چالش‌های واکاوی اصطلاحات تخصصی علوم انسانی در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر مرکز مطالعات میان رشته‌ای قرآن کریم جهاد دانشگاهی؛ دانشجوی دکتری پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 پژوهشگر مرکز مطالعات میان رشته‌ای قرآن کریم جهاد دانشگاهی؛ دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

قرآن کریم متنی از جنس زبان است. ارتباط با این متن چه به‌صورت بسیط و چه به‌صورت پیچیده، تنها از طریق زبان امکان‌پذیر است. علوم انسانی نیز در صورتی توان بهره‌گیری و ارتباط با قرآن را خواهند داشت که رابطه محکم زبانی با آن ایجاد نمایند. این ارتباط زبانی در دو مرحله اتفاق می‌افتد. مرحله اول مربوط به زمانی است که پژوهشگر اصطلاحی خاص را انتخاب کرده تا در قرآن بررسی نماید. مرحله دوم نیز زمانی است که فرد متناسب با اصطلاح منتخب، معادل‌های مناسب قرآنی خود را برگزیند. در هر دو گام با جنس رابطه زبانی خاص و چالش‌های خاص آن روبه‌رو هستیم. مقاله پیش رو در راستای شناخت پیچیدگی‌های مرحله اخیر، با استفاده از رویکرد زبان‌شناختی، دست به معرفی شش نوع از این چالش‌ها و ارائه مثالی برای هر یک زده است. بدفهمی ناشی از تطورپذیری، بدفهمی ناشی از خودکارشدگی، بدفهمی ناشی از پیچیدگی، بدفهمی ناشی از اشتراک، بدفهمی ناشی از تفاوت گفتمانی و بدفهمی ناشی از ترجمه محوری، آسیب‌هایی هستند که در این مرحله قابل توجه می‌باشند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Challenges of Delving into the Specialized Terminology of Humanities’ in the Qur’an

نویسندگان [English]

  • Husayn Shoja’i 1
  • Muhammad Husayn Akhavan Tabasi 2
1 Ph.D. Student, Tehran University, Farabi Pardis; Researcher, the Holy Qur’an Interdisciplinary Studies Center, Jihad-e Daneshgahi
2 Ph.D. Student, Tarbiat Modares University (TMU; Researcher, the Holy Qur’an Interdisciplinary Studies Center, Jihad-e Daneshgahi
چکیده [English]

The Holy Qur’an is a lingual text. Communicating with this text, whether in a simple or complex form, is possible only through language. The humanities will also be able to use and communicate with the Qur’an if it establishes a strong linguistic relationship with it.
This linguistic communication takes place in two stages. The first stage is when the researcher chooses a specific term to examine in the Qur’an. The second stage is when the person chooses the appropriate Qur’anic equivalents in accordance with the chosen term. In both stages, we face the specific language relationship and its specific challenges. In order to identify the complexities of the latter stage, the present article, using a linguistic approach, introduces six types of these challenges and provides an example for each. Misunderstandings due to transformability, misunderstandings due to being automated, misunderstandings due to complexity, misunderstandings due to similarity, misunderstandings due to discourse differences, and misunderstandings due to being translation-oriented are pathologies that are significant at this stage.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • challenge
  • terminology
  • humanities
  • the Qur’an

