معناشناسی ایمان در تفسیر المیزان و مفاتیح الغیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

این نوشتار نگاهى مقایسه اى به معناشناسى، «ایمان»، در نظرگاه فخررازى و علامه طباطبایى دارد. در نگاه فخررازى، «ایمان» تصدیق قلبى است و عمل و اقرار تمام یا جزء ایمان نیست، زیرا مراد از این «الکبیر» تعریف ایمان به معرفت شایسته نیست، زیرا مراد از این معرفت همان تصدیق منطقى است نه قلبى. در برابر فخر رازى، علامه «ایمان» را تصدیق مى شناسد و مراد ایشان از تصدیق همان اعتقاد و علم است که در اصطلاح تصدیق منطقى خوانده مى شود. افزون بر این، در نظر گاه علامه طباطبایى لحاظ قید «التزام عملى» در تعریف «ایمان» ضرورى است و آیاتى از قرآن نیز حکایت از این ضرورت دارد. اما عمل، خود ایمان یا حقیقت آنها نیست، بلکه اثر ایمان شناخته مى شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semantics of "Faith" in Tafsīrs of "Al-Mīzān" and "Mafātīḥ al-Ghayb"

نویسنده [English]

  • Muḥammad Bahrāmī
چکیده [English]

This paper takes a comparative glance at the semantics of "faith" (īmān) from the viewpoints of Fakhr al-Rāzī and ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī. In view of Fakhr al-Rāzī, faith is the confirmation of heart, and action and confession are not all or part of faith. According to the author of "Mafātīḥ al-Ghayb", defining "faith" as ma‘rifat (divine knowledge) is not appropriate; for what is meant by this ma‘rifat is confirmation by logic rather than by heart. ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī, in contrast to Fakhr al-Rāzī, regards "faith" as confirmation, and what he means by confirmation is belief and science, which is technically called as logical confirmation. Besides this, from ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī's point of view it is necessary to include "commitment in deeds" in a definition of "faith"; and this necessity is suggested in certain verses of the Qur'an. However, action or deed is not the very faith or its reality; rather, it is known as the outcome of faith.