, Khorasan Razavi Jihad-e Daneshgahi Organization
چکیده [English]

This research has been conducted with the aim of content analysis of scientific-research articles in Iran Qur'anic journals. From among 2233 articles published in 20 Qur'anic scientific-research journals during the years 1390-1397 SH (2011-2018 CE), 996 articles, which had clearly stated their procedures, were content analyzed according to the categorization of research methods approved by experts. The findings showed that the descriptive-analytical, semantic, linguistic, comparative, analytical, qualitative content analysis, and historical methods were the most frequently employed research methods and no articles were found employing such methods as trans-analysis, causal-comparative, survey, ethnography, action research, systematic review, and phonemics.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • content analysis
  • research method
  • Qur'anic scientific-research journals
  • modern methods of Qur'anic studies
1. استراوس، انسلم و جولیت کربین (1394)، مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای، ترجمۀ ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
2. ایمان، محمد تقی (1388)، مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3. بختیاری، آمنه و دیگران (1394)، «بررسی روش‌شناسی مقالات علمی- پژوهشی حوزه زن و خانواده 1390- 1379»، پژوهش نامۀ زنان، سال ششم، ش دوم، ص 50- 23.
4. بلیکی، نورمن (1393)، پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی، ترجمه سید حمید رضا حسنی و دیگران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
5. پاکتچی، احمد (1389)، روش تحقیق با تکیه بر حوزه علوم قرآن و حدیث، تهران: انجمن علمی دانشجویی الهیات دانشگاه امام صادق علیه السلام.
6. حاجی خانی، علی (1395)، «نقد و بررسی عناوین مقالات پژوهشی رشته علوم حدیث از منظر روش‌شناسی تحقیق؛ مطالعه موردی مجله علمی- پژوهشی علوم حدیث»، پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال 16، ش6، ص 83- 55.
7. حافظ نیا، محمد رضا (1386)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
8. حسینی نسب، اعظم، مهدی محمدی، عبدالحسین طالعی (1395)، «تحلیل موضوعی مقالات علمی پژوهشی حوزه علوم قرآن: نشر یافته بین سال‌های 1390- 1386»، کتاب قیم، ش 15، ص 168- 141.
9. درخشه، جلال و محمد صادق نصرت‌پناه (1393)، کاربرد روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعات اسلامی، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره3، ص 62- 39.
10. دلاور، علی (1385)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: رشد.
11. رضوانی‌فر، شیرین و سیده مریم حسینی لرگانی و حسن محمودیان (1390)، «تحلیل محتوای فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهشی در نظام‌های آموزشی»، پژوهش در نظام‌های آموزشی، دورۀ5، ش12، ص140-129.
12. رفیع پور، فرامرز (1382)، تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
13. زنگیشه، الهه و دیگران (1394)، «تحلیل استنادی و هم نویسندگی پژوهشگران حوزه اسلام و علوم قرآنی در وبگاه علوم میان سا­ل‌های1993 تا 2012 و ترسیم ساختار علمی این حوزه»، پژوهش‌نامه علم سنجی، دروه 1، ش1، ص 38-21.
14. ساروخانی، باقر (1382)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
15. سرمد، زهره و عباس بازرگان و الهه حجازی (1384)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه.
16. سلیمانی، راضیه (1390)، بررسی می‌‌زان مطابقت چکیده‌های فارسی مقالات نشریات علمی – پژوهشی حوزه علوم قرآن و حدیث منتشره در 1389- 1387 با استاندارد ایزو 214، پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه قم.
17. شعبانی ورکی، بختیار (1385) الف، منطق پژوهش در علوم تربیتی و اجتماعی: جهت‌گیری نوین، مشهد: به نشر.
18. شعبانی ورکی، بختیار (1385) ب، نقد روش‌شناسی تحقیقات تربیتی در ایران، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش 22، 42-11.
19. عصاره، فریده و عبدالحسین فرج‌پهلو و صبا سیامکی (1393)، «پژوهش‌های علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران: تحلیل محتوا»، مجله علم سنجی کاسپین، سال1، ش2، ص 13-7.
20. علی بیک، محمد رضا؛ زینب باقری، نیلوفر محقق و حمید حقانی (1394)، بررسی روش‌شناسی مقالات نمایه شده دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاب مد: 2012، مجلۀ دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت)، دوره 9، ش2، ص 179- 162.
21. فرامرز قراملکی، احد (1380)، روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
22. فرانکفورد، چاوا و دیوید نچمیاس (1381)، روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی، ترجمه فاضل لاریجانی و رضا فاضلی، تهران: سروش.
