مبانی جداناپذیری حجیت قرآن از سنّت در مرجعیت علمی قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی، قم، ایران

2 دانش‌آموخته سطح ۴ مؤسسه بین المللی امام‌شناسی، قم، ایران

10.22081/jqr.2024.69832.4081

چکیده

مرجعیت علمی قرآن کریم از اثرگذاری معنادار و روشمند قرآن کریم بر دیگر دانش‌ها، ازجمله علوم انسانی و اسلامی سخن می‌راند. تبیین مرجعیت قرآن در این زمینه، مبتنی بر تحقّق مبانی و ادلة ویژه آن است. جداناپذیری حجّیت قرآن از سنت را باید یکی از مبانی مهم در مرجعیت علمی دانست. پیوند میان قرآن و سنّت، از مسائل دامنه‌دار و موضوعات مورد توجه دانشمندان بوده است. قرآن کریم به‌عنوان منبع دستیابی به معارف دین، مورد پذیرش بوده، اما در گسترۀ حجّیت و کشف مراد از آیات، با دیدگاه‌ها و روش‌های گوناگونی روبه‌رو هستیم. بر اساس نظرگاه جداناپذیری حجّیت قرآن از سنت، کتاب الهی در معنادهی بخشی از آیاتش، نیازمند سنّت است. دریافت تفسیر دقیق و صحیح از آیات و بهره از تمام ظرفیت‌های سنّت در کشف مقاصد الهی، ضرورت بحث از این دیدگاه را تأمین می‌نماید. ازاین‌رو بایسته است تا کشف مبانی این دیدگاه به روش توصیفی-تحلیلی، مقایسه‌ای و تطبیق داده‌های روشی حاصل از مطالعات، صورت گیرد. این نظریه بر پایۀ مبانی عقلایی، قرآنی و روایی استوار گردیده است. در مبنای عقلایی، نقش بافت فرامتنی در فهم کلام بررسی می‌شود. در مبنای قرآنی، آیات متشابه و در مبانی روایی، همسان نبودن کلام خدا با کلام بشر بیان می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Inseparability Principles of the Validity of the Qur'an from the Sunna in the Scientific Authority of the Qur'an

نویسندگان [English]

  • Husayn Elahinezhad 1
  • Seyyed Hasan Siyadati 2
1 Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Mahdavit and Future Research Institute, Qom, Iran
2 Level 4 Graduate of the International Institute of Imamology, Qom, Iran
چکیده [English]

The scientific authority of the Holy Qur'an talks about the meaningful and methodical efficacy of the Holy Qur'an on other sciences, including humanities and Islamic sciences. The enunciation of the Qur'an's authority in this context is based on the actualization of its special principles and evidence. The inseparability of the Qur'an's authority from the Sunna should be considered as one of the most important principles in scientific authority. The connection between the Qur'an and the Sunna has been one of the wide-spread issues and among the topics of interest to scientists. The Holy Qur'an has been accepted as a source of religious knowledge, but in terms of validity and discovering the intention of the verses, we are faced with different views and methods. According to the viewpoint of the inseparability of the validity of the Qur'an from the Sunna, the Divine Book needs the Sunna in interpreting some part of its verses. Receiving accurate and sound interpretation of the verses and benefiting from all the capacities of the Sunna in discovering the divine intentions provides the necessity of discussion from this point of view. Therefore, it is advisable to discover the principles of this viewpoint in a descriptive-analytical and comparative method and by matching the data obtained from the studies done so far. This theory is based on rational, Qur'anic and narrative foundations. In the rational foundation, the role of extra-textual context in the understanding of words is examined. In the Qur'anic foundation, the ambiguous verses and in the narrative basis, the dissimilarity of God's words with human words is enunciated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the scientific authority of the Qur'an
  • the validity of the Qur'an
  • the validity of the Sunna
  • the foundations of inseparability
  • the relationship between the Book and the Sunna

