واکاوی دیدگاه رزالیند گویین دربارۀ عناصر بنیادین استدلال در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

یکی از مسائل قابل توجه در تحقیقات قرآنی، بررسی شیوه‌های استدلالی به‌کار رفته در قرآن کریم است. اساساً خداوند چگونه در قرآن کریم استدلال کرده و از چه عناصر بنیادین در این استدلال‌ها استفاده شده است؟ از میان قرآن‌پژوهان غربی، رزالیند ورد گویین در این زمینه تحقیق مفصلی انجام داده است. در مقالۀ حاضر تلاش شده با روش توصیفی-تحلیلی، دیدگاه گویین دربارۀ عناصر بنیادین استدلال در قرآن کریم و چگونگی نقش آنها در تشکیل استدلال‌های قرآنی واکاوی شود. با بررسی‌های انجام‌شده، این نتیجه به‌دست آمد که گویین سه عنصر بنیادین را در استدلال‌های قرآنی کشف می‌کند که عبارت‌اند از: عهد، نشانه‌ها و سنت. گویین عهد را به منزلۀ قاعده‌ای عام می‌داند که در بسیاری از استدلال‌های قرآنی نقش مؤثری ایفا می‌کند. وی این استدلال‌ها را در قالب استدلال مبتنی بر قاعده شناسایی می‌کند. علاوه بر این، به گفتۀ وی، قواعد فرعی متعددی از عهد ناشی می‌شود که به نوبۀ خود استدلال‌هایی را شکل می‌دهند. مباحث گویین دربارۀ شیوه‌های استدلالی در قرآن و عناصر بنیادین در آنها، زاویه‌هایی جدید به تحقیقات قرآنی داده و زمینه‌ای مناسب را برای پژوهش‌هایی اصیل در این حوزه فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Delving into Rosalind W. Gwynne’s View of the Fundamental Elements of Reasoning in the Holy Qur’an

نویسنده [English]

  • Muhammad Ali Mobini
Associate Professor, Islamic Sciences and Culture Research Institute
چکیده [English]

