بررسی انتقادی دیدگاه ابن تیمیه پیرامون عبارت «ما تقدَّم من ذنبک و ما تأخَّر»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه سطح سه رشته تخصصی فلسفه و کلام مؤسسه نور حکمت رضوی

2 دانش پژوه رشته کلام مقارن سطح چهار مدرسه علمیه نواب

3 استاد یار دانشگاه فردوسی مشهد

10.22081/jqr.2023.65060.3620

چکیده

به باور ابن تیمیه، انبیا از گناه معصوم نیستند، بلکه از اصرار و پافشاری بر گناه معصوم‌اند. وی معتقد است آیات قرآن دلالت دارد که پیامبر اکرم(ص) مرتکب گناه شده‌ و سپس استغفار و توبه می‌کنند. یکی از آیات مورد استناد ابن تیمیه در این باره، آیه دوم سوره فتح است که به گمان وی، این آیه عدم عصمت رسول مکرم اسلام(ص) در انجام گناه را اثبات می‌کند. وی با خدشه بر یک نظر تفسیری مربوط به این آیه، دیدگاه عصمت انبیا از ارتکاب گناه را مورد تقبیح قرار داده و افرادی را که بر اساس همین دیدگاه در پی دستیابی به مراد جدی از آیه‌اند، تحریف‌گر و دارای تأویلات باطل و فاسد قلمداد می‌نماید. در پژوهش حاضر تلاش شده تا به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد انتقادی، دیدگاه ابن تیمیه و اشکالات وی بر این آیه مورد ارزیابی قرار گیرد. در پایان این نتیجه به‌دست آمده که تفسیر وی خلاف تفسیر سلف بوده و نسبت‌های وی به شیعیان بی‌اساس می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Examination of Ibn Taymiyya’s Viewpoint on the Phrase Mā taqaddama min zanbika wa ma ta’akhkhar (What is past of your sin and what is to come)

نویسندگان [English]

  • Murtaza Cheshmi 1
  • Safdar Rajabzadeh 2
  • Muhammad Ali Vatandoust 3
1 Level Three Ḥawza Scholar in Specialized Philosophy and Theology Studies, Nour-i Hekmat-i Razavi Institute
2 Scholar in Comparative Theology, Level Four, Navvab Seminary
3 Assistant Professor, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

In Ibn Taymiyya’s opinion, prophets are not innocent of sin, but they are innocent of insisting on sin. He believes that the verses of the Qur’an indicate that the Holy Prophet committed a sin and then asked for forgiveness and repented. One of the verses cited by Ibn Taymiyya in this regard is the second verse of Sūrat al-Fat, which he thinks proves the non-infallibility of the Holy Prophet (S.A.W.) of Islam in committing sins. By discrediting an interpretative opinion concerning this verse, he condemns the viewpoint about the Prophets’ infallibility of committing sins and considers the people who are seeking to achieve the serious intention of the verse based on this viewpoint to be distorters and have invalid and corrupt interpretations. In the present research, an attempt has been made to evaluate Ibn Taymiyya’s viewpoint and his objections on this verse with a descriptive-analytical method and with a critical approach. In the end, it was concluded that his interpretation is contrary to the interpretation of the predecessors and his accusations of the Shi‘as are baseless.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Taymiyya
  • asking forgiveness
  • Prophets
  • repentance
  • sin
  • infallibility
  • mā taqaddama (what is past)
  • mā ta’akhkhara (what is to come)
  1. ابن بابویه، محمد‌بن علی (1404ق)، عیون أخبار الرضا7، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  2. ابن تیمیه، احمد (1406ق)، منهاج السنه، ریاض: جامعة الإمام محمد‌بن سعود الإسلامیة.
  3. ابن تیمیه، احمد (1408ق)، الفتاوی الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  4. ابن تیمیه، احمد (1420ق)، العقیدة الواسطیة، ریاض: اضواء السلف.
  5. ابن تیمیه، احمد (1423ق)، مجموع الفتاوی، مدینه: مجمع الملک فهد.
  6. ابن تیمیه، احمد (1425ق)، الفتوى الحمویة الکبرى، ریاض: دار الصمیعی.
  7. ابن تیمیه، احمد (1390ق)، مقدمة فی أصول التفسیر، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
  8. بغوى، حسین‌بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  9. ثعلبى، احمد‌بن محمد (1422ق)، الکشف و البیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  10. حلی، حسن‌بن یوسف (1363)، أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت‌، قم: الشریف الرضی.
  11. حلی، حسن‌بن یوسف (1423ق)، الفین، قم: المؤسسة الاسلامیة.
  12. رازى، ابوالفتوح حسین‌بن على (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامی.
  13. طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۷4)،المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  14. طبرسى، فضل‌بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  15. طبرسى، فضل‌بن حسن (بی‌تا)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ هاشم رسولی، تهران: انتشارات فراهانی.
  16. طبرى، محمد‌بن جریر (1412ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.
  17. طوسى، محمد‌بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  18. علم‏الهدى، على‌بن الحسین (1409ق)، تنزیه الأنبیاء، بیروت: دارالاضواء.
  19. علم‏الهدى، على‌بن الحسین (1431ق)، تفسیر الشریف المرتضى المسمى بـ نفائس التأویل، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  20. فاضل مقداد، مقداد‌بن عبدالله (1424ق)، اللوامع الالهیة، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  21. قرطبى، محمد‌بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  22. مکارم شیرازى، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  23. میبدى، احمد‌بن محمد (1371)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران: امیرکبیر.
  24. واحدى، على‌بن احمد (1415ق)، الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار القلم.