مبانی جداناپذیری حجیت قرآن از سنّت در مرجعیت علمی قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی، قم، ایران

2 دانش‌آموخته سطح ۴ مؤسسه بین المللی امام‌شناسی، قم، ایران

چکیده

مرجعیت علمی قرآن کریم از اثرگذاری معنادار و روشمند قرآن کریم بر دیگر دانش‌ها، ازجمله علوم انسانی و اسلامی سخن می‌راند. تبیین مرجعیت قرآن در این زمینه، مبتنی بر تحقّق مبانی و ادلة ویژه آن است. جداناپذیری حجّیت قرآن از سنت را باید یکی از مبانی مهم در مرجعیت علمی دانست. پیوند میان قرآن و سنّت، از مسائل دامنه‌دار و موضوعات مورد توجه دانشمندان بوده است. قرآن کریم به‌عنوان منبع دستیابی به معارف دین، مورد پذیرش بوده، اما در گسترۀ حجّیت و کشف مراد از آیات، با دیدگاه‌ها و روش‌های گوناگونی روبه‌رو هستیم. بر اساس نظرگاه جداناپذیری حجّیت قرآن از سنت، کتاب الهی در معنادهی بخشی از آیاتش، نیازمند سنّت است. دریافت تفسیر دقیق و صحیح از آیات و بهره از تمام ظرفیت‌های سنّت در کشف مقاصد الهی، ضرورت بحث از این دیدگاه را تأمین می‌نماید. ازاین‌رو بایسته است تا کشف مبانی این دیدگاه به روش توصیفی-تحلیلی، مقایسه‌ای و تطبیق داده‌های روشی حاصل از مطالعات، صورت گیرد. این نظریه بر پایۀ مبانی عقلایی، قرآنی و روایی استوار گردیده است. در مبنای عقلایی، نقش بافت فرامتنی در فهم کلام بررسی می‌شود. در مبنای قرآنی، آیات متشابه و در مبانی روایی، همسان نبودن کلام خدا با کلام بشر بیان می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Inseparability Principles of the Validity of the Qur'an from the Sunna in the Scientific Authority of the Qur'an

نویسندگان [English]

  • Husayn Elahinezhad 1
  • Seyyed Hasan Siyadati 2
1 Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Mahdavit and Future Research Institute, Qom, Iran
2 Level 4 Graduate of the International Institute of Imamology, Qom, Iran
چکیده [English]