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آرنولد، جان.ایچ (1395)، تاریخ، ترجمه احمدرضا ارتقاء، تهران: ماهی.
  3. ابن مقفع (1357)، المنطق، به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انجمن فلسفه ایران.
  4. ‏‫احمدی‌، بابک‌‌ (1370)، ساختار و تأویل‌ متن‌‌، تهران: نشر مرکز.
  5. ارسطو (1358)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: بی‌نا.
  6. ارسطو (بی‌تا)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، طرح نو.
  7. اعرافی، علیرضا (1395)، فقه تربیتی، مبانی و پیش‌فرض‌ها، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
  8. ایازی، محمدعلی (1376)، قرآن و تفسیر عصری، تهران: فرهنگ اسلامی.
  9. ایچیسن، جین؛ گیلکریست، آلن؛ بادن، دیوید (1385)، تدوین و کاربرد اصطلاحنامه، ترجمه محسن عزیزی، تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  10. ایگرس، گئورک (1396)، تاریخ‌ نگاری در قرن بیستم، ترجمه محمدابراهیم باسط، تهران: سمت.
  11. باقری، خسرو (1394)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان.
  12. براون، ادوارد؛ تربیت، محمدعلی (1341)، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، ترجمه رضا صالح‌زاده، تهران: کانون معرفت.
  13. بهره‌مند، زهرا (1389)، «آیرونی و تفاوت آن با طنز و صنایع بلاغی مشابه»، متن پژوهی ادبی، شماره 45، ص 9-36.
  14. بهشتی، محمد (1387)، مبانی تربیت از دیدگاه قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  15. پاکتچی، احمد، «الزامات زبان‌شناختی مطالعات میان‌رشته‌ای»، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، شماره 1، ص 111-135.
  16. تکمیل همایون، ناصر (1385)، آموزش و پرورش در ایران، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  17. جمعی از نویسندگان (1386)، رهنمودهایی برای سیاست‌های اصطلاح‌شناسی: تدوین و اجرای سیاست اصطلاح‌شناسی در جوامع زبانی، ترجمه نگارش داوری اردکانی، ابوالفضل زرنیخی، تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  18. حسینی بهشتی، ملوک السادات (1393)، ساختواژه اصطلاح‌شناسی و مهندسی دانش، تهران: نشر چاپار.
  19. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
  20. راموز، ادریس؛ قانع، احمد‌علی (1396)، «روش پی‌جویی مفاهیم مدرن در متون دینی»، دین و ارتباطات، شماره 51، ص5-35.
  21. شجاعی، حسین؛ مصلائی پور، عباس؛ اسدبیگی، سجاد (1394)، «الزامات کلامی پژوهش میان‌رشته‌ای در قرآن»، مطالعات میان‌رشته‌ای علوم انسانی، شماره 4، ص 21-45.
  22. ریتسولی، لینا (1388)، «شناخت و تقلیل»، ترجمه آذر شکوهی، کتاب ماه فلسفه، شماره 29، ص 48-51.
  23. شمس‌آبادی، حسین؛ مولوی نافچی، اصغر (1391)، «زبانشناسی مفهوم متن در قرآن کریم»، مطالعات ادبی متون اسلامی، شماره اول، ص 59-69.
  24. شیری‌زاده، علی‌اکبر (1380)، «نقش آشنایی‌زدایی در آفرینش زبان ادبی»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 59، ص 8-17.
  25. صابونچی، مهتاب (1394)، «اهمیت شناخت فرهنگ در ترجمه با استناد بر چند نمونه»، پژوهش‌های زبانشناختی در زبان‌های خارجی، شماره 2، ص 333-351.
  26. صاحب‌بن عباد، اسماعیل (1414ق)، المحیط فی اللغة، به‌کوشش محمدحسن آل‌یاسین، بیروت: عالم الکتب.
  27. صدرا، محمد (1386)، «نظریه‌های گفتمان از زبان‌شناسی تا علوم سیاسی»، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 9، ص 171-208.
  28. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  29. عنایت، حمید (1376)، سیری در اندیشه سیاسی عرب، تهران: امیرکبیر.
  30. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410ق)، کتاب العین، قم: هجرت.
  31. فلبر، هلموت (1381)، مبانی اصطلاح‌شناسی، ترجمه محسن عزیزی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  32. فیض اللّهی، روح‌اللّه (1389)، نقد و بررسی ترور در قرآن کریم، تهران: دانشگاه امام صادق7.
  33. کوهن، توماس (1369)، ساختار انقلاب‌های علمی، ترجمه احمد آرام، تهران: سروش.
  34. محمدی، فخرالسادات؛ علیدوستی، سیروس (1393)، فرایند تدوین اصطلاحنامه، تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  35. مشکور، محمدجواد (1357)، فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‌های سامی و ایرانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  36. مصطفوی، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  37. معین، محمد (1357)، پاورقی‌ها بر کتاب «برهان قاطع» محمدحسین‌بن خلف برهان تبریزی، تهران: بی‌نا.
  38. مکاریک، ایرنا ریما (1384)، دانش‌نامه نظریه‌های‌ ادبی‌ معاصر، ترجمه مهران‌ مهاجر و محمد نبوی‌، تهران: آگه.
  39. ممتحن، مهدی؛ لک، ایران (1392)، «نقش ترجمه در ادبیات تطبیقی و داستان نویسی معاصر»، پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، شماره 9، ص 119-141.
  40. مهدی‌پور، فرشاد (1393)، «گونه‌شناسی جریان‌شناسی‌های فکری-فرهنگی در ایران معاصر»، دین و سیاست فرهنگی، شماره 2، ص 7-30.
  41. نامور، زهرا؛ یقطین، مریم (1392)، علم‌سنجی و چالش تقلیل‌گرایی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
  42. نشاط، نرگس (1381)، مدخل «دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع رسانی»، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  43. هاشمی، سید احمد (1382)، مدخل «ترجمه فارسی در دوره معاصر» دانشنامه جهان اسلام، تهران: دای‍رة‌ال‍م‍ع‍ارف‌ اس‍لام‍ی‌.
  44. یعقوب‌نژاد، محمدهادی (1394)، «نقش اصطلاح‌شناسی در توانمندسازی فقه»، کاوشی نو در فقه، شماره 85، ص 7-36.
  45. Ahmad, (1970), studies in islamic culture in the India enviroment, London, oxford.
  46. Caruso, D., and Rhoten, D. (2001), Lead, follow, get out of the way.
  47. Miller, M. & Boix Mansilla, V. (2004), Thinking across perspectives and disciplines, Interdisciplinary Studies Project, Project Zero, Harvard Graduates School of Education.
  48. palmer, (1976), R semantic: A new outline, cambridge, camberidge university press.
  49. Skeat, W.W. (1963), An Etymological Dictionary of the English Language, Oxford, Clarendon.
  50. Turner, M. G. & Carpenter, S. R. (1999), Tips and traps in interdisciplinary research, Ecosystems, 2.
  51. Tylor, Edward (1871), Primitive Culture, London, John Murray, Volume 1.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار