بررسی انسجام متنی سوره عادیات به روش حلقه‌های معنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان

10.22081/jqr.2023.65756.3677

چکیده

سوره عادیات با پنج آیه قسم آغاز شده است. در تفسیر و نحوه ارتباط آیات قسم با دیگر آیات این سوره، دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است. عده‌ای بر این باورند که انتخاب و چینش آیات قسم در پی یکدیگر، نمایانگر تصویری قابل فهم است تا مضمون جواب قسم را باورپذیر نماید. نوشتار حاضر، ضمن بیان این دیدگاه، محتوای سوره عادیات را مورد واکاوی قرار داده تا از رهگذر روش توصیفی- تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که انسجام متنی سوره عادیات چگونه است؟ به همین منظور، پس از تحلیل معنا و ارتباط آیات با یکدیگر، آیات مرتبط و همگون سوره را تفکیک و در سه حلقه معنایی جای می‌دهد تا به ارتباط این سه حلقه معنایی دست یابد. در نهایت، این نتیجه حاصل شد که اسبان دونده، تمثیل و استعاره از انسان‌هایی است که شیفته دنیا شده و از یاد خداوند غافل شده‌اند و هنگامی متوجه خطایشان می‌شوند که زمان مرگشان فرا رسیده است. به همین خاطر، در حلقه جواب قسم به مذمت این گونه انسان‌ها پرداخته و در سومین حلقه، عقوبت چنین انسان‌هایی را بیان نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Textual Coherence of Sūrat al-‘Ādiyāt by the Method of Semantic Circles

نویسنده [English]

  • Abazar Kafi Mousavi
Assistant Professor, Islamic Knowledge Department, Farhangian University
چکیده [English]

Sūrat al-‘Ādiyāt begins with five verses of oath. Various views have been proposed in the interpretation and the way the verses of oath are related to other verses of this sūra. Some people believe that the selection and arrangement of the oath verses followed by one another represents a comprehensible image to make the content of the oath answer believable. While expressing this point of view, the present article has analyzed the content of Sūrat al-‘Ādiyāt in order to answer the question through the descriptive-analytical method as to what the textual coherence of Sūrat al-‘Ādiyāt is like. For this purpose, after analyzing the meaning of the verses and their connection with each other, it separates the related and similar verses of the sūra and places them in three semantic circles to achieve the connection of these three semantic circles. Finally, it was concluded that coursers (al-‘ādiyāt) are a parable and a metaphor for people who are fascinated by the world and ignorant of remembrance of God and realize their mistake when the time of their death has arrived. For this reason, it has condemned such people in the circle of the oath answer and described the punishment of these people in the third circle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • textual coherence
  • Sūrat al-‘Ādiyāt
  • semantic circles
  • divine oaths
  • argumentative oaths
  1. قرآن کریم.
  2. ابن عاشور، محمد بن طاهر. (1420ق). التحریر و التنویر. بیروت: موسسه التاریخ‏.
  3. ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر. (1426ق). التبیان فی أقسام القرآن. بیروت: ناشر المکتبة العصریه.
  4. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1405). لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
  5. احمد بن فارس بن زکریّا. (1404ق). معجم مقاییس اللغة. (به کوشش عبدالسلام محمد). قم: دفتر تبلیغات.
  6. بنت‏الشاطی، عایشه عبدالرحمن. (1376ش). اعجاز بیانی قرآن. (ترجمه حسین صابری). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  7. بنت‏الشاطی، عایشه عبدالرحمن. (1394ش). التفسیر البیانی. مصر: دارالمعارف.
  8. حری، ابوالفضل. (1385ش). قرآن به‌منزله اثری ادبی: تصویر، تصویرپردازی و انسجام ساختاری متن در سوره عادیات. نشریه اندیشه دینی.شماره19.
  9. خامه گر، محمد. (1390ش). تفسیر ساختاری قرآن کریم. مشهد: انتشارات ارسلان.
  10. رازى، ابوالفتوح حسین بن على. (1408). روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامى آستان قدس رضوى.
  11. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). المفردات فی غریب‌القرآن. بیروت: دارالعلم.
  12. زمخشرى، محمود بن عمر. (1979م). أساس البلاغة. بیروت: دار صادر.
  13. سبحانی، جعفر. (1421ق). الاقسام فی القرآن الکریم. بیروت: دار الاضواء.
  14. سیوطی، جلال‌الدین. (1363). الاتقان فی علوم القرآن. تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم. (ترجمه مهدی حائری قزوینی). تهران: امیرکبیر.
  15. صافى، محمود بن عبدالرحیم. (1418ق). ‏الجدول فى اعراب القرآن. بیروت: دار الرشید مؤسسة الإیمان.‏
  16. طباطبایى، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  17. طبرسى، فضل بن حسن. (1372ش). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  18. طوسى، محمد بن حسن‏. (1367). التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  19. فراهیدی، خلیل بن أحمد. (1409ق). کتاب العین‏. قم: نشر هجرت‏.‏
  20. فراهی، عبدالحمید. (1349ق). امعان فی أقسام القرآن. قاهره: المطبعة السلفیة.
  21. فیومى، أحمد بن محمد. (1414ق).‏ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. قم: موسسه دار الهجره.
  22. قاسمى، محمد جمال الدین. (‏1418ق).‏ محاسن التاویل. بیروت: ‏دار الکتب العلمیه‏.
  23. کافی موسوی، اباذر. (1400ش). «بررسی تطبیقی قسم‌های استدلالی از دیدگاه فراهی و بنت‌الشاطی»، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، دوره 5، شماره 4، پیاپی 4، ص 89-108.
  24. مصطفوى، حسن. (1360ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  25. معرفت، محمدهادی. (1379ش). علوم قرآنی. تهران: انتشارات سمت.
  26. مکارم شیرازى، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  27. هوشنگی، حسین؛ سیفی پرگو، محمود. (1388)، «استعاره‌های مفهومی در قرآن از منظر زبان‌شناسی شناختی»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، شماره 3، ص9-34.