تحلیل مؤلفۀ شفاعت در تجربیات نزدیک به مرگ با دیدگاه علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه میبد استان یزد

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث . دانشکده الهیات . دانشگاه میبد استان یزد

3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الیهات دانشگاه میبد، یزد، ایران

4 پژوهشگر، نویسنده و مستند ساز تجربیات نزدیک به مرگ. دانشجوی دکتری ارتباطات و رسانه دانشگاه تهران

10.22081/jqr.2024.68680.3971

چکیده

مسلمانان بر پذیرفتن اصل شفاعت در دستگاه مشیت الهی و نظام حساب و کتاب اعمال، اجماع دارند. شفاعت نزد شیعیان جایگاهی ممتازتر دارد تا جایی که در کتب متقدمین به‌عنوان یکی از اصول اعتقادی شیعه نام برده شده است. لکن دربارۀ عرصۀ ظهور آن اختلاف نظر وجود دارد. علامه طباطبایی با رویکرد خردورزانه به بررسی شفاعت پرداخته‌اند و آن را از تفاسیر و برداشت­‌های سطحی­‌اندیشانه تجرید کرده‌اند. بحث ایشان مرکب از تفسیر آیات، روایات، برهان عقلی و ساختارشناسی نظام تکوین است. از واکاوی آرای علامه می‌­توان دریافت ماهیت وجودشناختی تجارب نزدیک به مرگ، با مرحلۀ سکرات موت و ورود به عالم برزخ بیشترین انطباق را دارد. جمع­‌بندی و تحلیل آرای این اندیشمند شیعی و مقایسۀ آن با نتایج ثبت‌شده از صد تجربۀ نزدیک به مرگ شیعیان به روش توصیفی-تحلیلی، نشان می‌دهد شفاعت در مراتب برزخ و مبادی آن در تجربه‌های نزدیک به مرگ، به منظور اعطای فرصت حیات مجدد وجود دارد. ازآنجاکه به تصریح برخی روایات، شفاعت به‌معنای آمرزش گناهان مستوجب آتش جهنم، خاص قیامت بوده و دربردارندۀ برزخ نمی‌­شود، برخی عنوان کرامت و تفضّل را بر آن نهاده‌اند. اما شفاعت به معنای دستگیری و انضمام مشفوع به شفیع در تجربۀ نزدیک به مرگ در جلوۀ برزخی آن که تأثیرش در بازگشت ایشان به دنیا و اعطای فرصت ادای مافات بوده است، در این تجربه­‌ها بارها رخ داده‌ است.   

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Intercession Component in Near-Death Experiences from the Perspective of ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Asadi 1
  • Kamal Sahraei Ardakani 2
  • Ahmad Zare zardini 3
  • Abbas Mowzoun 4
1 Olum quran& hadith, theology faculty, meybod university,
2 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meibod University, Meybod, Iran
3 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meibod University, Meybod, Iran
4 Abbas Mowzoun ,Author ,Reasercher, and Documentary filmmaker of NDE. PhD in Coumminication and Media from Tehran University
چکیده [English]

