مبانی مرجعیت علمی قرآن کریم از منظر دکتر صادقی تهرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 دانشجوی دکتری تفسیر و علوم قرآنی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

10.22081/jqr.2024.69896.4092

چکیده

مرجعیت قرآن به‌معنای اثرگذاری قرآن بر سایر دانش‌های ساخت‌یافته بشری است. یکی از پیشگامان معتقد به مرجعیت علمی قرآن کریم در علوم مختلف اسلامی و انسانی که بیش از دیگران به این مسأله پرداخته، دکتر صادقی تهرانی، مؤلف تفسیر «الفرقان» است. وی بر این باور است که قرآن کریم به‌عنوان کتاب دین، در مرجعیت علمی بر همه چیز، حتی روایات نیز مقدم بوده و یک فقیه، بیش و پیش از هر منبع دیگری، باید به خود قرآن کریم مراجعه و نیازهای معرفتی و علمی خود را از آن برگیرد. این پژوهش در صدد است با روش توصیفی- تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که دکتر صادقی، دیدگاه خود در مرجعیت علمی قرآن را بر چه مبانی­ای استوار ساخته است؟ نتایج تحقیق حاکی از آن است که از منظر دکتر صادقی، اساسی‌ترین مبانی مرجعیت علمی حداکثری قرآن عبارت‌اند از: باور به فراعصری بودن قرآن، جامعیت موضوعی قرآن، قابلیت قرآن برای پاسخگویی به نیازهای عصری، دلالت الفاظ قرآن بر چندمعنا، توسعه­پذیری معنای الفاظ قرآن و حجیت آن، و الگو دهی روایات تبیینی اهل بیت (ع) در مراجعه به قرآن.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Foundations of the Scientific Authority of the Holy Qur'an from the Viewpoint of Dr. Sadeqi Tehrani

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mahmoud Tayyeb Husayni 1
  • Husayn Shamabadi 2
1 Professor, Hawza and University Research Institute
2 Ph.D. Student of Interpretation and Qur'anic Sciences, Hawza and University Research Institute
چکیده [English]

The authority of the Qur'an means the efficacy of the Qur'an on other man-made knowledge. One of the pioneers believing in the scientific authority of the Holy Qur'an in various Islamic and human sciences, who has addressed this issue more than others, is Dr. Sadeghi Tehrani, the author of Tafsār Al-Furqān. He believes that the Holy Qur'an, as a book of religion, is superior over everything in terms of scientific authority, even traditions, and a jurist should refer to the Holy Qur'an itself more than any other source and get his knowledge and scientific needs from the Qur'an. This research intends to answer the following question with a descriptive-analytical method: "On what foundations has Dr. Sadeghi based his view on the scientific authority of the Qur'an? The results of the research indicate that from Dr. Sadeghi's point of view, the most basic foundations of the maximum scientific authority of the Qur'an are: belief in the trans-epochality of the Qur'an; thematic inclusiveness of the Qur'an; the capability of the Qur'an to respond to modern-age needs; denotation of the Qur'an's multi-meaning words; the expandability of the meaning of the words of the Qur'an and its authority, and the modeling of explanatory traditions of Ahl al-Bayt in referring to the Qur'an.

کلیدواژه‌ها [English]

  • foundations of the Qur'an's authority
  • scientific authority of the Qur'an
  • Sadeghi Tehrani
  • Tafsīr al-Furqān

