واکاوی صبر جمیل در سیرۀ حضرت یعقوب (علیه السلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مرکز آموزش عالی سازمان مدیریت دولتی تبریز

2 دانش‌آموختۀ دکتری دانشگاه اصفهان

چکیده

مفهوم «صبر جمیل» یکی از فضایلی است که در قرآن برای توصیف نحوۀ بردباری برخی از بندگان خاص خدا در برابر سختی‌ها و مصائب به‌کار رفته است. در این مقاله برآنیم تا با کاویدن مفهوم «صبر جمیل» در قرآن، روایات و کتب تفسیر، معنای روشنی از آن را به‌دست آورده و این فرضیه را به آزمون گذاریم که آیا صِرف حکایت‌گری قرآن از شیوۀ صبر حضرت یعقوب (ع) و بازگوکردن آرزوی آن حضرت برای برخورداری از صبر جمیل، به این معناست که آن جناب به این فضیلت کاملاً آراسته بوده و شیوۀ صبر او می‌تواند الگوی تمام‌نمای مؤمنان باشد؟ مقاله در پی اثبات این ادعاست که الگوی صبر جمیل در قرآن، پیامبرانی چون ایوب (ع)، ابراهیم (ع) و نبی مکرم اسلام (ص) هستند و قرآن در بیان داستان چگونگی مواجهۀ حضرت یعقوب (ع) با گم‌شدن فرزند، در مقام تأیید رفتار این پیامبر بزرگوار و الگوسازی تمام‌نما از صبر ایشان نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Deliberation on Graceful Patience in the Biography of Prophet Ya‘qūb (A.S.)

نویسندگان [English]

  • Hasan Rahbari 1
  • Mas’oud Rahbari 2
1 M.A. Graduate, Higher Education Center of Tabriz Public Management Organization
2 Ph.D. Graduate, Isfahan University
چکیده [English]

the Qur’an to describe the perseverance of some special servants of God in the face of hardships and sufferings. In this article, by exploring the concept of “graceful patience” in the Qur’an, narrations and commentary books, we will get a clear concept from it and test the hypothesis that the Qur’an’s mere narration of the mode of patience of Prophet Ya‘qūb (A.S.) and recounting his wish for enjoying graceful patience mean that his highness is fully embellished with this virtue and his way of patience can be a model for the whole of the believers? The article seeks to prove the claim that the exemplary of graceful patience in the Qur’an are prophets such as Job (A.S.), Abraham (A.S.), and the Holy Prophet of Islam (S.A.W.), and the Qur’an in telling the story of Jacob (A.S.)’s facing the loss of his son, does not intend to confirm the behavior of this great prophet and providing a full-length exemplar of his patience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Patience
  • graceful patience
  • prophet Ya‘qūb (A.S.)
  • Qur’an
  • complaint
  • impatience
  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. ابن طاووس، علی‌بن موسی (1414ق)، الملهوف على قتلى الطفوف، تحقیق فارس تبریزیان (حسّون)، تهران: دار الاسوة.
  4. اسکافى، محمد‌بن همام (1404ق)، التمحیص، قم: مدرسه امام مهدى (عج).
  5. تمیمى آمدى، عبد الواحد‌بن محمد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق سید مهدى رجائى، قم: دار الکتاب الإسلامی.
  6. تمیمی آمدی، عبدالواحد‌بن محمد (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  7. ثقفى کوفى، ابراهیم‌بن محمد (1353)، الغارات، تهران: انجمن آثار ملى.
  8. جعفر‌بن محمد الصادق (ع) (1400ق)، مصباح الشریعة، بیروت: اعلمی.
  9. جوادی آملی، عبدالله (1395)، تسنیم (تفسیر قرآن)، قم: نشر اسراء.
  10. حرانى، ابن شعبه (1363)، تحف العقول، تصحیح على‌اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین‏.
  11. حسنى واعظ، محمود‌بن محمد (1381)، دقائق التأویل و حقائق التنزیل، تهران: مرکز پژوهشى میراث مکتوب.
  12. حقى برسوى، اسماعیل‌بن مصطفى (بی‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.
  13. خمینی (امام)، سید روح الله (1368)، چهل حدیث، قم: مرکز نشر فرهنگی رجا.
  14. دهخدا، علی اکبر (1335)، لغت‌نامه، تهران: مجلس شورای ملی.
  15. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1392ق )، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق ندیم مرعشلی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  16. سمرقندى، نصر‌بن محمد (1416ق)، تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم، بیروت: دار الفکر.
  17. سیوطى، عبدالرحمن‌بن ابى‏بکر (2007)، الاکلیل فى استنباط التنزیل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  18. شعیری، محمد‌بن محمد (بی‌تا)، جامع الأخبار، نجف: مطبعة حیدریة.
  19. صدوق (ابن بابویه)، محمد‌بن على (1362)، الخصال‏، قم: جامعه مدرسین.
  20. صدوق (ابن بابویه)، محمد‌بن على (1376)‏، الأمالی، تهران: کتابچى.
  21. صدوق (ابن بابویه)، محمد‌بن على (1385)، علل الشرائع، قم: کتاب‌فروشى داورى‏.
  22. طباطبایى، سید محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  23. طبرسى، فضل‌بن حسن (1372)‏، مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  24. طبرى، محمدبن جریر (1412ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
  25. طوسى، محمد‌بن حسن (1407ق)، تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیه‏.
  26. طوسى، محمد‌بن حسن (1414ق)، الأمالی، قم: بی‌نا.
  27. طوسى، محمد‌بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  28. طوسی، نصیرالدین (1361)، اوصاف الأشراف، مشهد: انتشارات امام.
  29. علم ‏الهدى، سید مرتضی (1350ق)، تنزیه الانبیاء، قم: شریف رضی.
  30. علم ‏الهدى، سید مرتضی (1431ق)، تفسیر الشریف المرتضى المسمى بنفائس التأویل، تصحیح مجتبى احمد موسوى، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  31. علم ‏الهدى، سید مرتضی (1998)، أمالی، قاهره: دار الفکر العربی.
  32. عیاشى، محمد‌بن مسعود (1380ق)، التفسیر (تفسیر العیاشی)، تحقیق هاشم رسولى محلاتی‏، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
  33. غزالی، ابوحامد محمد (بی‌تا)، احیاء العلوم الدین، بیروت: دار الکتاب العربى‏.
  34. فخر رازى، محمد‌بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  35. فراء، یحیى‌بن زیاد (1980)، معانى القرآن، چاپ دوم، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  36. فراهیدى، خلیل‌بن احمد (1409ق)، کتاب العین‏، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
  37. فقیه دامغانی، حسین‌بن محمد (1361)، الوجوه و النّظائر فی القرآن، ترجمه اکبر بهروز، تبریز: دانشگاه تبریز.
  38. قرائتى، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن.
  39. قرطبى، محمد‌بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  40. قمى، عباس (1414ق)، ‏سفینة البحار، قم: اسوه‏‏.
  41. کلینى، محمد‌بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  42. ماتریدى، محمد‌بن محمد (1426ق)، تأویلات أهل السنة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  43. مجلسى، محمدباقر (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول،‏ چاپ دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  44. مجلسى، محمدباقر (1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، تصحیح مهدى رجائى‏، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی‏.
  45. مقاتل‌بن سلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل‌بن سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  46. مکارم شیرازى، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.