على (ع) و انسانشناسى قرآنى

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 طبیعت و سرشت انسان در تفکر یهودى، مسیحى، مکتب‌هاى روان‌شناسى و از دیدگاه امام على(ع) مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. انسان‌شناسى به شاخه‌هاى گوناگونى تقسیم مى‌شود اما کانون این پژوهش انتروپوسوفى - Anthroposophy - است. برخى به کلى سرشت انسان را منکرند و انسان را حاصل الگوهاى فرهنگى مى‌دانند. در تفکر یهودى انسان بد و شرور نیست. تفکر مسیحى نگاهى خوش‌بینانه به انسان ندارد. در عصر روشنگرى انسان بیشتر با طبیعتى خوب دیده مى‌شد. با جنگ جهانى اول و دوم عده‌اى انسان را ذاتاً شرور خواندند. در مکتب روان‌کاوى، انسان ذاتاً بد و خودخواه است. فروید، هابز، بنتام، استوارت میل و کلیه لذت‌گرایان، این نظریه را باور دارند. در روان‌کاوى جدید مانند فرویدیسم نو و انسان‌گرایى، سرشت انسان مثبت دیده مى‌شود. اریک فروم گاه انسان را بدسرشت و گاه خوب مى‌خواند و از دلایلى براى دیدگاه کسانى که انسان را ذاتاً بد و یا ذاتاً خوب مى‌خوانند بهره مى‌گیرد. روان‌شناسان انسان‌گرا مانند مزلو و راجرز انسان را ذاتاً بد نمى‌دانند. ویکتور فرانکل بنیان‌گذار مکتب معنى درمانى انسان را ذاتاً خوب و خداجو مى‌شناسد.
 در نگاه امام على(ع) انسان با سرشتى خاص آفریده شده است. این سرشت نه یکسره بد و نه یکسره خوب است. انسان هم حیوان است هم فرشته. برخى سخنان امام، سرشت خوب انسان را نتیجه مى‌دهد و تعدادى به ظاهر با مکتب روان‌کاوى فروید همخوان است. جمع میان این سخنان آن است که انسان مى‌تواند خوب یا بد باشد پس انسان تنها خیر و یا تنها شر نیست بلکه استعداد خوبى و استعداد بدى را با هم دارد و خوبى‌هاى انسان ریشه در بدى‌ها ندارد بلکه بدى‌ها و خوبى‌ها فطرى هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ali (a.s) and Qur'anic Humanism

نویسنده [English]

  • Muhammad Bahrami
چکیده [English]

In this  article, human nature is studied and a comparison is made between psychologists' viewpoints, Quranic verses, and Imam Ali's(a.s) sayings. The comparison first covers the Jewish and Christian thoughts on human hature, then proceeds to dividing the psychologists' viewpoints into three groups: 1. A group who consider human nature as evil, 2. A group who consider it as  good, 3. A group that view man both demonish and angelic.
There are indications in the Qur'anic verses and Ali's(a.s) sayings confirming the third viewpoint, for man possesses both animal and human aspects as well as dichotomous tendencies.