23. فرخی، نور علی، (1383)، پیمایش در افکار سنجی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1383.
24. قاسمی، یارمحمد و علی هاشمی، (1398)، انجام پژوهش به روش تحلیل تماتیک: راهنمای عملی و گام به گام برای یادگیری و آموزش، فصلنامه علمی فرهنگ ایلام، شماره 64 و 65، ص 33-7.
25. کریپندورف، کلوس، (1383)، تحلیل محتوا: مبانی روش‌شناسی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران: نشرنی.
26. گرامی، سید محمد هادی، (1396)، مقدمه‌ای بر تاریخ نگاری انگاره‌ای و اندیشه‌ای، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام، 1396.
27. محمدپور، احمد (1392)، روش تحقیق کیفی ضد روش، تهران: جامعه شناسان.
28. مسعودی، امید علی (1395)، نقدی بر روش نشانه شناسی و تحلیل روایت رولان بارت، فصلنامه علوم خبری، شماره 17، ص 65- 44.
29. ملکیان، مصطفی (1384)، جغرافیای دانشهای زبانی، نقد و نظر، سال دهم، شماره 37 و 38، ص 104- 71.
30. مهرام، بهروز و عفت توانایی شاهرودی (1388)، تحلیل محتوای مجله‌های علمی- پژوهشی روان‌شناختی ایران: موضوع و روش‌های پژوهش، روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، سال6، ش22، ص 118- 109.
31. نامور مطلق، بهمن (1386)، ترامتنیت مطالعه روابط یک مت با دیگر متن‌ها، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 56، ص 98- 83.
32. هولستی، اُل- آر، (1380)، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمۀ نادر سالارزاده امیری، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
33. هومن، حیدر علی (1385)، راهنمای عملی پژوهش کیفی، تهران: سمت.
34. وزارت علوم تحقیقات فناوری (1398)، آیین نامه نشریات علمی، https: //rppc. msrt. ir، مصوب 1398. 02. 02.
35. یارمحمدی، لطف الله (1382)، گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس.
36. Antman, EM, Lau, J. ,Kupelnick, B. , Mosteller, F. , Chalmers TC. (1992) , A comparison of results of meta-analyses of randomized control trials and recommendations of clinical experts: Treatments for myocardial infarction. JAMA; 268: 240- 248.
37. Ary, Donald, Lucy Cheser Jacobs, Chris Sorensen & Asghar Razavieh, (2010) , Introduction to Research in Education, 8th Edition, Wadsworth, Canada,2010.
38. Chu,H. (2015) Research methods in Library and information science: A content analysis. Library and Information Science Research, 37 (1) ,36- 41.
39. Creswell, W. J. , (2013) ,Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches, London,Sage.
40. Denzin, k. Norman, Yvonna, s. Lincoln, (2018) , The Sage Handbook of Qualitative Research, London.
41. Glass, G. V. (1976) Primary, secondary, and meta-analysis of research. Educational Researcher,5,3-8.
42. Hsieh, Hsiu-fang, Shannon, Sarah E. , (2005) , " Three Approaches to Qualitative Content Analysis" , Qual Health Res, vol. 15.
43. Ian, H. Witten, Eibe, Frank, Mark A. Hall, Christopher J. Pal, (2017) , Data Mining: Practical Machine Learning Tools and Techniques, Fourth Edition, Elsevier Inc. , United States.
44. Klaus Krippendorff, (2004) Content Analysis An Introduction to Its Methodology, Second Edition, SAGE Publications, London.
45. Mahoney, James, and Dietrich Rueschemeyer, (2003) , “Comparative Historical Analysis: Achievements and Agendas. ” In Comparative Historical Analysis in the Social Sciences, edited by James Mahoney and Dietrich Rueschemeyer, 3–38. Cambridge: Cambridge University Press.
46. Marshall, Catherine, and Gretchen B. Rossman. , (2014) , Designing qualitative research. Sage publications, Google Books.
47. Merriam, B. Sharan, (2009) , Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation, Jossey- Bass, U. S. A.
48. Stringer,E. T. (2014) , Action Research (4ed) , saga publications.
49. Vernon W. (2009) , The Delphi technique: A review. International Journal of Therapy and Rehabilitation; 16 (2): 69- 79.
Weng, Sung-Shun & Lin, Yu-Jen. (2003) A study on searching for similar documents based on multiple concepts and distribution of concepts. Expert Systems with Applications 25 (3): 355–368.