بازخوانی آیۀ «ولِکُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیها فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه قرآن و مطالعات اجتماعی ، پژوهشکده اسلام تمدنی ، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم ، ایران.

10.22081/jqr.2025.69675.4069

چکیده

آیۀ 148 سورۀ بقره به جهت تعدد معانی واژگان، یکی از دشوارترین آیات قرآن است. تک‎تک واژگان این آیه مورد اختلاف مفسران قرار دارد، به‌‌نحوی که برای هر واژه چندین معنا بیان کرده‌اند.ندان تعدد احتمالات معنایی برای هر واژه، فهم و تفسیر آیه را بسیار مشکل ساخته و درک پیام آیه را دشوار کرده است، به‎گونه‌ای که با حساب احتمالات و ضرب معانی محتمل، یک کلمه در معانی احتمالی کلمات دیگر، با ده‌ها پیام مختلف روبه‌رو خواهیم شد. تفاسیر واژگان یاد شده و به تبع آن پیام‎های برآمده از آن، از جهاتی چند، محل تأمل و تردید است که برخی از مهمترین آنها خلط مفاهیم، ناسازگاری با سیاق و بی‎توجهی به کاربرد قرآنی است. دیدگاه مختار این پژوهش، تفسیر«ولِکُلٍّ »به تمام ادیان الهی و پیامبران، تفسیر «وِجْهَةٌ» به طریق و آیین، بازگرداندن مرجع ضمیر «هُوَ» به خداوند، تفسیر «مُوَلِّیها» به اسم فاعل و معنی کردن «فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ» به امر به سبقت گرفته در انجام خیرات است. این دیدگاه، کاستی‎های دیگر نظریات را ندارد و افزون بر این، همخوان با موضوع آیه و اصل پیوستگی آیات است. این پژوهش با روش مطالعۀ کتاب‎خانه‎ای و همراه با بررسی و سنجش نظریات مختلف در تفسیر آیه انجام شده است و هدف آن نقد و سنجش نظریات مختلف است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reappraisal of the Verse, “Everyone Has a Cynosure to which he Turns; so Take the Lead in All Good Work”

نویسنده [English]

  • Muhammad Bahrami
Qur'an and Social Studies Department, Civilizational Islam Research Center, Research Institute for Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran.
چکیده [English]

Verse 148 of Surat Al-Baqarah is one of the most difficult verses in the Qur'an due to the multiple meanings of the words. Each word in this verse is the subject of disagreement among interpreters, in such a way that they have stated multiple meanings for each word. The multiple semantic possibilities for each word have made it very difficult to understand and interpret the verse and to grasp the message of the verse, in such a way that by calculating the probabilities and multiplying the possible meanings of one word by the possible meanings of other words, we will encounter dozens of different messages. The interpretations of the aforementioned words and consequently the messages derived from them are a matter of reflection and doubt in several respects, some of the most important of which are the confusion of concepts, incompatibility with the context, and disregard for the Qur'anic usage. The selected perspective of the author of this research is to interpret wa li kulli to refer to all divine religions and prophets, to interpret wijhahu to refer to the path and religion, to return the reference of the pronoun huwa to God, to interpret muwalliha to refer to the subject noun, and to interpret fastabiqu al-khayrāt to mean the command to take precedence in doing good deeds. This perspective does not have the shortcomings of other theories and, in addition, it is consistent with the subject of the verse and the principle of continuity of the verses. This research was conducted using the library study method and along with the examination and evaluation of different theories in the interpretation of the verse, and its goal is to criticize and evaluate different theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • interpretation of the verse 148 of Al-Baqarah
  • pluralism
  • context
  • Qibla
  • doctrine
  1. ابن جوزی (1407). زاد المسیر فی علم التفسیر. بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
  2. اندلسی، ابن‎عطیه (1413). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دار الکتب العلمیه. بغوی. معالم التنزیل فى تفسیر القرآن ( تفسیر البغوی ). بی تا. تحقیق العک. بیروت. دارالمعرفه.
  3. اندلسی، ابی‎حیان (1422). تفسیر البحر المحیط. تحقیق معوض. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  4. آلوسی (بی‌تا). تفسیر آلوسی. بی‎جا. بی‎نا.
  5. بیضاوی، عبدالله (بی‌تا). أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر بیضاوی). تحقیق مرعشلی. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  6. ثعلبی (1422). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن (تفسیر ثعلبی). تحقیق ساعدی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  7. جصاص (1415). أحکام القرآن. تحقیق شاهین. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  8. رازی، فخرالدین (بی‌تا). تفسیر رازی. چاپ سوم. بی‎جا. بی‎نا.
  9. راوندی، قطب‎الدین (1405). فقه القرآن. قم: مکتبه النجفی.
  10. سعدی، عبدالرحمن (1421). تیسیر الکریم الرحمن فی کلام المنان. بیروت: الرساله.
  11. سمرقندی، ابواللیث (بی‌تا). تفسیر السمرقندی. تحقیق مطرجی. بیروت: دارالفکر.
  12. سمعانی (1418). تفسیر السمعانی. ریاض: دارالوطن.
  13. سیوری، مقداد (1384). کنز العرفان فی فقه القرآن. تحقیق شریف‎زاده. تهران: المکتبه المرتضویه.
  14. شوکانی (بی‌تا). فتح القدیر. بی‎جا. عالم الکتب.
  15. طباطبایی. محمدحسین (1402). تفسیر المیزان. قم: نشر اسلامی.
  16. طبرسی (1415). تفسیر مجمع البیان. بیروت: اعلمی.
  17. طبری، محمد (1415). جامع البیان عن تأویل آی القرآن. مقدمۀ المیس. بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
  18. طوسی (1409). التبیان فی تفسیر القرآن. تحقیق عاملی. بی‎جا. مکتب الاعلام الاسلامی.
  19. عز بن عبدالسلام (بی‌تا). تفسیر العز بن عبدالسلام. تحقیق وهبی. بیروت: دار ابن حزم.
  20. عکبری، ابوالبقاء (1399). إملاء ما من به الرحمن. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  21. قرطبی (1405). الجامع لاحکام القرآن. تحقیق بردونی. بیروت: دراحیاء التراث العربی.
  22. کاشانی، فتح‎الله (1423). زبدة التفاسیر. قم: معارف اسلامی.
  23. مغنیه، محمدجواد (1400). التفسیر المبین. بیروت: دارالعلم للملایین.
  24. مقاتل بن سلیمان (1424). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  25. مکارم شیرازی (بی‌تا). الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. بی‎جا. بی‎نا.
  • تاریخ دریافت: 19 مرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 30 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 14 بهمن 1403
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1404