One of the significant issues in Qur’anic research is the study of the reasoning methods used in the Holy Qur’an. Basically, how did God argue in the Holy Qur’an, and what fundamental elements were used in these arguments? Among Western scholars of the Qur’an, Rosalind Ward Gwynne has done extensive research in this area. In the present article, an attempt has been made to use a descriptive-analytical method to delve into Gwynne’s views on the fundamental elements of reasoning in the Holy Qur’an and how they play a role in the formation of Qur’anic reasoning. From the studies carried out, it was concluded that Gwynne has discovered three fundamental elements in the Qur’anic arguments, which include: covenant, signs, and tradition. Gwynne considers the covenant as a general rule that plays an important role in many Qur’anic arguments. She identifies these arguments as the rule-based arguments. In addition, she says, there are various sub-rules of the covenant that in turn form certain arguments. Gwynne’s discourses concerning the methods of reasoning in the Qur’an and the fundamental elements in them give new perspectives to Qur’anic research and provide a suitable ground for authentic research in this field.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’anic argument
  • covenant
  • tradition
  • Rosalind Gwynne
  1. قرآن کریم.
  2. اخگری، محمد جواد (1388)، تصحیح انتقادی القسطاس المستقیم غزالی و مقایسۀ آن با سایر آثار منطقی وی، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
  3. چنگی آشتیانی، مهری (1397)، «تحلیل دیدگاه غزالی در باب وحیانی بودن منطق»، پژوهش‌های قرآنی، دورۀ 23، شماره 89، ص 98-119.
  4. طوفی، نجم‌الدین (سلیمان‌بن عبدالقوی) (1408ق/ 1987)، عَلَم الجَذَل فی علم الجَدَل، ویراستۀ ولفهارت هاینریش، بیروت/ ویسبادن: المعهد الآلمانی.
  5. غزالی، ابوحامد محمد‌بن محمد (بی‌تا)، القسطاس المستقیم: الموازین الخمسة للمعرفة القرآن، دمشق: المطبعة العلمیة.
  6. فایدئی، اکبر؛ عبدالهی عابد، صمد (1394)، «ابتکار غزالی در استخراج قیاس‌های منطقی از قرآن کریم»، مطالعات قرآنی، دورۀ 6، شماره 24، ص 79-94.
  7. قدردان قراملکی، محمدحسن (1385)، «اثبات خدا در قرآن کریم»، قبسات، دورۀ 11، شماره 41، ص 59-78.
  8. گویین، رزالیند (1393/ 1435ق «الف»)، «جوانی و پیری»، ترجمه امیر مازیار، در مک‌اولیف، جین دمن، دائرة المعارف قرآن، ویراستاران ترجمۀ فارسی: حسین خندق‌آبادی، مسعود صادقی، مهرداد عباسی و امیر مازیار، ج 2، تهران: انتشارات حکمت، ص 384-386.
  9. گویین، رزالیند، «دوزخ» (1393/ 1435ق «ب»)، ترجمه اعظم پویا، در مک‌اولیف، جین دمن، دائرة المعارف قرآن، ویراستاران ترجمۀ فارسی: حسین خندق‌آبادی، مسعود صادقی، مهرداد عباسی و امیر مازیار، ج 2، تهران: انتشارات حکمت، ص 64-70.
  10. گویین، رزالیند، «زیبایی» (1394/ 1436ق)، ترجمه فیروزه صادق­زاده دربان، در مک‌اولیف، جین دمن، دائرة المعارف قرآن، ویراستاران ترجمۀ فارسی: حسین خندق‌آبادی، مسعود صادقی، مهرداد عباسی و امیر مازیار، ج 3، تهران: انتشارات حکمت، ص 305-307.
  11. محمدعلیزاده، محمدرضا (1395 «الف»)، «استدلال شرطی در قرآن کریم»، معارف منطقی، دورۀ 3، شماره 4، ص 93-116.
  12. محمدعلیزاده، محمدرضا (1395 «ب»)، «سبک‌های بیان استدلال در قرآن»، آیین حکمت، دورۀ 8، شماره 29، ص 125-147.
  13. محمدعلیزاده، محمدرضا (1398)، «استدلال منطقی در قرآن»، آیین حکمت، دورۀ 11، شماره 40، ص 175-198.
  14. نصیری، علی (1391)، «چگونگی انعکاس براهین اثبات وجود خداوند در قرآن»، مطالعات تفسیری، دورۀ 3، شماره 9، ص 105-130.
  15. ویتینگهام، مارتین (1389)، «تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم»، ترجمه سید علی آقایی، در: سید هدایت جلیلی، مجموعه مقالات غزالی پژوهی، چاپ اول، تهران: خانه کتاب.
  16. Gottlieb, Gideon, (1968), The Logic of Choice: An Investigation of the Concepts of Rule and Rationality; London: Allen and Unwin.
  17. Gwynne, Rosalind Ward (2006), “Youth and Old Alge”, in McAuliffe, Jane Dammen (ed.), Encyclopedia of the Qur'an, V. 5, Leiden: Brill: 569-570.
  18. Gwynne, Rosalind Ward, (1990), "The A Fortiori Argument in Fiqh, Nahw, and Kalam", Studies in the History of Arabic Grammar II, (K. Versteegh and M. Carter, eds), Philadelphia: John Benjamins: 165-177.
  19. Gwynne, Rosalind Ward, (1993), "The Neglected Sunnah: Sunnat Allāh (The Sunnah of God)", American Journal of Islamic Social Sciences 10, no. 4: 455-463.
  20. Gwynne, Rosalind Ward, (2001), “Beauty”; in McAuliffe, Jane Damen (ed.), Encyclopedia of the Qur'an, V. 1, Leiden: Brill: 212-214.
  21. Gwynne, Rosalind Ward, (2002), “Hell and Hellfire”, in McAuliffe, Jane Damen (ed.), Encyclopedia of the Qur'an, V. 2, Leiden: Brill: 414-420.
  22. Gwynne, Rosalind Ward, (2002), “Impotence”, in McAuliffe, Jane Damen (ed.), Encyclopedia of the Qur'an, V. 2, Leiden: Brill: 507-508.
  23. Gwynne, Rosalind Ward, (2004), Logic, Rhetoric and Legal Reasoning in the Qur’an: God’s Arguments, London and New York: Routledge Curzon.
  24. Lowry, Joseph E., (2008), “Review of Logic, Rhetoric, and Legal Reasoning in the Qur'ān: God's Arguments”, Islamic Law and Society, V. 15, N. 3: 415-417.
  25. Rescuer, Nicholas, (1966), The Logic of Commands, London: Routledge and Kegan Paul.