بازکاوی «تدبر» در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد مدیریت

چکیده

«تدبر» اصطلاح ویژه ای است که کلام وحیانی، آن را تنها برای غور و ژرف اندیشی در کل قرآن برگزیده است، و کاربردی جز در قرآن شناسی ندارد.
در محافل و منابع قرآنی و در حلقه های تفسیر، کلام و اخلاق، تا به حال از واژه تدبر و از ریشه و مشتقات و مفهوم آن، سخن بسیار رفته است، اما چه بسا که در مفهوم شناسی آن، درتعابیر مترادف گونه ای همچون: تفکر، تعقل، تفقه، تذکر، آینده نگری و نیوشیدن کلام حق با جان و دل متوقف مانده اند.
این که جایگاه هریک از تعابیر و واژه ها در چیدمان سخن وحی چگونه بوده ؟ در سامانه وجودی انسان با کدام یک از حواس شناخته شده در ارتباطند؟چه ارتباط معنا داری میان آنها وجود دارد؟ هر کدام چه نقشی را در روح و روان انسانی ایفا می نمایند؟ تدبر با واژه های مشابه خود چه وجوه اشتراک و افتراقی دارند؟پرسش هایی هستند که تا کنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
مقاله حاضر، این پرسش ها را با استناد به دلایل قرآنی و گاه روایی، پاسخ گفته و در حد خود، نقاب از عروس معنای تدبر، باز می گشاید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Exploration into "Contemplation" in the Qur'an

نویسنده [English]

  • Ḥasan Rahbarī
چکیده [English]

Tadabbur (contemplation) is a specific term that the Revealed Word of Allah has chosen exclusively for delving into the entire Qur'an and has no other function except in Qur'anology.
In the Qur'an sessions and sources as well as in the circles of exegesis, theology, and ethics there has been much talking of tadabbur and its roots, derivatives, and concept, but its conceptology in such equivalent terms as thinking, reasoning, tafaqquh (delving into fiqh), admonishing, foresight, and listening wholeheartedly to God's words have been frequently overlooked.
There are certain questions that have not received much attention so far: What status does each word or term have in the arrangement of the Revealed Word of Allah? To what known sense are they related in man's system of being? What meaningful relation is there among them? What role does each play in human soul and psyche? What similarities or difference does tadabbur have with its equivalents?
The present article answers these questions with evidences from the Qur'an and, in some cases, from the traditions and tries – to its capacity – to unveil the true meaning of tadabbur.