تحلیل موعظة الهی در آیة 46 سورة سبأ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

2 دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

خداوند متعال در آیۀ 46 سورۀ سبأ، مشرکان را به موعظۀ واحدی اندرز داده است: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثْنىَ‏ وَ فُرَادَى‏ ثُمَّ تَتَفَکرُواْ مَا بِصَاحِبِکمُ مِّن جِنَّةٍ». شناخت و درک پیام این آیه و موعظۀ مطرح‌شده در آن از اهمیت بالایی برخوردار است که مفسران در مورد آن آرای گوناگونی ارائه کرده‌اند. این پژوهش با ارزیابی آرای مفسران در تفسیر این آیه و به‌صورت ویژه در خصوص مقصود از توصیه به قیام در این آیه، به این نتیجه می‌رسد که قیام در این آیه به‌معنای به‌پاخاستن در مقابل جلوس و قعود نیست، بلکه مقصود از قیام، توقف کردن در مقابل مشی و حرکت است. بر این اساس این آیه در واقع عموم مشرکان را مورد خطاب قرار داده و آنان را به یک موعظه توصیه می‌کند: اینکه دو به دو و یا تک‌تک با دوری از هیاهوی جامعۀ شرک‌آمیز مکه، از مشی کورکورانه خود باز ایستند، سپس دربارۀ شخصیت پیامبر (ص) تفکر کنند تا حقانیت رسالت آن حضرت را دریابند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Divine Exhortation in the Forty-seventh Verse of Saba' Chapter

نویسندگان [English]

  • Hamed Sharifinasab 1
  • Seyyedmahmud Tayyebhoseyni 2
1 PhD Candidate at Tehran University
2 Associate Professor of Howzeh va Daneshgah Research Academy
چکیده [English]

The Sublime God has exhorted the polytheists to a single exhortation in the verse 46 of Saba' chapter: "Say, "I only advise you of one [thing] - that you stand for Allah, [seeking truth] in pairs and individually, and then give thought." There is not in your companion any madness". Knowing and understanding the message of this verse and the proposed advice in it is of paramount importance about which the exegetes have expressed different opinions. Having evaluated the opinions of the exegetes on this verse and especially about the issue of advice to stand for Allah, the authors have concluded that standing for Allah in this verse does not mean standing and sitting, but it means to stop against moving and adopting a kind of behavior. Accordingly, this verse has addressed the generality of polytheists and has advised them to a single exhortation, that is to stop their inappropriate behavior by standing for God individually or in pair and distancing Meccan polytheistic community, so that they may reflect on the Prophet's personality to understand his mission's truth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stand for Allah
  • exegetes' opinions
  • in pairs and individually
  • not adopting an inappropriate behavior
  • manner
  • context of revelation
1. قرآن کریم.
2. آل‌غازی، عبدالقادر ملاحویش (1382ق)، بیان المعانی، دمشق: الترقی.
3. آلوسی، سید محمود (1415ق)، روح المعانی، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
4. ابن‌داوود، حسن‌بن علی (1342)، الرجال، تهران: دانشگاه تهران.
5. ابن‌سیده، علی‌بن اسماعیل (بی‌تا)، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
6. ابن‌شهرآشوب، محمد‌بن علی (1379ق)، مناقب آل أبی طالب (ع)، قم: علامه.
7. ابن‌عاشور، محمد‌بن طاهر (بی‌تا)، التحریر و التنویر، بی‌جا: بی‌نا.
8. ابن‌عطیه اندلسی، عبد الحق‌بن غالب (1422ق)، المحرر الوجیز، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
9. ابن‌قولویه، جعفر‌بن محمد (1356ق)، کامل الزیارات، نجف: دار المرتضویۀ.
10. ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمرو (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
11. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
12. ازهری، محمد‌بن محمد (بی‌تا)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
13. استرآبادی، علی (1409ق)، تأویل الآیات، قم: النشر الاسلامی.
14. اندلسی، ابوحیان محمد‌بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط، بیروت: دار الفکر.
15. بغوی، حسین‌بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
16. بیضاوی، عبدالله‌بن عمر (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
17. تهانوی، محمدعلی (1996)، کشاف اصطلاحات الفنون، بیروت: مکتبۀ لبنان ناشرون.
18. ثعالبی، عبدالرحمن‌بن محمد (1418ق)، الجواهر الحسان فى تفسیر القرآن‏، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی.
19. ثعلبى، احمد‌بن محمد (1422ق)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
20. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (بی‌تا)، الصحاح، بیروت: دار العلم للملایین‏.
21. خمینی، سید روح الله (بی‌تا)، صحیفه امام خمینی، بی‌جا: بی‌نا.
22. خویی، سید ابوالقاسم (1409ق)، معجم رجال الحدیث، بیروت: الزهراء.
23. دروزه، محمد‌بن عزت (1383ق)، التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیۀ.
24. ذهبی، شمس الدین (1382ق)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت: دار المعرفة.
25. رازی، فخرالدین محمد‌بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
26. رازى، ابوالفتوح حسین‌بن على (‏1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن‏، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى.
27. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت- دمشق: دارالعلم- الدار الشامیۀ.
28. زمخشرى، محمود‌بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، تحقیق مصطفى حسین احمد‏، بیروت‏: دار الکتاب العربی.
29. سیوطی، جلال الدین (1404ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانۀ آیت الله مرعشی.
30. شاذلی، سید‌بن قطب (1412ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
31. شبر، سید عبدالله (1407ق)، الجوهر الثمین، کویت: مکتبۀ الالفین.
32. شبر، سید عبدالله (1412ق)، تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دارالبلاغۀ.
33. شریف لاهیجی، محمد‌بن علی (1373)، تفسیر شریف لاهیجی، تهران: نشر داد.
34. شکری محمد عیاد (1980)، یوم الدین و الحساب، بی‌جا: بی‌نا.
35. طباطبایی، سید محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
36. طبرسی، احمد‌بن علی (1403ق)، الإحتجاج، مشهد، نشر مرتضی.
37. طبرسی، فضل‌بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو.
38. طبرسی، فضل‌بن حسن (1377)، تفسیر جوامع الجامع، تهران: دانشگاه تهران.
39. طبری، محمد‌بن جریر (1412ق)، جامع البیان، بیروت: دار المعرفۀ.
40. طنطاوی، محمد (بی‌تا)، التفسیر الوسیط، بی‌جا: بی‌نا.
41. طوسی، محمد‌بن حسن (1373)، الرجال طوسی، چاپ سوم، قم: النشر الاسلامی.
42. طوسی، محمد‌بن حسن (بی‌تا)، التبیان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
43. طیب، سید عبد الحسین (1378)، أطیب البیان، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلام.
44. طیب‌حسینی، سید محمود (1390)، درآمدی بر دانش مفردات، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
45. عسقلانی، ابن‌حجر (1404ق)، تهذیب التهذیب، بیروت: دار الفکر.
46. فیض کاشانی، ملامحسن (1415ق)، الصافی، تهران: صدر.
47. قرطبی، محمد‌بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
48. قمى، على‌بن ابراهیم (1404ق)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
49. کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ.
50. کوفی، فرات‌بن ابراهیم (1410ق)، تفسیر فرات الکوفی، تهران: موسسۀ الطبع و النشر.
51. مفید، محمد‌بن محمد‌بن نعمان (1413ق)، جوابات أهل الموصل‏، قم: کنگرۀ مفید.
52. مقاتل‌بن سلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل، بیروت: دار احیاء التراث.
53. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
54. میبدی، رشید الدین (1371)، کشف الأسرار، تهران: امیرکبیر.