مصداق‌یابی کلمة «القربی» در آیة مودت از راه نقد و بررسی روایات شأن نزول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه هنر

10.22081/jqr.2020.55701.2678

چکیده

بعد از آنکه اتفاق نظر است که منظور از «قربی» در آیة 23 سوره شوری نزدیکان پیامبر است، در مصداق آن میان شیعه و اهل سنت اختلاف است. اهل سنت پنج احتمال را آورده، اما بیشتر گفته‌اند این آیه در دوران مکی و دربارة مشرکان قریش نازل شده و شامل تمام کسانی می‌شود که با رسول خدا به نحوی نسبت نسبی دارند؛ هرچند بسیار دور. برای اثبات این موضوع به روایت ابن عباس و برخی دیگر استناد کرده‌اند که همگی از نظر سند، ضعیف و از نظر محتوا غیر قابل استدلال می‌باشند. شیعه می‌گوید این آیه دربارة اهل بیت نازل شده و به روایات صحیحی که از سوی فریقین رسیده، می‌توان استدلال کرد. افزون بر روایات، به برخی آیات دیگر که واژة «قربی» در آنها آمده و روایاتی که در تفسیر آنها رسیده و به اهل بیت تطبیق داده شد، نیز می‌توان استناد نمود. زیرا واژة «قربی» در پنج مورد قرآن به یک معنا و یک مصداق می‌باشد. بدیهی است که هیچ حکمی در قرآن بدون فلسفه و ضرورت نیست، فلسفة مودت نیز می‌تواند ایجاد رابطة مردم با اهل بیت: به‌عنوان مرجع دینی و علمی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Proving Applicability of the Word Al-Qurbā (Relatives) in the Verse Mawiddat (Loving-kindness) through Critique of the Narrations of the Revelation Occasion

نویسنده [English]

  • Muhammad Husayn Vatheqi Rad
Assistant Professor, University of Art
چکیده [English]

following unanimity concerning the fact that al-qurbā in verse 23 of Sūrat al-Shūrā is meant to be the Prophet’s near of kin, there is disagreement between the Suunis and Shī‘as as to its referent. The Sunnis have brought up five possibilities but have already said that this verse had been revealed in the Meccan era and concerning the Quraysh polytheists, including those having some relation, even though far, to the Apostle of Allah. To prove this issue, they have adduced to the traditions of Ibn ‘Abbās and certain others, all of whom are weak in sanad (chain of transmission) and unarguable in content. The Shī‘as believe that this verse is reveled about the Ahl al-Bayt and to prove this we could refer to the sound traditions narrated by both the Sunni and Shī‘as as evidence. In addition to the narrations, one can also refer to some other verses in which the word qurbā is used as well as the narrations quoted in their interpretation, which can be applied to the Ahl al-Bayt. It is because the word qurbā enjoys the same meaning and referent in five instances in the Qur’an. Obviously, no precept in the Qur'an is without a rationale or unnecessary, the rationale for mawaddat can be creating relation for people to the Ahl al-Bayt as religious and scholarly authorities.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • dhi al-qurbā (relatives)
  • mawaddat (loving-kindness)
  • traditions
  • perspectives
1. آلوسی، سید محمود (بی‌تا)، روح المعانی، بیروت: دار احیاء التراث.
2. ابن أبی شیبة، ابوبکر عبدالله‌بن محمد (1416ق)، المصنف، بیروت: دارالکتب العلمیة.
3. ابن حنبل، احمد (1414ق)، المسند، بیروت: دار الفکر.
4. ابن راهویه، ابویعقوب إسحاق‌بن إبراهیم (1412ق)، مسند، مدینة المنورة: بی‌نا.
5. ابن سعد، محمد‌بن منیع (1405ق)، الطبقات الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیة.
6. ابن شبه، عمر‌بن شبة (1399ق)، تاریخ المدینة، جدة: بی‌نا.
7. ابن فندمه، علی‌بن زید (بی‌تا)، لباب الأنساب، بی‌جا: بی‌نا.
8. ابن کثیر دمشقى، اسماعیل‌بن عمرو (1407ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
9. ابن منظور، محمدبن مکرم (1408ق)، لسان العرب، بیروت: دار إحیاء التراث.
10. ابونعیم، احمد‌بن عبدالله (1405ق)، حلیة الأولیاء، بیروت: دارالکتب العلمیة.
11. اردبیلی، محمد‌بن علی (1331ق)، جامع الروات، تهران: کوشان پور.
12. اندلسی، ابوحیان محمد‌بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.
13. بخاری، محمد‌بن إسماعیل (بی‌تا)، الصحیح، بی‌جا: بی‌نا.
14. برقى، احمد‌بن محمد‌بن خالد‌ (1371)، المحاسن، قم: دارالکتب الإسلامیة‌.
15. بغوی، حسین‌بن مسعود (1405ق)، معالم التنزیل، بیروت: دار الفکر.
16. بیهقی، ابوبکر احمد‌بن الحسین (1410ق)، شعب الإیمان، بیروت: دارالکتب العلمیة.
17. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1414ق)، سنن الکبری، بیروت: دارالکتب العلمیة.
18. ترمذی، محمد‌بن عیسى (1998)، السنن، بیروت: دارالغرب الإسلامی.
19. تمیمى آمدى، عبدالواحد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی‏.
20. تهرانی، آقابزرگ (1390ق)، نوابغ الرواة، بیروت: دار الکتاب العربی.
21. ثعلبی، احمد‌بن محمد (1422ق)، الکشف والبیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
22. جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1407ق)، الصحاح، بیروت: دار العلم للملایین.
23. حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله (1411ق)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
24. حر عاملی، محمد‌بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت.
25. حرانی، ابن شعبه (1363)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
26. حماد‌بن اسحاق، ابواسماعیل (1404ق)، ترکة النبی، بی‌جا: بی‌نا.
27. خطیب بغدادی، احمدبن علی (1409ق)، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
28. زبیدی، مرتضی (بی‌تا)، تاج العروس من جواهر القاموس، بی‌جا: دار الهدایة.
29. زمخشری، محمود‌بن عمر (1366ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
30. سعدی، ابوحبیب (1408ق)، القاموس الفقهی، دمشق: دار الفکر.
31. سید‌بن طا ووس، علی‌بن موسی (1420ق)، طرف من الأنباء و المناقب‏، مشهد: بی‌نا.
32. سیوطى، جلال الدین (1403ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالمأثور، بیروت: دارالفکر.
33. شبلنجی، مؤمن‌بن حسن (1409ق)، نور الابصار، بیروت: دار الجیل.
34. شوکانى، محمد‌بن على (1414ق)، فتح القدیر، بیروت: دار ابن کثیر.
35. صدوق (ابن بابویه)، محمدبن علی (1394ق)، عیون اخبار الرضا7، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
36. طبرانى، سلیمان‌بن احمد (1415ق)، المعجم الکبیر، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
37. طبری، ابوجعفر محمد‌بن ابی‌القاسم (1383ق)، بشارة المصفی، نجف: بی‌نا.
38. طبرى، محمد‌بن جریر (1420ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة.
39. طوسى، محمد‌بن حسن‌ (1414ق)، الأمالی، بیروت: دار الثقافة‌.
40. عباس حسن (بی‌تا)، النحو الوافی، قاهرة: دار المعارف
41. فخر رازی، محمد‌بن عمر (1415ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث.
42. کلینی، محمد‌بن یعقوب (1405ق)، الکافی، بیروت: دار الاضواء.
43. متقی هندی، علی‌بن حسام (1409ق)، کنز العمال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
44. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث.
45. محب الدین طبری، ابوجعفر احمد‌بن عبدالله (بی‌تا)، الریاض النضرة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
46. مزى، جمال الدین یوسف (1406ق)، تهذیب الکمال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
47. مغربی تمیمى، ابوحنیفه نعمان‌بن محمد (1385ق)، دعائم الإسلام، قم: مؤسسه آل البیت.‌
48. نسایی، احمد‌بن شعیب (1411ق)، السنن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
49. هیثمی، نورالدین علی‌بن ابی‌بکر (1414ق)، مجمع الزواید، بیروت: دارالفکر.
50. یعقوبی، احمدبن اسحاق (1413ق)، تاریخ یعقوبی، بیروت: مؤسسة الأعلمی.