The scientific authority of the Holy Qur'an talks about the meaningful and methodical efficacy of the Holy Qur'an on other sciences, including humanities and Islamic sciences. The enunciation of the Qur'an's authority in this context is based on the actualization of its special principles and evidence. The inseparability of the Qur'an's authority from the Sunna should be considered as one of the most important principles in scientific authority. The connection between the Qur'an and the Sunna has been one of the wide-spread issues and among the topics of interest to scientists. The Holy Qur'an has been accepted as a source of religious knowledge, but in terms of validity and discovering the intention of the verses, we are faced with different views and methods. According to the viewpoint of the inseparability of the validity of the Qur'an from the Sunna, the Divine Book needs the Sunna in interpreting some part of its verses. Receiving accurate and sound interpretation of the verses and benefiting from all the capacities of the Sunna in discovering the divine intentions provides the necessity of discussion from this point of view. Therefore, it is advisable to discover the principles of this viewpoint in a descriptive-analytical and comparative method and by matching the data obtained from the studies done so far. This theory is based on rational, Qur'anic and narrative foundations. In the rational foundation, the role of extra-textual context in the understanding of words is examined. In the Qur'anic foundation, the ambiguous verses and in the narrative basis, the dissimilarity of God's words with human words is enunciated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the scientific authority of the Qur'an
  • the validity of the Qur'an
  • the validity of the Sunna
  • the foundations of inseparability
  • the relationship between the Book and the Sunna
  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق)، کفایة الأصول، قم: مؤسسه آل‎البیت (ع).
  4. آهنگران، محمدرسول (1385)، «بررسی اصطلاح حجت یا حجیت در علم اصول»، پژوهش‌های دینی، شمارۀ پنجم، ص 137-152.
  5. ابن فارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
  6. ازهری، محمدبن احمد (1421ق)، تهذیب اللغة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  7. استرآبادی، محمدامین (1426ق)، الفوائد المدنیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  8. اصفهانی، میرزا مهدی (1438ق)، الأصول الوسیط، قم: مطبعة الإشراق.
  9. اعرافی، غلامحسین (1401)، نگاهی نو به مرجعیت علمی قرآن بر پایۀ کلام مقام معظم رهبری، قم: پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی.
  10. بابایی، علی اکبر؛ عزیزی کیا، غلامعلی؛ روحانی راد، مجتبی (1397)، روش‌شناسی تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  11. بحرانی، سیدهاشم (1374)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه بعثه.
  12. جبر، فرید (1996)، موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
  13. جدیدی‌نژاد، محمدرضا (1382)، معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، قم: دارالحدیث.
  14. جوهری، اسماعیل‎بن حمّاد (1376ق)، الصحاح، بیروت: دارالعلم للملایین.
  15. حرّ عاملی، محمدبن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع).
  16. حکیم، سیدمحمدحسین (1395)، «واژۀ حجت در اندیشۀ اسلامی با محوریت اصطلاح‌نگاری حجت در دانش اصول»، نخستین همایش ملی واژه‌پژوهی در علوم اسلامی.
  17. حلّی، حسن‎بن یوسف (1380)، تهذیب الوصول إلی علم الأصول، لندن: مؤسسة الإمام علی7.
  18. خویی، سیدابوالقاسم (1422ق)، مصباح الأصول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی.
  19. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
  20. رضایی اصفهانی، محمدعلی (1396)، «مرجعیت علمی قرآن کریم» (در ضمن مجموعه مقالات روش‌شناسی قرآن و علوم انسانی)، قم: جامعة المصطفی العالمیة.
  21. زرکشی، بدرالدین (1404ق)، البرهان فی علوم القرآن، قاهره: مکتبة دارالتراث.
  22. سیوطی، جلال‎الدین (1394ق)، الإتقان فی علوم القرآن، بی‌جا: الهیئة المصریة العامّة للکتاب.
  23. شهیدی‌پور، محمدتقی (1391)، درس خارج اصول، جلسات 734 و 735، تاریخ 2/2/۱۳91.
  24. صدر، محمدباقر (1417ق)، بحوث فی علم الأصول، بیروت: الدار الإسلامیة.
  25. صدر، محمدباقر (1418ق)، دروس فی علم الأصول، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  26. صدوق، محمدبن علی (1378ق)، عیون أخبار الرضا7، تهران: نشر جهان.
  27. صدوق، محمدبن علی (1398ق)، التوحید، قم: جامعه مدرسین.
  28. صفوی، کوروش (1379)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: انتشارات سورۀ مهر، تهران.
  29. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1391ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  30. طوسی، محمدبن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  31. عیاشی، محمد (1380ق)، تفسیر العیّاشی، تهران: المطبعة العلمیة.
  32. فیض کاشانی، محمدمحسن (1415ق)، تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر.
  33. کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  34. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالأنوار، بیروت: ار إحیاء التراث العربی.
  35. مصطفوی، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیّة.
  36. مطهری، مرتضی (1384)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.
  37. مظفّر، محمدرضا (1427ق)، المنطق، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  38. مظفّر، محمدرضا (1430ق)، أصول الفقه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرّسین.
  39. معرفت، محمدهادی (1428ق)، التهمید فی علوم القرآن، قم: مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی التمهید.
  40. هاشمی، احمد (1385)، جواهر البلاغة فی المعانی و البیان و البدیع، تهران: اسماعیلیان.
  41. الهی‌بخش، خادم حسین (1421ق)، دراسات فی الفِرَق القرآنیون و شبهاتهم حول السنة، طائف: مکتبة الصدیق.
  42. الهی‌نژاد، حسین (1395)، مهدویت‌پژوهی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  43. واحدی، علی (1421ق)، أسباب نزول القرآن، بی‌جا: دار الإصلاح.
  44. ولایی، عیسی (1387)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی.
  45. یوسفی مقدم، محمدصادق؛ موسوی عبادی، سیداسدالله (1402)، مرجعیت علمی قرآن کریم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.