مراجع

  1. قرآن کریم

    1. ابن فارس، احمد، (1404 ق) معجم مقاییس اللغه،تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی
    2. ابن منظور، محمدبن مکرم، (1119م) لسان العرب،چاپ10، قاهره ،دارالمعارف
    3. اسعدی، محمد، (1392)، روش آموزی روایات تفسیری، قرآن شناخت، شماره2، ص 27-40
    4. ...................،(1400)، روایت تفسیری امام جواد درباره حد سرقت و دلالت آن بر روش تفسیر قرآن به قرآن، ش 3، ص 61-88
    5. ایازی، سید محمد علی، (1380)، جامعیت قرآن، پژوهشی استنادی و تحلیلی از مسأله جامعیت و قلمرو آن، رشت: کتاب مبین
    6. ....................، (1395)، مجموعه مقالات سومین همایش بیداری قرآنی،گونه‏هاى تفسیر قرآن به قرآن در مقایسه میان المیزان و تفسیر الفرقان‏، تهران، تهران، شکرانه
    7. ..................، (1382) تاریخمندى در نصوص دینى، مجله علوم حدیث، شماره 29
    8. ......................، (1380) جامعیت قرآن،انتشارات کتاب مبین،چ 3، بی تا.
    9. الهى بخش، خادم حسین؛ (1409 ق ) دراسات حول الفرق القرآنیون و شبهاتهم حول السنة، طائف: مکتبة صدیق.
    10. بابایی، رضا، (1394)، الفرقان و مولفه‏هاى تفسیر اجتهادى، مجموعه مقالات دومین همایش بیداری قرآنی، ناشر: شکرانه
    11. ...............، (1395)، قرآن به قرائت الفرقان، مجموعه مقالات سومین همایش بیداری قرآنی، تهران، شکرانه
    12. بابایی، علی اکبر، (1391)، بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
    13. .......................، (1397)، قواعد تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
    14. بازرگان، مهدی، (1377)، آخرت و خدا هدف رسالت انبیاء، بی جا، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول
    15. جوادی آملی، عبد الله، (1392)، تفسیر موضوعی جلد1، قرآن در قرآن، چ13، قم، موسسه اسراء،
    16. ...............................، (1378)، تفسیر تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء
    17. حر عاملی، محمد حسن، (1414ق)، وسایل الشیعه، قم، موسسه آل البیت
    18. حویزی، عبد علی بن جمعه، (1412ق) تفسیر نور الثقلین، قم: موسسه اسماعیلیان.
    19. خویی ابوالقاسم، (1417ق ) محاضرات فی اصول الفقه، قم، طبع دار الهادی، چاپ چهارم
    20. ..........................، (1375ش) بیان در علوم و مسائل کلی قرآن،ترجمه: محمد صادق نجفی و هاشم‎زاده هریسی خوی،دانشگاه ازاد اسلامی،چاپ پنجم
    21. راغب اصفهانی،حسین بن محمد،(1412 ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت،دارالعلم
    22. رضایی اصفهانی، محمدعلی، 1387، راهکارهای پاسخگویی قرآن به نیازهای جامعه معاصر، کوثر معارف، شماره 6
    23. ...............،(۱۳۹۶ ش) مرجعیت‌علمی ‎قرآن،مجموعه آثار کنگره بین‎المللی قرآن و علوم انسانی،قم: مرکز بین‎المللی ترجمه و نشر المصطفی
    24. سعیدی روشن، محمد باقر،(1401)، علوم قرآنی1 وحی، نزول، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
    25. ..........................،(1402ش) معناشناسی قرآن، روش‌ها و نظریه‌ها، چاپ اول، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
    26. سیوطی،جلال‎الدین عبدالرحمن،(1408ق) الاتقان فی علوم القرآن،به کوشش:محمد ابوالفضل ابراهیم،بیروت،المکتبه العصریه.
    27. شاطبی، ابواسحاق (بی تا)، الموافقات فی اصول الشریعه، بی جا، دار المعرفه
    28. شاکر، محمد کاظم، (1382) مبانی و روش‌های تفسیری، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی
    29. صادقی‎تهرانی،محمد، (1365)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه،قم،انتشارات فرهنگ اسلامی.
    30. ..................(1390)، نقدى بر دین پژوهى فلسفه معاصر، قم، شکرانه.
    31. .........................، (1384)، رساله توضیح المسائل، تهران، امید فردا
    32. .....................(1392) فقه گویا یا فقه سنتى، فقه پویا و فقه بشرى، تهران، شکرانه‏
    33. .........................(1392)، التفسیر الموضوعی الفرقان، قم، شکرانه
    34. .........................(1412) اصول الاستنباط بین الکتاب و السنه، قم، بی نا
    35. ........................ (1389)، علم اصول در ترازوی نقد، بی نا، بی جا
    36. ......................... (1376)، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش9
    37. صدقی، محمد توفیق، (1324ق) الاسلام هو القرآن وحده، المنار، ص 515-525
    38. طالقانی، محمود، پرتوی از قرآن، (1362ش‏)، چاپ 4، تهران، شرکت سهامی انتشار
    39. طباطبائی،سیّد‎محمّدحسین (1379ش ) المیزان فی تفسیر القرآن.قم،منشورات جامعة‎المدرّسین،
    40. ....................................(1373ش) قرآن در اسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه،
    41. طوسی، محمد بن حسن، (1402ق) التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی
    42. طیب حسینی، سید محمود، (1395) چند معنایی در قرآن کریم، چاپ دوم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
    43. غزالی، محمد، (1406ق)، احیاء علوم الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه
    44. .................(1409ق)، جواهر القرآن و درره، بیروت، دار الکتب العلمیه
    45. فاضل موحدی لنکرانی،(1381ش) محمد، اصول فقه شیعه، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، چاپ اول
    46. فاکر‌میبدی،محمد و رفیعی،(‌1398ش)، محمدحسین،مرجعیت‌علمی قرآن از نگاه علامه‌طباطبایی،فصلنامه علمی تخصصی مطالعات علمی قرآن،سال اول،شماره اول،ص8-37
    47. فیض کاشانی، ملا محسن،(1415ق)، تفسیر الصافی، مکتبه الصدر، 1415
    48. کلینی، محمدبن یعقوب، (1407ق)، الکافی،مکتبه الاسلامیه،مصحح: علی اکبر غفاری،دار‌الکتب الاسلامیه،تهران،چاپ 4
    49. مجلسی،محمدباقر، (1403ق ) بحار الانوار،بیروت،موسسه الوفا،چاپ دوم
    50. مصباح یزدی، محمد تقی، (1380ش)، قرآن شناسی، قم، موسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی، چاپ دوم
    51. مصطفوی،حسن،(1360) التحقیق فی کلمات القرآن، تهران،بنگاه ترجمه و نشر
    52. معرفت، محمد هادی، (1418) التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد، الجامعه الرضویه للعلوم الاسلامیه، چاپ اول
    53. .................، (1379) تفسیر و مفسرون، قم، موسسه فرهنگی تمهید،
    54. مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه
    55. مهدوی راد، محمد علی، هادیان رسنانی، الهه، 1399، بازشناسی مفهوم توسعه معنایی، پژوهش های دینی، شماره 40، ص207-228
پژوهش های قرآنی
دوره 29، شماره 111 - شماره پیاپی 111
ویژه نامه «مرجعیت علمی قرآن»
شهریور 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار