اعتبار ظواهر قرآنی از نگاه عدلی‌مسلکان و جبرگرایان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه اصفهان

چکیده

اعتبار ظاهر سخن، قراردادی خردمندانه است. تعمیم این قرارداد بشری به سخنان خداوند بر پایه مبانی کلامی شکل می‌گیرد. عدلی‌مسلکان بر این باورند که خداوند آنچه را که عقل قبیح بداند، انجام نمی‌دهد. سخن گفتن خارج از قرارداد سخنگویان خردمند به حکم عقل قبیح است، و خداوند این چنین سخن نخواهد گفت. جبرگرایان دادگری خداوند را در چهارچوب حسن و قبح شرعی معنا می‌کنند که در نتیجه درباره خداوند و صفات و افعال وی، هیچ الزام یا تقبیحی معنا ندارد. بنا بر این پندار، خداوند ملزَم نیست که در چهارچوب خاصی سخن بگوید و در سخنانش اصول و قواعدی را رعایت کند. جبرگرایان برای اثبات اعتبار ظاهر کلام الهی به «عادت خداوند» استدلال نموده‌اند. با بررسی و تحلیل دیدگاه عدلی و جبری در استناد به اعتبار ظواهر قرآنی، این نتیجه به‌دست می‌آید که تنها بر پایه اصل عدل می‌توان ظاهر کلام خداوند را حجت و قابل استناد دانست، و در چهارچوب اندیشه جبر، استناد به ظواهر قرآنی هیچ اساسی نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Validity of the Qur'anic Outwards through the Lens of Justice Practitioners and Determinists

نویسنده [English]

  • Mohammad Soltani Renani
Assistant Professor of Isfahan University
چکیده [English]

The outward manifestation of a statement is a wisely convention. The generalization of such a humanistic convention to the Words of God is formed based on theological foundations. Justice practitioners are of the view that people should not do what Allah deems evil. Given a person thinks out of the context of wise intellects' conventions, it is inappropriate according the judgment of wisdom and God will never speaks in this way. Determinists define God's justice based on the shariah's good and evil which does not imply any evil bearing or requirement about God and His actions and attributes. According to this logic, God is not required to speak according to a specific form and is not obliged to observe any rules and regulations in his speech. To prove the outward manifestation of God's speech, determinists argue over God's habits. By analyzing and studying determinists' and justice practitioners' opinions based on the validity of Qur'anic outwards, it is concluded that only according to the principle of justice one can regard the outward of God's speech as authentic and referable, and referring to the outward Qur'anic speech based on determinism is unsubstantiated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine justice
  • Qur'anic outward manifestation authenticity
  • rational good and evil
  • God's habits

مراجع

1. آلوسی، شهاب‌الدین محمود (1405ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار إحیاء التراث العربى.
2. آمدی، ابوالحسن علی (بی‌تا)، الاِحکام فی اصول الاَحکام، بیروت: المکتب الاسلامی.
3. ابن‌‌عاشور، محمدبن طاهر (1997)، التحریر والتنویر، تونس: دار سحنون للنشر والتوزیع.
4. ابن‏ عثیمین، محمدبن صالح (1426ق)، الأصول من علم الأصول، بی‌جا: دار ابن‏الجوزی.
5. ابن‏ قیِّم جوزیه، محمد‌بن ابی‏بکر (1422ق)، الصواعق المرسله على الجهمیة والمعطلة، قاهره: دارالحدیث.
6. استرآبادى، محمد امین (1426ق)، الفوائد المدنیه، قم: جامعه مدرسین.
7. اندلسی، ابن ‏عطیه عبدالحق‌بن غالب (1422ق)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه.
8. اندلسی، ابن‌حزم (بی‌تا)، الإحکام فی أصول الأحکام، بیروت: دارالآفاق الجدیده.
9. بحرانى، یوسف‌بن احمد (1423ق)، الدرر النجفیه من الملتقطات الیوسفیه، بیروت: دار المصطفى لإحیاء التراث‌.
10. بصری معتزلی، محمد‌بن علی (1403ق)، المعتمد فی اصول الفقه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
11. بهسودی، سید محمد سرور (1422ق)، مصباح الاصول (تقریر درس اصول علامه خویى)، قم: مؤسسه نشر الفقاهه.
12. جرجانی، علی‌بن محمد (1419ق)، شرح المواقف، بیروت: دارالکتب العلمیه.
13. جوینی، عبدالملک (بی‌تا)، التلخیص فی اصول الفقه، بیروت: دارالبشائر.
14. حکیم، سید عبدالصاحب (1416ق)، منتقی الاصول (تقریر درس آیة الله سید محمد روحانی)، قم: نشر الهادی.
15. حلبی، ابوصلاح (1403ق)، الکافی فی الفقه، اصفهان: مکتبة امیرالمؤمنین.
16. خویى، سید ابوالقاسم (1412ق)، البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دارالزهراء.
17. رازی، فخرالدین محمد‌بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث.
18. زرکشی، محمد‌بن عبدالله (1414ق)، البحر المحیط فی اصول الفقه، بیروت: دارالکتبی.
19. سیدمرتضی، علی‌بن حسین (1405ق)، رسائل المرتضی، قم: دار القرآن الکریم.
20. شاطبى، ابواسحاق (بى‏ تا)، الموافقات فی اصول الشریعه، قاهره: مکتبة التجاریة الکبرى.
21. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین.
22. طبرانى، سلیمان‌بن احمد (2008)، تفسیر القرآن العظیم، اردن: دارالکتاب الثقافی‏.
23. طوسی، محمدبن حسن (1376)، العدّه فى اصول الفقه، قم: چاپخانه ستاره.
24. طوسی، محمدبن حسن (1400ق)، الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد، قم: نشر خیام.
25. طوسی، محمد‌بن حسن (1414ق)، الرسائل العشر، قم: جامعه مدرسین.
26. طوسی، محمدبن حسن (بی‌تا)، التبیان الجامع لعلوم القرآن، تحقیق احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
27. عاملی، زین‌الدین‌بن علی شهید ثانی (1409ق)، حقائق الایمان، قم: کتابخانه مرحوم آقای نجفی مرعشی.
28. فاضل لنکرانى‏، محمد (1386)، مدخل التفسیر، تهران: مطبعة الحیدرى‏.
29. فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله (1417ق)، النافع یوم الحشر فی شرح الباب الحادی عشر، بیروت: دارالاضواء.
30. قاضی عیاض، ابوالفضل یحصبی (1327ق)، إکمال المعلم شرح صحیح مسلم، قاهره: مکتبة السعاده.
31. معرفت، محمدهادی (1418ق)، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد: دانشگاه رضوی.
32. مفید، محمّد‌بن نعمان (1413ق)، الإعلام بما اتفقت علیه الإمامیه من الأحکام‌، قم: کنگره شیخ مفید.
33. نووی، محى ‏الدین (1407ق)، شرح صحیح مسلم، بیروت: دار الکتاب العربى.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار