نقد دیدگاه مجتهد شبستری در مورد نقش پیامبر در شکل گیری قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا، فسا، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا، فسا، ایران

3 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، شیراز، ایران

چکیده

یکی از نواندیشان معاصر به‌نام محمد مجتهد شبستری، لفظ و معنای قرآن را از خود پیامبر دانسته و چنین مطرح نموده که «آن نبی که آورنده قرآن بوده، آن را کلام خود معرفی کرده و با مراجعه به مجموعه آیات و شواهد تاریخی متوجه می‌شویم که قرآن خودش را کلام پیامبر معرفی می‌کند.» شبستری آیاتی را که قرآن را منسوب به خداوند دانسته‌اند، چنین توجیه می‌کند که خدا و پیامبر در طول هم قرار دارند؛ پیامبر علت طبیعی قرآن و خداوند علت اصلی تمام پدیده‌هاست، بنابراین اگر لفظ و معنای قرآن را از جانب پیامبر بدانیم، با این آیات منافاتی پیدا نمی‌کند. او با طرح برخی از آیات، به اثبات این نظریه پرداخته است. نتیجه این دیدگاه، نفی اعجاز قرآن و حجیت نداشتن آن‌ است. هدف نوشتار حاضر، تبیین دیدگاه شبستری و بیان اشکالات آن در رابطه با دعوی پیامبر، درباره پدیدآورنده و علت طبیعی ایجاد قرآن می‌باشد. نتیجه حاصل از این نوشتار اینکه دلایل شبستری توان اثبات ادعاهایش را ندارد و نه‌تنها در قرآن پیامبر علت طبیعی قرآن معرفی نشده، بلکه آیات و روایات و شواهد تاریخی بسیاری برخلاف ادعای شبستری وجود دارد که در این پژوهش به برخی از آنها اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criticism of Mujtahid Shabestari's Viewpoint Concerning the Role of the Prophet in the Formation of the Holy Qur'an

نویسندگان [English]

  • Sara Ghasemi Shabankareh 1
  • Ali Reza Mokhtari 2
  • Sayyedeh Fatemeh Mousavi 3
1 Ph.D. Student, Department of Qur'an and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Fasa Branch, Fasa, Iran
2 Assistant Professor, Department of Qur'an and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Fasa Branch, Fasa, Iran
3 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Islamic Azad University, Shiraz Branch, Shiraz, Iran
چکیده [English]

A contemporary neo-thinker, named Muhammad Mujtahid Shabestari, has considered the wording (lafẓ) and the meaning of the Qur'an to be from the Prophet himself and has stated that "The Prophet who brought the Qur'an has introduced it as his own word, and by referring to the collection of verses and historical evidence, we notice that the Qur'an introduces itself as the word of the Prophet." Shabestari justifies the verses that attribute the Qur'an to God by saying that God and the Prophet are along the same line; the Prophet is the natural cause of the Qur'an and God is the main cause of all phenomena, so if we view the wording and meaning of the Qur'an as being from the Prophet, it would not contradict these verses. He has proven this theory by bringing up some verses. The result of this view is the negation of the inimitability of the Qur'an and its invalidity. The present article is intended to elucidate Shabestari's viewpoint and to state its problems in relation to the Prophet's claim about the creator and natural cause of the creation of the Qur'an. Rhis article concludes that Shabestari's arguments are unable to prove his claims and not only the Prophet is not introduced in the Qur'an as the natural cause of the Qur'an, but there are many verses, narrations and historical evidences contrary to Shabestari's claim, some of which are referred to in this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Prophet's claim
  • natural cause
  • longitudinal causes
  • historical evidence
  • Revelation of the Qur'an
  • Mujtahid Shabestari

