تفسیر واژگان «عربی» و «لسان عربی» در قرآن با رویکرد تحلیلی انتقادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

2 استادیارگروه زبان و ادبیات عرب، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

10.22081/jqr.2022.63097.3520

چکیده

زبان به‌عنوان یک پدیده زنده و پویا، پیوسته در مسیر تحول و تطور قرار داشته است. این امر در علم زبان‌شناسی بدیهی و مثبت ارزیابی می‌شود. اما آن‌گاه که متن مقدس در دوره‌ای طولانی با مخاطبان متعدد روبه‌رو است، حفظ گوهر اصلی، مطالعه و دریافت پیام آن، در صورتی امکان‌پذیر است که متن را با زمان صدور و یا نزول آن فهمید. در غیر این صورت، سبب می‌شود گاه در فهم و تفسیر برخی آیات، تناقض و شبهه ایجاد گردد. یکی از واژگان و ترکیبات قرآنی، «لسان»، «عربی» و اضافه این دو به‌هم است. بیشتر مفسران و مترجمان این کلمات و ترکیب اضافی را فقط در همان معنای مشهور امروزی، یعنی گویش عربی تبیین نموده‌اند که در پی آن، شبهه انحصار قرآن برای عرب‌زبانان و اخراج عموم بشر در تمام اعصار و امصار برای آن مطرح می‌شود. افزون بر آن، تناقض ایجادشده در این انحصار با آیات مربوط به جهان‌شمولی قرآن نیز محل توجه است. این در حالی است که می‌توان با تأمل در آیات و سیاق آنها، و مهم‌تر از همه، در معنای لغوی این واژگان، معنای دیگر پیام آشکار و بدون ابهام و اغلاق برای آنها تبیین نمود. این مقاله با رویکرد تحلیلی- انتقادی و واکاوی اصل و ماده این لغات با تکیه بر سیاق، به ارائه معنایی متفاوت از این واژگان و ترکیب دست یافته است که با توجه به آن، این شبهه و تناقض منتفی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interpretation of the Words ‘Arabī and Lisān-i ‘Arabī in the Qur’an with a Critical Analytical Approach

نویسندگان [English]

  • Zohreh Narimani 1
  • Ja’far Firuzmandi Bandpay 2
1 Assistant Professor, University of Sciences and Knowledge of the Holy Qur’an
2 Assistant Professor, Islamic Azad University of Kermanshah
چکیده [English]

Language, as a living and dynamic phenomenon, has continuously been on the course of development and evolution. This is evaluated as obvious and positive in the science of linguistics. But when the sacred text is facing numerous addressees for a long period of time, it is possible to preserve the main essence, to study and receive its message, if you understand the text with the time of its issuance or revelation. Otherwise, it sometimes causes contradictions and doubts in the understanding and interpretation of some verses. One of the words and compounds of the Qur’an is lisān, Arabī and the combination of these two. Most of the interpreters and translators have explained these words and additional combinations merely in same popular meaning as is used today, i.e. the Arabic dialect, following which the doubt is raised of the Qur’an’s monopoly for the speakers of the Arabic language and exclusion of the general human race and places. In addition, the contradiction created in this monopoly with the verses related to the universality of the Qur’an is also worthy of attention. Meanwhile, by reflecting on the verses and their context, and most importantly, on the literal meaning of these words, the other meaning of the obvious message can be explained to them without ambiguity or obfuscation. This article, with an analytical-critical approach and analysis of the essence and substance of these words relying on the context, has achieved a different semantic representation of these words and combinations, according to which, this doubt and contradiction is no longer an option.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ‘Arabī
  • lisān
  • dialect
  • culture
  • obvious
  • critical correction
  1. قرآن کریم.
  2. ابن درید، محمد‌بن حسن (1407ق)، جمهرة اللغه، بیروت: دار العلم للملایین.
  3. ابن عاشور، محمد طاهر (1420ق)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  4. ابن فارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، مصحح: محمد هارون عبدالسلام، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  5. ابن منظور، محمد‌بن مکرم‏ (1414ق)، لسان العرب‏، بیروت: دار صادر.
  6. ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمن‌بن محمد (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، ریاض،‏ مکتبة نزار مصطفى الباز.
  7. ازهری، محمدبن احمد (1421ق)، تهذیب اللغة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  8. جرجانی، عبدالقاهربن عبدالرحمن (1430ق)، درج الدرر، عمان: دارالفکر.
  9. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1984)، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.
  10. دینورى، عبدالله‌بن محمد (1424ق)، تفسیر ابن وهب المسمى الواضح فى تفسیر القرآن الکریم‏، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  11. رازى، ابوالفتوح حسین‌بن على‏ (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن‏، مشهد مقدس‏: بنیاد پژوهشهاى اسلامى.‏
  12. راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد‏ (1412ق)‏، مفردات ألفاظ القرآن‏، بیروت: دار القلم.
  13. زبیدی، محمدمرتضی (۱۳۸۵ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالهدایه.
  14. سمرقندى، نصربن محمد (بی‌تا)، بحرالعلوم‏، بی‌جا: بی‌نا.
  15. شاذلی، سیدبن قطب (1425ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
  16. صادقى تهرانى، محمد (1406ق)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم: نشر فرهنگ اسلامى.
  17. صدوق، محمدبن علی‌بن بابویه (‌۱۴۰۴ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: منشورات جامعة المدرسین.
  18. طباطبایى، سید محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  19. طبرانى، سلیمان‌بن احمد (2008)، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم، اردن: دارالکتاب الثقافی.
  20. طبرسى، فضل‌بن حسن‏ (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، تهران: ناصر خسرو.
  21. طبری، محمد‌بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
  22. طوسی، محمد‌بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  23. فراهیدى، خلیل‌بن احمد (1409ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
  24. کلینی، محمد‌بن یعقوب (۱۳۶۳)، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  25. مجلسی، محمدباقر (1363)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  26. مدرسى، سید محمدتقى (1419ق)‏، من هدى القرآن‏، تهران: دار محبى الحسین.
  27. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  28. مکارم شیرازی، ناصر (1386)، پیام قرآن‏، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  29. میبدى، احمد‌بن محمد (1371)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران: امیر کبیر.
  30. هاشمی، احمد (۱۴۲۳ق)، جواهر البلاغه، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.