Muslims are unanimous in accepting the principle of intercession in the system of Divine providence and the reckoning and evaluating deeds. Intercession has a more distinguished position among Shi'ites, to the extent that it is mentioned in the books of the early scholars as one of the principles of Shi'ite dogmatic ideology. However, there is disagreement about the area of ​​its emergence. ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī studied intercession with a rational approach and deemed it as separate from superficial interpretations and perceptions, and presented a discourse that is a combination of interpretation of verses, narrations, rational argument, and the structuralism of the system of evolution about it. By delving into ‘Allāma’s views, it is possible to define the ontological nature of near-death experiences, including the greatest correspondence with the stage of the death throes and entering the world of purgatory. After summarizing and analyzing the views of this Shi'ite thinker, comparing them with the recorded results of one hundred near-death experiences of Shi'ites, a descriptive-analytical method was used to conclude that there is intercession in the stages of purgatory and its principles in near-death experiences in order to grant a chance for a renewed life. Since, according to some narrations, intercession, meaning forgiveness of sins deserving hellfire is specific to the Day of Judgment and does not include purgatory, some would like to give it the title of miraculous act and benediction. However, intercession means the providing assistance and annexation of the intercessed to the intercessor in a near-death experience in its manifestation of purgatory, which has the effect of returning them to the world and granting them the opportunity to make amends for some past actions, and has occurred repeatedly in these experiences.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • near-death experiences
  • Tafsīr al-Mīzān
  • purgatory
  • intercession
  • ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī
  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه، محمد بن علی (1414ق)، الاعتقادات الامامیه، چاپ دوم، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
  3. ابن بابویه، محمد بن علی (1366)، علل الشرایع، ترجمۀ هدایت الله مسترحمی، چاپ ششم، تهران: نشر مصطفوی.
  4. ابن سینا (1377ق)، الاشارات و التنبیهات، ج1، تهران: بی‌نا.
  5. ابن قولویه، محمد بن جعفر (1356)، کامل الزایارات، نجف اشرف: دار المرتضویه.
  6. اصفهانی، راغب، حسین بن محمد (1387)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق محمد خلیل عیتانی، تهران: نشر آرایه.
  7. الکساندر، ایبن (1396)، بهشت برین حقیقت دارد، ترجمۀ محمود دانایی، تهران: پندارتابان.
  8. امینی­خواه، مصطفی (1400)، جلسات تفسیر قرآن، مشهد: بی‌نا.
  9. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان (1413ق)، مدینه المعاجز الائمه الاثنی عشریه، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
  10. حرعاملی، محمدبن حسن (1362)، الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، ترجمه احمدجنتی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: نوید.   
  11. جوادی آملی عبدالله (1394)، تحریر ایقاظ النائمین. ج1، قم: نشر اسراء.
  12. خمینی، سید روح الله (1381)، تقریرات فلسفی، تحقیق عبدالغنی اردبیلی، ج3، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  13. خمینی، سید روح الله (1381)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مۀسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  14. دستغیب، سید عبدالحسین (1376)، داستان‌های شگفت، تصحیح سید هاشم دستغیب، چاپ دوم، قم: دارالکتب.
  15. طباطبائی، سید محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، شرح و ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم: نشر جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
  16. طباطبایی، سید محمدحسین (1388)، انسان از آغاز تا انجام، ترجمۀ محمدصادق لاریجانی، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب.
  17. طباطبایی، سید محمدحسین (1387)، آغاز فلسفه (ترجمۀ بدایة الحکمة)، ترجمۀ محمدعلی گرامی، قم: بوستان کتاب.
  18. طباطبایی، سید محمدحسین (1388)، بررسی‌های اسلامی. چاپ دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.
  19. طباطبایی، سید محمدحسین (1388)، رسائل توحیدی، بی‌جا، بی‌نا.
  20. طباطبایی، سید محمدحسین (1423ه.ق)، طریق عرفان (ترجمۀ رسالة الولایه)، قم: نشر بخشایش، نرم افزار مجموعه آثار علامه طباطبایی.
  21. طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا)، مجموعه آثار، نسخۀ 2، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
  22. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری/ محمدآخوندی، چاپ چهارم، ج 3، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  23. مصاحبه­های آرشیو شبکۀ 4 سیمای جمهوری اسلامی ایران (1399-1402)، مستند زندگی پس از زندگی، تحقیق و اجرا: عباس موزون: https://tv4.ir
  24. مطهری، مرتضی (1372)، مجموعه آثار، ج 1، تهران: مۀسسۀ نشر آثار شهید مطهری.
  25. مودی، ریموند (1363)، زندگی پس از زندگی، ترجمۀ فرخ سیف بهزاد، تهران: فاریاب.