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. آرمین، حمید (1388)، «آیا متن قرآن از جانب خداست؟»، ماهنامه معارف، شماره 70، ص 27-33.
  4. بلاغی نجفی، محمدجواد (1420ق)، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت.
  5. جوادی آملی، عبدالله (1378)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم: اسراء.
  6. جوادی آملی، عبدالله (1396)، «تفاوت جالب نزول باران و نزول قرآن شرحی بر تعابیر نامه امیرالمؤمنین به حارث هَمْدانی»، هفته‌نامه شما: حزب مؤتلفه اسلامی.
  7. جوادی آملی، عبدالله (1398)، وحی و نبوت در قرآن، قم: اسراء.
  8. جواهری، محمد‌حسن (1397)، پاسخ به شبهات اعجاز و تحدی، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  9. حکیم، سیدمحمدباقر (1425ق)، علوم القرآن، قم: انتشارات مجمع الفکر اسلامی.
  10. حلی، حسن (1415ق)، مناهج الیقین فی اصول الدین، تهران: دارالأسوه.
  11. خندان، سیدعلی‌اصغر (1380)، مغالطات، تهران: بوستان کتاب.
  12. دارمی، عبدالله‌بن عبدالرحمن (1412ق)، سنن الدارمی، عربستان سعودی: دارالمغنی للنشر و التوزیع.
  13. دان‌پورت، جان (1391)، عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن، ترجمه غلام‌رضا سعیدی، قم: کلبه شروق.
  14. دیلمی، حسن‌بن محمد (1427ق)، غررالاخبار و درر الآثار فى مناقب ابى الائمة الاطهار، قم: دلیل ما.
  15. ذکیانی، غلامرضا (1387)، «قرائت نبوی از جهان در بوته نقد»، قبسات، شماره 48، ص 139-168.
  16. رامیار، محمود (1398)، تاریخ قرآن، تهران: امیرکبیر.
  17. ساجدی، حامد و دیگران (1401)، «معنا داری سخن خدا نقدی بر تأملات هرمنوتیکی و زبان‌شناختی مجتهد شبستری»، فلسفه دین، شماره 3، ص 293-317.
  18. شاکر، ‌محمدکاظم و دیگران (1395)، «تأملی بر استدلال زبان شناختی مدعای انگاره‌ی (قرائت نبوی از جهان) درباره گوینده قرآن»، پژوهش‌های فلسفی کلامی، شماره 70، ص 5-32.
  19. شریف‌الرضی، محمدبن حسین (1422ق)، المجازات النبویة، قم: دارالحدیث.
  20. شریفی، احمدحسین (1394)، «الهی بودن زبان قرآن و مسأله فهم نقدی بر دیدگاه مجتهد شبستری»، مجله معرفت کلامی، سال ششم، شماره 14، ص7-30.
  21. شهبازی، آمنه (1400)، «نقد دیدگاه دکتر مجتهد شبستری مبنی بر بشری بودن قرآن کریم با تکیه بر آرای آیت‌الله جوادی آملی»، مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی، سال ششم، شماره 12، ص 250-272.
  22. شیرازی، صدرالدین محمدبن ابراهیم (1362)، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  23. صالح، صبحی (1372)، مباحث فی علوم القرآن، قم: الشریف رضی.
  24. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  25. ظفری، پژمان؛ امیری، جهانگیر؛ سلیمی، علی؛ زینی‌وند، تورج (1396)، «مؤلفه‌های معنای واژه نزول در قرآن کریم با تکیه بر دو محور جانشینی و همنشینی»، پژوهش‌های ادبی-قرآنی، سال پنجم، شماره 19، ص 117-140.
  26. العلماء، عبدالحسین حسام (1373)، درر الأدب، قم: هجرت.
  27. قاسمی شبانکاره، سارا و دیگران (1402)، «بررسی و نقد دیدگاه محمد مجتهد شبستری درباره فهم وحی رسالی»، مطالعات قرآن و حدیث، دوره 16، شماره 2، ص 29-55.
  28. قاسمی شبانکاره، سارا و دیگران (1402)، «نقد دیدگاه‌ مجتهد شبستری دربارۀ وحی، قول و کلام الهی»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، دوره 56، شماره 1، ص 133-148.
  29. قرشی، سیدعلی‌اکبر (1374)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت.
  30. کزازی، میرجلال‌الدین (1370)، معانی، تهران: نشر مرکز.
  31. کشاورز، مرتضی (1391)، «وحی قرآنی از نظر شیخ مفید و صدرا»، جستار‌های فلسفی، شماره 22، ص 103-130.
  32. کلینی، محمدبن یعقوب (1390)، اصول کافی، تهران: انتشارات دارالثقلین.
  33. مجتهد شبستری، محمد (1386)، «قرائت نبوی از جهان1»،

http://mohammadmojtahedshabestari.com

  1. مجتهد شبستری، محمد (1388)، «قرائت نبوی از جهان7»،

http://mohammadmojtahedshabestari.com

  1. مجتهد شبستری، محمد (1394)، «چگونه مبانی کلامی فقهی فرو ریخته‌اند»،

http://mohammadmojtahedshabestari.com

  1. مجتهد شبستری، محمد (1395): «مجموعه آثار 2 (قرائت نبوی از جهان)»، به کوشش امیر قربانی،

www.book-house.blogsky.com

  1. مصباح‌یزدی، محمدتقی، تحقیق و نگارش: رجبی، محمود (1387)، قرآن شناسی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  2. مطهری، مرتضی (1395)، مجموعه آثار، تهران: صدرا.
  3. معرفت، محمدهادی (1395)، تلخیص التمهید فی علوم القرآن، قم: انتشارات تمهید.
  4. مغنیه، محمدجواد (1385)، تفسیر کاشف، به تحقیق موسی دانش، قم: بوستان کتاب.
  5. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه‌.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار