ابعاد تربیتی سوره غافر با تکیه بر تفسیر المیزان به روش داده‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعة المصطفی العالمیه

2 طلبه سطح 4 مؤسسه آموزش عالی فاطمة الزهراء خوراسگان اصفهان

چکیده

در این پژوهش تلاش شده الگوهای تربیتی سوره غافر در آموزه‌های ارائه‌شده در تفسیر المیزان کشف شود. ازاین‌رو از روش پژوهشی داده‌بنیاد استفاده شده و در نهایت، 458 مفهوم، 6 مؤلفه و46 مقوله جزئی تربیتی استخراج شده است.
این مقاله سوره غافر را با رویکرد تربیتی بررسی می‌نماید؛ زیرا فلسفه بعثت پیامبران و اساسی‌ترین وظیفه اولیای الهی و متولیان و مربیان جامعه اسلامی، تربیت اسلامی است که یکی از مهم‌ترین و عمده‌ترین معارف اسلامی را نیز تشکیل داده است. برخی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تربیتی شناسایی شده سوره غافر در تفسیر المیزان عبارت‌اند از: مربی (الله، رسول، ...)، متربی (امت نبی اکرم، برخی مؤمنان، موسی و ...)، زمینه (مقدمه آوردن، رعایت آداب و ...)، موانع تربیتی (فساد، گناه و ...)، اهداف (ورود به جهنم و بهشت و ...)، نتایج (آگاه‌سازی متربی، پیروی از مربی و ...)، فایده تربیت (دلگرمی مربی و زیاد شدن عطوفت متربی)، مبانی (رعایت مساوات، عمل و عکس‌العمل و ...)، قاعده (دنیا دار فانی و آخرت دار باقی و ...)، روش (تذکر و عاقبت‌اندیشی و ...) و ابزار تربیتی (استشهاد آوردن، استفاده از قواعد ادبی و ...). و این ابعاد تربیتی شناسایی شده و شش الگو و مدل تحقیق را تشکیل داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Educational Dimensions of Sūrat Al-Ghāfir with Reliance on Tafsīr Al-Mīzān by Means of Data-based Method

نویسندگان [English]

  • Mohsen Khoshfar 1
  • Zeynab Bahadorani 2
  • Tahere Zare'an 2
1 Assistant Professor, Jami’at al-Musta al-‘Alamiyya
2 Level 4 Religious Student, Fatemat Al-Zahra Khorasgan Higher Education Institute, Isfahan
چکیده [English]

In this research, an attempt has been made to discover the educational patterns of Sūrat al-Ghāfir in the teachings presented in the interpretation of Al-Mīzān. Therefore, it has used the data-based research method and has been able to extract 458 concepts, 6 components and 46 minor educational categories.
This article examines Sūrat al-Ghāfir with an educational approach because the philosophy of the prophetic mission of the prophets and the most basic duty of the saints, guardians and educators of the Islamic society is Islamic education, which also includes one of the most important and major part of Islamic knowledge. Some of the most important identified educational components of Sūrat al-Ghāfir in the interpretation of Al-Mīzān are: the educator (Allah, the Prophet, etc.) and the educated (the umma of the Holy Prophet, some believers of Moses, etc.), the background (introduction, observance of etiquette, etc.) educational barriers (corruption, sin, etc.), goals (entering Hell and Heaven, etc.), results (awareness raising the educated, following the educator, etc.) the benefits of educating (educator encouragement and increasing the compassion of the educated), principles (observance of equality, action and reaction, etc.), rule (the world as the hereafter and the hereafter as the everlasting abode, etc.), method (reminder and foresightedness, etc.) and educational tools (testimony, use of literary rules, etc.). These educational dimensions have been identified and have formed six research models. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • education
  • Sūrat al-Ghāfir
  • Tafsīr Al-Mīzān
  • educational patterns
  • data-based
  1. آلوانی، سید مهدی؛ دانایی‌فر، حسن؛ عادل آذر (1386)، روش شناسی پژوهشی کیفی در مدیریت، رویکرد جامع، تهران: انتشارات صفار.
  2. ابن درید، محمد‌بن حسن (1988)، جمهرة اللغة، بیروت: دارالعلم للملایین.
  3. ابن فارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  4. ابن منظور، محمد‌بن مکرم (1405)، لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
  5. باقری، خسرو (1378)، نگاهی دوباره به تربت اسلامی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات مدرسه.
  6. بستانى، فؤاد افرام (1375)، فرهنگ ابجدى، ترجمه رضا مهیار، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلامی.
  7. بهشتی، محمد (1378)، مبانی تربیت از دیدگاه قرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
  8. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1368)، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، بی‌جا: انتشارات امیری.
  9. حسینی، سید علی‌اکبر (1372)، سیری اجمالی در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  10. دانایی‌فر، حسن؛ مؤمنی، نونا (1387)، «تئوری رهبری اثربخشی از دیدگاه امام علی7 استراتژی تئوری داده‌بنیاد متنی»، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 14، ص 75-110.
  11. داوودی، محمد (1387)، اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم)، قم: دفتر نشر معارف اسلامی.
  12. دلشاد تهرانی، مصطفی (1377)، سیری در تربیت اسلامی، تهران: مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.
  13. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
  14. دهقان نیری، ناهید؛ جلالی‌نیا، فاطمه (1383)، نظریه‌پردازی و نظریه‌های پرستاری، تهران: نشر بشری.
  15. راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، دمشق: دار الشامیة.
  16. راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد (1424ق)، تفسیر الراغب الاصفهانى، ریاض، مدار الوطن للنشر.
  17. زبیدی، محمد مرتضی (بی‌تا)، تاج العروس من جواهر القاموس، بی‌جا: بی‌نا.
  18. شاکر، محمدکاظم (1389)، مبانی و روش‌های تفسیری، قم: نشر جامعة المصطفی.
  19. شعبانی، حسن (1385)، مهارتهای آموزشی و پرورشی (روشها و فنون تدریس)، تهران: انتشارات سمت.
  20. شکوهی، غلامحسین (1370)، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مشهد: آستان قدس رضوی.
  21. صاحب‌بن عباد (بی‌تا)، المحیط فى اللغة، بی‌جا: بی‌نا.
  22. صعیدی، عبدالفتاح (1410)، الإفصاح فى فقه اللغة، قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
  23. طباطبایی، سید محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  24. طریحی، فخرالدین (1375)، مجمع البحرین، تهران: مرتضوى.
  25. عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: نشر اشجع.
  26. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1409ق)، کتاب العین، چاپ دوم، قم: مؤسسه دارالهجرة.
  27. فیروزآبادی، محمد‌بن یعقوب (بی‌تا)، القاموس المحیط، بی‌جا: بی‌نا.
  28. فیومی، احمدبن محمد (1425ق)، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر، قم: دارالهجرة.
  29. قرشى بنابى، على‏اکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  30. کریپندورف، کلوس (1378)، تحلیل محتوا، ترجمه هوشنگ نایب، تهران: انتشارات روش.
  31. مصطفوی، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چاپ سوم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
  32. منصوریان، یزدان (1386)، گراند تئوری چیست و چه کاربردی دارد، ویژه‌نامه همایش علم اطلاعات و جامعه اطلاعاتی اصفهان، دانشگاه اصفهان.
  33. نجارزادگان، فتح اللّه (1388)، بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین، قم: انتشارات سمت.
  34. هومن، علی حیدر (1386)، شناخت روش علمی در علوم رفتاری، تهران: انتشارات سمت.
  35. Axford Advanced Learner’s Dictionary of current English, seven edition, AS Hornby, Oxford University press, 2005.