مراجع

  1. قرآن.
  2. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، چاپ اوّل، مکتب الإعلام الإسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
  3. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، چاپ اوّل، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۱ق.
  4. استرآبادی، محمد امین، الفوائد المدنیة، چاپ دوم، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۴۲۶ق.
  5. اصفهانی، میرزا مهدی، الأصول الوسیط، چاپ اول، مطبعة الإشراق، قم، 1438ق.
  6. اعرافی، غلامحسین، نگاهی نو به مرجعیت علمی قرآن بر پایه کلام مقام معظم رهبری، پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ۱۴۰۱ ش.
  7. الهی بخش، خادم حسین، دراسات فی الفِرَق القرآنیون و شبهاتهم حول السنة، چاپ دوم، مکتبة الصدیق، طائف، ۱۴۲۱ق.
  8. الهی‌نژاد، حسین، مهدویت‌پژوهی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ۱۳۹۵ ش.
  9. آخوند خراسانی، محمد کاظم، کفایة الأصول، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1409ق.
  10. آهنگران، محمد رسول، بررسی اصطلاح حجت یا حجیت در علم اصول، پژوهش‌های دینی، 1385، شماره پنجم.
  11. بابایی، علی اکبر؛ عزیزی کیا، غلامعلی؛ روحانی راد، مجتبی، روش شناسی تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، هشتم، ۱۳۹۷.
  12. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، مؤسسه بعثه، قم، 1374ش.
  13. جبر، فرید، موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب، مکتبة لبنان ناشرون، ۱۹۹۶ م.
  14. جدیدی‌نژاد، محمدرضا، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، چاپ دوّم، دار الحدیث، قم، ۱۳۸۲ش.
  15. جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، چاپ اوّل، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
  16. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، چاپ اول، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، ۱۴۰۹ق.
  17. حکیم، سید محمد حسین، واژه حجت در اندیشه اسلامی با محوریت اصطلاح‌نگاری حجت در دانش اصول، نخستین همایش ملی واژه‌پژوهی در علوم اسلامی، 1395
  18. حلّی، حسن بن یوسف، تهذیب الوصول إلی علم الأصول، مؤسسة الإمام علی علیه السلام‏، لندن، ۱۳۸۰ش.
  19. خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الأصول، چاپ اول، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی، قم، ۱۴۲۲ق.
  20. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اوّل، دارالقلم، بیروت، ۱۴۱۲ق.
  21. رضایی اصفهانی، محمد علی، مرجعیت علمی قرآن کریم (در ضمن مجموعه مقالات روش‌شناسی قرآن و علوم انسانی)، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ۱۳۹۶ ش.
  22. زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، چاپ سوّم، مکتبة دار التراث، قاهره، ۱۴۰۴ق.
  23. سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، الهیئة المصریة العامّة للکتاب، ۱۳۹۴ ق.
  24. شریف رضی، محمد، نهج البلاغة، تحقیق صبحی صالح، چاپ اول، هجرت، قم، ۱۴۱۴ق.
  25. شهیدی‌پور، محمد تقی، درس خارج اصول، جلسات 734و735، تاریخ 2/2/۱۳91
  26. صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الأصول، تقریرات عبدالساتر، الدار الإسلامیة، بیروت، ۱۴۱۷ق.
  27. صدر، محمد باقر، دروس فی علم الأصول، چاپ پنجم، مؤسسة النشر الإسلامی، قم، ۱۴۱۸ق.
  28. صدوق، محمد بن علی، التوحید، چاپ اول، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۹۸ق.
  29. صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نشر جهان، تهران، اول، ۱۳۷۸ ق.
  30. صفوی، کوروش، درآمدی بر معنی‌شناسی، چاپ اول، انتشارات سوره مهر، تهران، ۱۳۷۹ش.
  31. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۱ ق.
  32. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، چاپ اوّل، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
  33. عیاشی، محمد، تفسیر العیّاشی، چاپ اول، المطبعة العلمیة، تهران، ۱۳۸۰ ق.
  34. فیض کاشانی، محمد محسن، تفسیر الصافی، چاپ دوم، مکتبة الصدر، تهران، ۱۴۱۵ق.
  35. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
  36. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، چاپ دوم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
  37. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چاپ سوّم، دارالکتب العلمیّة، بیروت، ۱۴۳۰ق.
  38. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، صدرا، تهران، ۱۳۸۴ ش.
  39. مظفّر، محمد رضا، أصول الفقه، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرّسین، قم، ۱۴۳۰ق.
  40. مظفّر، محمدرضا، المنطق، چاپ دوم، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۲۷ق.
  41. معرفت، محمد هادی، التهمید فی علوم القرآن، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، قم، ۱۴۲۸ ق.
  42. واحدی، علی، أسباب نزول القرآن، چاپ دوم، دار الإصلاح، ۱۴۱۲ ق.
  43. ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، چاپ ششم، نشر نی، تهران، ۱۳۸۷ش.
  44. هاشمی، احمد، جواهر البلاغة فی المعانی و البیان و البدیع، چاپ سوم، اسماعیلیان، ۱۳۸۵ ش.
  45. یوسفی مقدم، محمد صادق، موسوی عبادی، سید اسدالله، مرجعیت علمی قرآن کریم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ۱۴۰۲ ش.
پژوهش های قرآنی
دوره 29، شماره 111 - شماره پیاپی 111
ویژه نامه «مرجعیت علمی قرآن»
شهریور 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار